Chạy xe số tự động, dừng xe thế nào cho đúng?

• Tìm hiểu chiếc Audi A8L gây tai nạn của ca sĩ Hồ Ngọc Hà
• Xe Audi đâm 11 người: Cường đôla cảm động tấm lòng của nạn nhân
• Xe Audi đón Hồ Ngọc Hà gây tai nạn: Bệnh nhân phải truyền 500 ml máu

Những ngày vừa qua sự việc chiếc Audi A8L của ca sĩ Hồ Ngọc Hà gây tai nạn nghiêm trọng đã tạo nên mối quan tâm lớn cho mọi người trong xã hội. Một trong những vấn đề đang được tranh cãi đó là chạy xe số tự động thì dừng xe thế nào cho đúng?

Nguyên nhân của vụ tai nạn trên của chiếc Audi A8L theo như lời khai ban đầu đó là tài xế đạp nhầm chân phanh và chân ga, dẫn đến việc mất kiểm soát chiếc xe và gây tai nạn. Khoan bàn đến sự thật đúng sai của vụ việc, chúng ta hãy làm sáng tỏ để rút kinh nghiệm xem làm thế nào để có thể điều khiển và dừng đỗ những chiếc xe số tự động được an toàn.

Audi A8L là chiếc xe sang bậc nhất của hãng xe danh tiếng Audi, lẽ dĩ nhiên xe được trang bị những công nghệ tiên tiến nhất, và hộp số trên xe tất nhiên là loại số AT ( hay còn biết đến với cái tên số vô cấp CVT hay số tự động ). Đầu tiên ta phải tìm hiểu cơ cấu vận hành của loại hộp số này.

Các hộp số nói chung dùng để thay đổi tỷ số tốc độ giữa động cơ và cầu chủ động. Nói một cách khác nếu không có hộp số, chiếc xe chỉ chạy được ở một tốc độ duy nhất với một tốc độ cực đại nhất định. Ngoài ra khả năng tăng tốc từ khi xuất phát cùng với khả năng leo dốc của xe cũng bị hạn chế nếu như nó không sử dụng hộp số. Vì vậy hộp số sử dụng một hệ thống bánh răng khác nhau từ thấp đến cao để biến đổi mô-men xoắn của động cơ phù hợp với nhiều điều kiện vận hành (khởi hành, tăng tốc, leo dốc...). Các số có thể được cài theo cách thông thường bằng tay hoặc tự động.

Không giống như những hộp số tự động truyền thống, hộp số vô cấp CVT không có các cặp bánh răng để tạo tỷ số truyền. Điều này có nghĩa là nó không có sự ăn khớp giữa các bánh răng. Loại CVT thông thường nhất hoạt động trên một hệ thống puli (ròng rọc) và dây đai truyền cho phép một sự thay đổi vô cấp và liên tục giữa giới hạn thấp nhất và cao nhất mà không có sự tách biệt riêng rẽ các vị trí số

Cấu tạo của hộp số vô cấp CVT so với hộp số truyền thống khá đơn giản với thành phần cơ bản:

- Đai truyền bằng kim loại hay cao su có công suất cao
- Một hệ puli có đầu vào thay đổi gắn với trục quay động cơ
- Một hệ puli đầu ra dẫn đến bánh xe. 

CVT cũng có bộ vi xử lý và các cảm biến để theo dõi và điều khiển nhưng ba phần tử chính trên là những nhân tố chính cấu tạo nên hộp số. Khi một puli tăng bán kính của nó và cái khác giảm bán kính để giữ cho dây đai luôn bám chặt vào giữa hai khối hình nón, chúng sẽ tạo ra vô số các tỷ số truyền từ mức thấp nhất cho đến cao nhất. Ví dụ khi bán kính quay nhỏ trên puli chủ động và lớn trên puli bị động thì tốc độ quay của puli bị động sẽ giảm kết quả là có được “số thấp". Khi bán kính quay của puli chủ động lớn và của puli bị động nhỏ thì tốc độ của puli bị động tăng lên và kết quả là được “số cao". Về mặt nguyên lý, hộp số CVT hoạt động với vô số cấp độ có thể chạy ở bất cứ thời điểm nào, đối với bất cứ loại động cơ và tốc độ xe nào của xe.

Chính vì với nguyên lí cấu tạo như trên, việc dừng xe sử dụng hộp số vô cấp ( số tự động, AT ) cũng cần lưu ý tùy theo từng trường hợp phù hợp với tính năng, cấp độ trên xe.

Trang bị tiêu chuẩn trên các xe sử dụng số tự động hiện đại bây giờ gồm 4 cấp :

- Số N : hay còn gọi số "mo", đây là số 0.

- Số P : chế độ này đùng để đỗ xe, khi cài số này sẽ có bộ phận hãm hộp số và truyền động trên các bánh xe/

- Số R : chế độ này dùng để lùi xe

- Số D : chế độ này dùng để cài số để đi. Tùy theo các model xe mà có những chế độ nâng cao như D1, D2,...

Khi dừng xe sử dụng số vô cấp, ta tùy thuộc vào từng trường hợp để có sự lựa chọn hợp lí, vừa đảm bảo an toàn vừa không gây hại đến xe.

Trường hợp dừng xe mà vẫn để số D : trường hợp này áp dụng khi đang di chuyển mà cần dừng lại trong 1 thời gian ngắn, thường là dừng đèn đỏ dưới 30s hoặc dừng mua vé cầu đường. Rất đơn giản, đang chạy sử dụng phanh chân cho đến khi xe dừng ở điểm mong muốn. Khi đi tiếp thì chân phanh mở từ từ để xe lăn bánh, tránh mở đột ngột sẽ dẫn đến chồm xe gây nguy hiểm.

Trường hợp dừng xe sử dụng số N : khi trả số về N, xe sẽ không bị hãm tốc bởi bộ truyền động, trạng thái của xe sẽ chuyển động tự do theo hướng mặt phẳng ngang. Do vậy, khi chuyển số về N để đảm bảo an toàn ta cần sử dụng phanh ( phanh chân hoặc phanh tay ) để xe không bị va chạm với các xe khác. Trường hợp sử dụng số N đó là khi dừng xe lâu trên 30s ( dừng đèn đỏ, tắc đường ) mà vẫn nổ máy và người lái xe không rời khỏi xe. Có một lưu ý nhỏ là trong trường hợp sử dụng phanh, nên chủ động dùng phanh chân hơn là kéo phanh tay, bởi có nhiều tình huống trên đường khiến người lái xe vô ý chạy tiếp xe mà vẫn để phanh tay, gây hư hại cho xe rất nhiều. Một lợi thế khác nữa của dừng xe trả số về N đó là trong trường hợp chẳng may bị xe khác "húc" ở đằng sau sẽ tránh việc bị hư hại hộp số như khi dừng xe trả về số P.

Trường hợp dừng xe sử dụng số P : số P khi cài sẽ khóa hộp số và truyền động bánh, kể cả có đạp ga thì xe cũng không di chuyển. do đó chế độ này sẽ là an toàn tuyệt đối khi bạn dừng đỗ xe. Đa số các trường hợp dừng xe ta nên trả về số P, kể cả khi còn ngồi trong xe hay đặc biệt là rời khỏi vị trí lái để đi đón người, nhận đồ,...Tuy vậy, cần lưu ý đó là khi đỗ xe cũng cần đảm bảo việc không gian đỗ thông thoáng, đảm bảo việc tránh xe khác va chạm dẫn đến xe di chuyển, hỏng hộp số.

Trên đây là kinh nghiệm chia sẻ của những người lái xe lâu năm về việc dừng đỗ xe sử dụng số tự động. Tuy nhiên, tất cả chỉ là lý thuyết, còn lại để đảm bảo an toàn vẫn phụ thuộc và ý thức, kĩ năng và trách nhiệm của người lái xe. Do đó, cần phải đảm bảo người lái xe đủ độ tin cậy khi cầm lái để tránh những tai nạn rủi ro đáng tiếc.

Thắng Trần