Việc lạm dụng chất bảo quản sản phẩm, đặc biệt các sản phẩm làm đẹp vượt quá hàm lượng tiêu chuẩn cho phép, có chứa chất cấm sẽ gây nên các nguy cơ dị ứng đối với người dùng.
Chất bảo quản được sử dụng nhằm ức chế, ngăn chặn quá trình nhiễm khuẩn, giúp sản phẩm không bị phân hủy, cũng như kéo dài thời gian sử dụng. Nhưng nếu nhà sản xuất lạm dụng, dẫn đến tình trạng vượt quá hàm lượng tiêu chuẩn cho phép hoặc nhà sản xuất sử dụng những chất cấm, sẽ gây nên các nguy cơ đối với người dùng.
Một nghiên cứu mới cho thấy chất kháng khuẩn và chất bảo quản trong các sản phẩm có thể làm tăng nguy cơ dị ứng. Tuy nhiên, về lâm sàng, xem xét theo nguyên tắc nguyên nhân và hậu quả, rất khó xác định một người nào đó bị dị ứng chất bảo quản, hay nói cách khác, chỉ có thể nhận định chung là dị ứng mỹ phẩm thay vì chỉ ra nguyên nhân do chất bảo quản nào có trong sản phẩm.
Làm đẹp = Dị ứng +nổi mụn?
Tại phòng khám da liễu Hà Đông (Hà Nội), chúng tôi được chứng kiến nhiều trường hợp bị dị ứng do sử dụng mỹ phẩm. Chị Nguyễn Thị Hà (Mễ Trì, Hà Nội) đi khám trong tình trạng da bị đỏ từng mảng, sưng, ngứa, nổi mẩn đỏ li ti, cả khuôn mặt sưng phồng. Chị Hà cho hay, do được bạn tặng hộp kem dưỡng da, sau ba lần bôi, da chị bắt đầu có phản ứng. Lúc đầu da mặt có cảm giác bị căng cứng và nóng, nổi vài nốt mẩn và hơi đỏ, sau đó cường độ tăng dần khiến chị rất khó chịu. Bác sĩ chẩn đoán chị bị phù Quincke do dị ứng một số thành phần trong mỹ phẩm, phải điều trị hơn một tuần.
Trường hợp chị Phạm Ngọc Anh (Cầu Giấy, Hà Nội) lại dị ứng do sử dụng thực phẩm chức năng làm đẹp. Chị Ngọc Anh cho biết: “Nghe theo quảng cáo TPCN từ nhau thai cừu giúp trắng da, chống lão hóa, tôi bỏ tiền triệu mua dùng. Thời gian đầu thấy da trắng lên, nhưng sau đó da bắt đầu yếu đi, khoảng 2 tháng sau thì nổi mụn. Ban đầu là những mụn nhỏ đỏ li ti, rồi chúng mưng lên kết thành bè. Khi da nổi mụn, xưng tấy, tôi hỏi nơi bán thì họ đổ lỗi do cơ địa người dùng, tôi đành bỏ tiền đi điều trị, giờ chỉ mong sao da trở lại như trước đây, không bao giờ mong trắng lên nữa”.
Theo các chuyên gia, dị ứng với mỹ phẩm và thực phẩm chức năng có nhiều nguyên nhân, trong đó có thể là do chất bảo quản.
| Biểu hiện thường gặp khi bị dị ứng: - Viêm da tiếp xúc: Do tiếp xúc nhiều lần với hoá chất, khởi đầu có ban sẩn phù màu đỏ, sau đó sẫm màu hơn, 2 – 3 ngày sau xuất hiện mụn nước nhỏ li ti toàn thân. Ngứa, chảy nước sau đó tạo thành mảng thâm tím. - Mày đay: Xuất hiện sau vài phút, chậm có thể vài ngày, người bệnh có cảm giác nóng bừng, ngứa, trên da nổi ban sẩn phù. Sẩn có màu hồng, xung quanh có viền đỏ, hình tròn hoặc bầu dục, to bằng hạt đậu, đồng xu, có thể liên kết với nhau thành từng mảng, càng gãi càng tiến triển nhanh và lan rộng. Trường hợp nặng sẽ khó thở, đau bụng, đau khớp, chóng mặt, buồn nôn, đau đầu, mệt mỏi, sốt cao. - Phù Quincke: Là một dạng mày đay khổng lồ, đỏ da, phù, có mụn nước, sốt, ngứa, thường xuất hiện nhanh sau khi tiếp xúc với dị nguyên có trong mỹ phẩm tại vùng da mỏng, môi, cổ, quanh mắt, bụng, chi, bộ phận sinh dục… Trường hợp ở họng, thanh quản, người bệnh có thể bị nghẹt thở, đau bụng, đau đầu. |
Không phải sản phẩm dài hạn là tốt
Đối với thực phẩm chức năng bổ sung bằng đường uống, giới thiệu Công dụng làm đẹp, chống lão hóa da, làm trắng, xóa nám, tàn nhang, trị mụn… nếu bị ngộ độc, dị ứng chất bảo quản sẽ nguy hiểm hơn so với bôi mỹ phẩm bên ngoài, vì người dùng uống trực tiếp vào cơ thể.
Theo các chuyên gia, chất bảo quản trong thực phẩm chức năng thường có 3 nhóm: Các chất sát khuẩn, chất kháng sinh và chất chống ô xy hóa, như: axit benzoic, axit boric, salicylic, anhydride sunfure, natri nitrat, nitrit…được sử dụng làm chất sát khuẩn, chống men, mốc, phân hủy, giữ màu. Chất bảo quản thường gây ảnh hưởng tới gan, thận, dạ dày, hệ thần kinh. Ví dụ, axit benzoic khi vào cơ thể tác dụng với glycocol chuyển thành axit hippuric không thải độc ra ngoài, ảnh hưởng gan, thận. Với axit boric, một số nghiên cứu thử nghiệm trên chuột cho thấy hiện tượng teo tinh hoàn, gây vô sinh với liều lượng 100mg Bo, có thể gây ung thư ở người…
Đối với mỹ phẩm bôi trực tiếp ngoài da, có một số chất bảo quản đã được nghiên cứu và đánh giá tác hại, hệ lụy đến người tiêu dùng. Trước đây, chất bảo quản paraben, phenoxyethanol, methylisothiazolinone (MIT) chiếm hầu hết trong các mỹ phẩm, do có tác dụng chống nấm và vi khuẩn. Tuy nhiên, từ 11/8/2015 các chất này đã bị cấm sử dụng. Các nghiên cứu chỉ rõ, paraben có liên quan đến các nguy cơ sức khỏe đối với con người, đặc biệt là phụ nữ.
Để sử dụng mỹ phẩm, thực phẩm chức năng an toàn, các chuyên gia khuyến cáo, nên mua các sản phẩm có xuất xứ, nguồn gốc rõ ràng. Bởi, thương hiệu được xem là “giấy bảo đảm chất lượng” cho chính sản phẩm của họ khi đưa ra thị trường. Tuy vậy, giải pháp an toàn nhất là nên lựa chọn sản phẩm không chứa chất bảo quản và sử dụng các nguyên liệu có nguồn gốc thiên nhiên. Cách nhận biết những sản phẩm này là chúng có thời hạn sử dụng ngắn nên không thể lưu giữ được lâu, hạn tối đa chỉ khoảng 1 năm. Trái ngược với những sản phẩm dùng chất bảo quản, có thời hạn sử dụng từ 2 đến 3 năm.
P.V