Trong tháng 7 âm lịch có hai lễ lớn là lễ Vu Lan và cúng Cô hồn. Hai lễ này về cơ bản hoàn toàn khác nhau. Đây là dịp lễ quan trọng, là thời điểm các gia đình thể hiện lòng thành kính lên đức Phật, chư vị thần linh; báo hiếu gia tiên và đồng thời phát lộc cho các vong hồn được xá tội.
1. Nguồn gốc:
Vnexpress dẫn lại chia sẻ của Đại đức Thích Nhật Thiện, ban trụ trì chùa Giác Ngộ (Q.10, TPHCM) về nguồn gốc tục cúng cô hồn và lễ Vu Lan tháng 7 âm lịch.
Theo đó, tục cúng cô hồn có nguồn gốc từ Trung Quốc. Các phật tử tại Trung Quốc gọi lễ cúng này là "Phóng diệm khẩu" có nghĩa là tục cúng để bố thí và cầu nguyện cho loài quỷ đói miệng lửa .
Tuy nhiên dân gian thì hiểu rộng ra và nói lái đi thành "cúng cô hồn" tức là cúng thí cho những vong hồn vật vờ, không có ai là thân nhân trên trần gian cúng bái .
Tháng bảy có 2 lễ lớn là Lễ Vu Lan và cúng cô hồn. Ảnh: Internet |
Tục cúng cô hồn có liên quan đến câu chuyện giữa ông A Nan Đà (thường gọi tắt là An Nan) với một con quỷ miệng lửa (diệm khẩu). Một buổi tối, A Nan đang ngồi trong tịnh thất thì thấy một con ngạ quỷ thân thể khô gầy, cổ nhỏ dài, miệng nhả ra lửa bước vào. Quỷ cho biết ba ngày sau, A Nan sẽ chết và sẽ luân hồi vào cõi ngạ quỷ miệng lửa, mặt cháy đen như nó.
A Nan sợ quá bèn nhờ quỷ bày cho cách tránh khỏi khổ đồ. Quỷ đói nói "Ngày mai ông phải thí cho bọn ngạ quỷ chúng tôi mỗi đứa một hộc thức ăn, và soạn lễ cúng dường Tam Bảo thì ông sẽ được tăng thọ, còn tôi sẽ được sinh về cõi trên".
A Nan đem chuyện bạch với Đức Phật. Đức Phật bèn cho bài chú gọi là "Cứu bạt diệm khẩu ngạ quỷ Đà La Ni". A Nam đem tụng trong lễ cúng và được tăng thêm phúc thọ.
Tục cúng cô hồn bắt nguồn từ sự tích này nên ngày nay người ta vẫn nói cúng cô hồn là Phóng diệm khẩu với ý nghĩa là "thả quỷ miệng lửa".
Về sau, lại được hiểu rộng thành các nghĩa khác nhau như tha tội cho tất cả những người chết hoặc cúng cho những vong hồn vật vờ.
Tại Trung Quốc, việc cúng cô hồn thường được thực hiện vào ngày 14/7 âm lịch còn tại Việt Nam thời gian này kéo dài nguyên một tháng.
Mặc khác, dân gian còn cho rằng tháng bảy là "tháng cô hồn" không đem lại may mán nên người ta thường tránh khởi sự làm ăn, mua bán, xây nhà trong thời gian này.
Trong tháng 7 âm lịch có hai lễ lớn là Vu Lan và cúng Cô hồn. Hai lễ này về cơ bản hoàn toàn khác nhau.
Lễ Vu Lan gắn với tích Mục Kiều Liên, đệ tử của Đức Phật và là một tôn giả tu luyện được nhiều phép thần thông.
Vì tưởng nhớ mẹ mình, nên một ngày nọ, Mục Kiều Liên dùng đôi mắt thần nhìn xuống địa ngục, thấy mẹ là bà Thanh Đề bị Diêm Vương đày làm quỷ đói do kiếp trước gây nhiều nghiệp ác. Vì thương mẹ nên ông đã dùng phép thuật để xuống địa ngục, mang cơm dâng cho người. Bà Thanh Đề do lâu ngày nhịn đói nên khi ăn đã dùng một tay che bát cơm của mình vì sợ các cô hồn khác đến tranh.
Vì còn tính "tham sân si" nên khi đưa bát lên miệng, thức ăn đã hóa thành lửa đỏ, không ăn được.
Đau xót khi chứng kiến cảnh này, Kiều Liên đã câu xin Đức Phật giúp mẹ mình.
Đức Phật dạy rằng mình ông không thể cứu được mẹ mình do ác nghiệp của bà quá nặng, chỉ còn nhờ vào sự hợp lực của các chư tăng khắp mười phương mới mong thành công.
Vào ngày rằm tháng bảy, nhân lúc chư tăng mãn hạ (sau 3 tháng an cư kiết hạ) thì sửa một cái lễ đặt vào trong chiếc chậu để dâng cúng và thành khẩn cầu xin mới có thể cứu rỗi vong nhân khỏi địa ngục tăm tối.
Mục Kiều Liên đã làm theo lời Phật dạy, không những cứu được mẹ mà còn giải thoát được tất cả các vong hồn bị giam cầm ở âm cung.
Do đó, ngoài ý nghĩa "mùa hiếu hạnh", tháng bảy âm lịch còn gọi là tháng "xá tội vong nhân" tức là thời gian các vong hồn được thả tự do. Trong những ngày này, những người dân thường lập đàn cầu siêu hoặc cúng bố thí cho các cô hồn để mong họ phù hộ cho mình.
2. Ý nghĩa:
Đời sống pháp luật cho hay, theo lời Phật dạy, các phật tử muốn báo hiếu cha mẹ cử hành lễ Vu Lan để cầu siêu cho các đấng sinh thành và cầu phá địa ngục cho các vong hồn.
Theo tín ngưỡng truyền thống của người Việt Nam, Rằm tháng 7 là tiết của dịp "Xá tội vong nhân".Mặc dù nguồn gốc khác nhau nhưng cả hai lễ cúng lớn trong tháng 7 đều chứa đựng ý nghĩa nhân văn cao cả đó là đề cao việc báo hiếu và làm phúc bố thí.
*Bài viết mang tính chất tham khảo
Hồng Hạnh (tổng hợp)