Mâm ngũ quả của miền Bắc
Người miền Bắc bày mâm ngũ quả theo thuyết ngũ hành, chọn quả ứng với 5 màu tượng trưng cho 5 hành là kim (trắng), mộc (xanh), thủy (đen), hỏa (đỏ), thổ (vàng). Vì vậy, các loại quả thường được bày trên mâm ngũ quả của người miền Bắc là chuối, bưởi, đào, hồng và quýt.
Cách bày trí mâm ngũ quả của người miền Bắc truyền thống: Nải chuối đặt ở dưới cùng để đỡ các loại quả còn lại. Bưởi hoặc phật thủ đặt ở giã. Xung quanh bày các loại quả như đào, hồng, quýt. Những khe còn lại đặt quất, táo xanh hoặc ớt chín đỏ.
Mâm ngũ quả của người miền Trung
Miền Trung khí hậu khắc nghiệt nên không có nhiều loại quả. Người miền Trung cũng không câu nệ, vào dịp Tết đến, xuân về chỉ cần có mâm ngũ quả dâng cúng tổ tiên để bày tỏ lòng thành, do đó họ có gì bày nấy.
Các loại trái cây thường có trong mâm ngũ quả của người miền Trung là thanh long, chuối, dưa hấu, mãng cầu, dứa, sung, cam, quýt, … . Mâm ngũ quả của họ được xếp thành hình tháp hoặc hình long phụng vơi cặp dưa đặt 2 bên.
Mâm ngũ quả của người miền Nam
Đây có lẽ là mâm ngũ quả được chọn lựa kỹ nhất. Người miền Nam kiêng không bày chuối (âm “chuối” đọc chệch thành “chúi”, thể hiện sự đi xuống), không bày cam (có câu “quýt làm cam chịu”). Mâm ngũ quả của người miền Nam thường có mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài để ứng với mong muốn “Cầu sung vừa đủ xài”. Ngoài ra, họ còn bày thêm quả thowmvowis mong muốn con cháu đầy đàn và một cặp dưa hấu xanh vỏ đỏ lòng để cầu may mắn.
Kiêng kỵ khi bày mâm ngũ quả ngày Tết
Để bày mâm ngũ quả, bạn cần hiểu về thuyết ngũ hành để tránh không bày đủ 5 màu ngũ hành hoặc bày những tổ hợp trái cây không ý nghĩa. Tham khảo một số trái cây tương ứng với ngũ hành dưới đây:
Kim – màu trắng: Dưa lê trắng, lê trắng…
Mộc – màu xanh lá: Dưa hấu, chuối xanh, xoài xanh, đu đủ xanh, mãng cầu, trái na, trái sung, trái dừa…
Thủy – màu đen: Nho đen, vú sữa hay những trái cây có màu sậm tối
Hỏa – màu đỏ: Táo đỏ, trái hồng, trái dừa lửa, thanh long…
Thổ – màu vàng: Cam vàng, quýt vàng, dưa hấu vàng, dưa lê vàng, xoài chín, phật thủ
Hoa quả bày lên mâm ngũ quả chỉ cần lau sạch bằng khăn giấy ẩm. Việc bạn rửa trái cây sạch sẽ sẽ làm quả nhanh thối rữa nếu không được lau khô ráo và đọng nước.
Trọn mâm ngũ quả tránh những trái đã chín đẹp vì khi bày lên ban thờ, qua mấy ngày tết quả sẽ bị chín quá, lá héo và vỏ nhũn mềm. Bạn hãy chọn những trái chưa chín hẳn để khi bày lên sẽ chỉ chín tới, không bị thối.