Tục cúng giao thừa được biết đến là một trong những phong tục cổ truyền của người dân Việt Nam. Phong tục này mang ý nghĩa tiễn năm cũ và chào đón một năm mới với nhiều may mắn và thành đạt.
Chính vì thế, mâm cỗ cúng giao thừa ngoài trời đúng chuẩn cũng cần nhiều yêu cầu mà các gia chủ cần biết.
Tục lệ cúng giao thừa ngoài trời
Trong quan niệm tâm linh của người Việt, giao thừa là thời điểm tổ chức để đón 12 vị Thiên binh (gồm 12 vị Hành khiển).
Khi đi thị sát dưới hạ giới, do rất vội nên các vị Thiên binh không kịp vào tận bên trong nhà nên bàn cúng của các gia đình thường được đặt ở ngoài cửa chính.
Mỗi năm sẽ có một vị hành khiển cai quản hạ giới và sau 12 năm họ sẽ luân phiên trở lại. Khi hết một năm, vị Hành khiển cũ cai quản hạ giới sẽ bàn giao công việc cho Hành khiển mới cai quản hạ giới trong năm mới.
Mười hai vị hành khiển và Phán quan bao gồm:
1. Năm Tý: Chu vương Hành khiển, Thiên ôn hành binh chi thần, Lý tào phán quan.
2. Năm Sửu: Triệu vương Hành khiển, Tam thập lục thương hành binh chi thần, Khúc tào phán quan.
3. Năm Dần: Ngụy vương Hành khiển, Mộc tinh hành binh chi thần, Tiêu tào phán quan.
4. Năm Mão: Trịnh vương Hành khiển, Thạch tinh hành binh chi thần, Liễu tào phán quan.
5. Năm Thìn: Sở vương Hành khiển, Hỏa tinh hành binh chi thần, Biểu tào phán quan.
6. Năm Tỵ: Ngô vương Hành khiển, Thiên hao hành binh chi thần, Hứa tào phán quan.
7. Năm Ngọ: Tần vương Hành khiển, Thiên mao hành binh chi thần, Ngọc tào phán quan.
8. Năm Mùi: Tống vương Hành khiển, Ngũ đạo hành binh chi thần, Lâm tào phán quan.
9. Năm Thân: Tề vương Hành khiển, Ngũ miếu hành binh chi thần, Tống tào phán quan.
10. Năm Dậu: Lỗ vương Hành khiển, Ngũ nhạc hành binh chi thần, Cự tào phán quan.
11. Năm Tuất: Việt vương Hành khiển, Thiên bá hành binh chi thần, Thành tào phán quan.
12. Năm Hợi: Lưu vương Hành khiển, Ngũ ôn.
Cách bày mâm cúng giao thừa ngoài trời
Khi cúng giao thừa ngoài trời (hay cúng giao thừa ngoài trời, bạn có thể cúng mâm lễ chay hoặc mâm lễ mặn đều được. Điều này phụ thuộc vào điều kiện kinh tế gia đình và mâm lễ cúng giao thừa ngoài trời chay hay mặn thì cũng đều gồm các lễ vật như:
- Hoa
- Tiền vàng mã
- Đèn/ nến
- Trầu cau
- Bánh kẹo
- Hương, 1 chén rượu, 1 chén nước
- Nước ngọt /bia đóng lon
- Mũ giấy cánh chuồn
- Sớ cúng quan Hành khiển
- 1 địa xôi, 1 đĩa muối, 1 đĩa gạo
Mâm lễ cúng giao thừa ngoài trời đồ mặn gồm:
- 1 con gà trống luộc
- 1 bánh chưng (1 đĩa xôi gấc)
- 1 khoanh bánh giò lụa
- 1 đĩa hoa quả
- Vàng mã
- Trầu, cau
- Đèn/ nến
- 1 đĩa gạo, 1 đĩa muối, 1 chén rượu, 1 chén nước, 1 mũ cánh chuồn, 1 lọ hoa tươi, 3-5 nén hương.
Hướng dẫn cách bày mâm cúng giao thừa ngoài trời
Gia chủ nên đặt mâm lễ ở hướng Nam tượng trưng cho Hỷ thần, còn hướng Đông sẽ tượng trưng cho thần tài.
Cách bày mâm lễ chay
- Chuẩn bị một chiếc bàn vững chắc, trải một tấm vải sạch rồi đặt lên mâm
- Sắp xếp mâm lễ
+ Đặt đĩa xôi, bánh kẹo vào giữa mâm, sau đó đặt tiền vàng, muối, gạo ở bên cạnh.
+ Đặt rượu ở phía trước mâm lễ.
+ Nước ngọt, bia đặt bên cạnh phía tay trái mâm lễ.
+ Đèn/nến đặt ở phía bên phải mâm lễ.
+ Đặt lọ hoa, mũ cánh chuồn và sớ khấn bên cạnh mâm.
+ Hương thắp cháy rồi đặt xuống mâm (hoặc bạn có thể cắm vào chén muối, gạo đều được).
Cách bày mâm lễ mặn
- Đặt một chiếc bàn chắc chắn, trải khăn rồi đặt mâm lên.
- Sắp xếp đồ lễ
+ Gà: Miệng gà cho ngậm 1 bông hoa hồng đỏ, đặt đĩa gà quay hướng đầu ra phía ngoài vành mâm. Bạn đặt gà vào giữa mâm.
+ Bánh chưng: Bóc bỏ phần lá bánh, cởi bỏ dây, không cắt, đặt bánh bên cạnh đĩa gà.
+ Giò lụa: Lột bỏ vỏ, cắt thành một khoanh giò (không cắt nhỏ), đặt vào đĩa nhỏ, đặt bên cạnh đĩa bánh chưng.
+ Hoa quả: Đặt phía sau đĩa bánh chưng và gà.
+ Vàng mã, trầu cau đặt trên vành mâm.
+ Gạo, muối cho vào đĩa hoặc chén nhỏ, đặt bên cạnh đĩa hoa quả.
+ Đèn, nến đặt bên cạnh đĩa hoa quả.
Rượu, nước đặt trước mâm lễ.
+ Mũ cánh chuồn để bên cạnh hoặc phía sau mâm lễ (nếu mâm còn rộng).
+ Lọ hoa tươi để bên cạnh.
+ Hương thắp cháy có thể cắm vào đĩa xôi, chén gạo hoặc để dưới mâm.
Lưu ý khi cúng giao thừa ngoài trời:
- Thời gian khấn sang canh tốt: Khoảng 23 giờ đêm ngày 30/31 tháng 12 Âm lịch đến 1 giờ sáng ngày mồng 1 Tết. Giờ cúng đẹp nhất là 0 giờ đêm giao thừa.
- Bạn nên cúng giao thừa ngoài trời, cúng các quan Hành khiển rồi xin phép vào cúng gia tiên trong nhà.
- Bạn có thể cúng đồ chay hoặc đồ mặn tùy vào điều kiện.
- Để thủ tục làm lễ cúng giao thừa ngoài trời đúng, chuẩn nhất thì bạn nên cúng theo bài cúng giao thừa, tuyệt đối không cúng nôm na.
- Trang phục chỉnh tề, gọn gàng tươm tất.
- Nói phát ra tiếng, không nói quá to hoặc quá nhỏ. Khi cúng cần thành tâm, không vừa cúng vừa nói chuyện riêng.
- Phụ nữ mang thai không nên làm lễ cúng, người cúng nên là gia chủ (đàn ông).