Có thể khởi tố "kẻ móc túi" người dùng di động tiền triệu mỗi tháng?

"Các tội danh xâm hại quan hệ sở hữu có định lượng tối thiểu là 2 triệu đồng thì bị xử lý hình sự. Trong khi đó, lừa dối khách hàng để chiếm đoạt hàng trăm tỷ lại chỉ bị phạt hành chính 55 triệu đồng là hết sức phi lý" - Luật sư Lê Văn Thiệp cho biết.

Vừa qua, nhiều chủ thuê bao di động liên tục than phiền rằng thuê bao của họ không đăng ký sử dụng các gói dịch vụ giá trị gia tăng nhưng vẫn bị trừ tiền oan. 

Nhiều khách hàng sau khi biết thông tin về việc dịch vụ GTGT bị "tự động" đăng ký đã nhanh chóng gửi tin nhắn đến tổng đài để kiểm tra. Sau đó, không ít người bất ngờ khi biết bấy lâu nay, thuê bao của họ đã "cống nạp" một số tiền không nhỏ cho nhà mạng một cách vô lý.

Theo thông tin được đăng tải trên VnExpress, thực tế, "nghi án" các nhà mạng tự động kích hoạt các dịch vụ giá trị gia tăng cho khách hàng đã được đặt ra từ nhiều năm nay. Các cơ quan quản lý trực thuộc Bộ Thông tin & Truyền thông cũng không ít lần nhận được thông tin phản ánh về tình trạng này. Tuy nhiên, lý giải với khách hàng cũng như báo chí, các doanh nghiệp viễn thông một mực khẳng định không thể có chuyện nhà mạng tự động đăng ký dịch vụ cho khách hàng trong mọi trường hợp. 

Đại diện một nhà mạng lớn đưa ra lý giải, hiện nay, ngoài hình thức đăng ký dịch vụ qua tin nhắn, khách hàng có thể thực hiện qua trang web, wap, ứng dụng trên điện thoại, tổng đài tự động, điện thoại viên hỗ trợ… Với hình thức đăng ký như truy cập web, wap, ứng dụng... đại diện nhà mạng thừa nhận do không cung cấp đầy đủ thông tin về dịch vụ cho khách hàng nên dễ dẫn đến phát sinh các tình huống ngoài ý muốn mà bản thân chủ thuê bao cũng khó kiểm soát.

Đại diện cơ quan thanh tra Bộ Thông tin & Truyền thông cũng cho biết, dù rất sát sao trong việc kiểm tra vẫn khó phát hiện các sai phạm của nhà mạng, trừ khi có những thông tin, bằng chứng xác đáng được chính người tiêu dùng cung cấp. 

Cho đến hiện tại, tuy chưa có một con số thống kê đầy đủ nào làm rõ các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ giá trị gia tăng đã thu về bao nhiêu từ việc tự động cài đặt các dịch vụ này. Thế nhưng, theo báo cáo kết quả thanh tra SAM Media Limited tại Hà Nội - một doanh nghiệp cung cấp dịch vụ giá trị gia tăng được công bố gần đây, thì từ đầu năm 2013 đến tháng 3/2016, thuê bao của các nhà mạng lớn đã phải chi trả với với tổng số tiền là 230,5 tỷ đồng. Số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ đến ngày 19/7 vừa qua là gần 94.000 thuê bao. Trong đó có nhiều khách hàng khi được hỏi đều không biết mình đang sử dụng dịch vụ bị trừ tiền. 

Sau đợt thanh tra, Sở TT-TT Hà Nội đã tiến hành xử phạt vi phạm hành chính Công ty Sam Media Limited về 2 hành vi “Thiết lập website thương mại điện tử bán hàng (vn-mozzi.biz/vn) mà không thông báo với cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền” và “Cung cấp thông tin về dịch vụ nội dung qua tin nhắn trên trang vn-mozzi.biz/vn, nhưng thông tin giá cước hiển thị không cùng kiểu mã lệnh và có kích thước nhỏ hơn 2/3 kích thước của mã lệnh” với tổng số tiền 55 triệu đồng.

Những thông tin được công bố đã khiến nhiều người sử dụng di động vô cùng bất bình, cho rằng các dịch vụ giá trị gia tăng đang trắng trợn và tự động “lừa tiền" của khách hàng. Do đó, có ý kiến cho rằng, cần phải có hình thức xử lý thỏa đáng các hành vi "móc túi" khách hàng để đảm bảo môi trường kinh doanh lành mạnh và bảo vệ người tiêu dùng.

Nêu quan điểm về vấn đề trên, Luật sư Lê Văn Thiệp - Văn phòng Luật sư Toàn Cầu (Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội) cho rằng, việc các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ viễn thông không được sự đồng ý, thậm chí có dấu hiệu lừa dối khách hàng thì phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Theo luật sư Lê Văn Thiệp, hiện nay đang tồn tại nhiều lỗ hổng pháp lý liên quan đến Thương mại điện tử như: chưa có cơ chế đại diện đối với người tiêu dùng, thủ tục tố tụng đặc thù liên quan đến chứng cứ điện tử, hậu quả pháp lý khi bồi thường thiệt hại... Ví dụ, mỗi người dùng di động "móc túi" có thể chỉ bị mất từ vài nghìn đến vài trăm nghìn đồng; nhưng hậu quả là có hàng chục triệu người bị thiệt hại thì số tiền đó sẽ được sung công hay chi trả trực tiếp? Và liệu nhà mạng có phải đền bù bằng cách khấu trừ hay không?... Những tồn tại trên vẫn chưa thể có được giải đáp rõ ràng, minh bạch.

"Đây là những vấn đề mới phát sinh, hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Xử lý các tội danh xâm hại quan hệ sở hữu có định lượng tối thiểu là 2 triệu đồng (thậm chí dưới 2 triệu đồng) là bị xử lý hình sự. Trong khi đó, các đối tượng liên tiếp lừa dối khách hàng để chiếm đoạt hàng trăm tỷ lại chỉ bị phạt hành chính 55 triệu đồng. Đó là điều vô lý. Từ thực tế này cho thấy, việc xây dựng, duy trì hiệu lực của điều 292 Bộ Luật Hình sự (hình sự hóa những vi phạm kinh doanh trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông) là phù hợp với nhu cầu điều chỉnh pháp luật nhằm bảo vệ các chủ thể khác trong xã hội" - Luật sư Lê Văn Thiệp nhận định.

Theo đó, liên quan vấn đề này, Luật sư Thiệp cũng cho rằng, Tội phạm sử dụng mạng truyền thông và trí thông minh nhân tạo cần được điều chỉnh bằng những điều luật cụ thể dựa trên các đặc điểm của Thương mại điện tử. Cùng với đó, cần phải xử lý hình sự hành vi kinh doanh trái phép, lừa dối khách hàng và cả hành vi "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" đối với những cá nhân, tổ chức liên quan. Như vậy mới có thể đảm bảo nguyên tắc bình đẳng trong Pháp luật Hình sự.

Vũ Đậu