Nguồn gốc Tết Hàn thực 3/3 âm lịch
Trong Hán ngữ, 'Hàn' là lạnh, 'thực' là ăn'. Tết Hàn thực hay còn có ý nghĩa là là ngày Tết ăn đồ lạnh.
Theo các nghiên cứu về văn hoá, Tết Hàn thực tại Việt Nam được bắt nguồn từ một điển tích của Trung Quốc qua tiểu thuyết Đông Chu liệt quốc được lưu truyền đến ngày nay.
Thời Xuân Thu, vua Tấn Văn Công của nước Tấn bất ngờ gặp loạn phải bỏ nước đi lưu vong.
Vào một ngày, lương thực hết nên người hiền sĩ đi theo phò vua tên là Giới Tử Thôi đã lén cắt một miếng thịt đùi mình nấu lên dâng vua. Vua ăn xong hỏi ra mới biết, đem lòng cảm kích vô cùng.
Vị hiền sĩ này đã theo phò Tấn Văn Công trong mười chín năm trời, cùng nhau nếm trải bao nhiêu gian truân nguy hiểm. Về sau, Tấn Văn Công giành lại được ngôi báu trở về làm vua nước Tấn, phong thưởng rất hậu cho những người có công giúp mình trải qua những năm tháng khó khăn, nhưng lại quên mất công lao của Giới Tử Thôi. Giới Tử Thôi cũng không oán giận gì đưa mẹ vào núi Điền Sơn ở ẩn.
Sau đó vua Tấn mới nhớ và cho người đi tìm nhưng Giới Tử Thôi không chịu rời Điền Sơn ra lĩnh thưởng, Tấn Văn Công hạ lệnh đốt rừng để thúc ép Giới Tử Thôi phải ra, nhưng ông nhất định không chịu tuân mệnh, rốt cục cả hai mẹ con ông đều chết cháy.
Nhà vua thương xót lập miếu thờ và hạ lệnh trong dân gian phải kiêng lửa ba ngày, chỉ ăn đồ nguội đã nấu sẵn để tưởng niệm.
Điển tích này bắt nguồn từ Trung Quốc nhưng Tết Hàn thực tại Việt Nam vẫn mang đậm bản sắc văn hoá người Việt.
Ý nghĩa Tết Hàn thực
Tết Hàn thực mang ý nghĩa hướng về nguồn cội, tưởng nhớ công lao của những người đã khuất.
Bánh trôi được làm từ bột gạo nếp thơm ngon được dâng cúng trong lễ Hai Bà Trưng vào ngày 6 tháng Ba tại làng Hát Môn (Phúc Thọ - Hà Nội), ngày giỗ tổ Hùng Vương mùng 10 tháng Ba và hội Phủ Giầy tháng Ba lễ Mẫu.
Bánh trôi, bánh chay vừa tượng trưng cho nhũng thức ăn nguội- hàn thực, vừa là sản vật của người dân lao động dâng lên ông bà tổ tiên, cầu mong mưa thuận gió hoà.
Do đó, ngày 3/3 âm lịch hàng năm là ngày Tết Bánh trôi - bánh chay.
Tết Hàn thực 2020 rơi vào ngày 26/3 dương lịch, ứng với ngày 3/3 âm lịch năm Canh Tý.