Nguồn gốc của Tết Hàn thực bắt nguồn từ một điển tích Trung Quốc
Nguồn gốc sâu xa của Tết Hàn thực bắt nguồn từ một điển tích Trung Quốc. Vào thời Xuân Thu, vua Tấn Văn Công nước Tấn, gặp loạn phải bỏ nước lưu vong, rất may gặp một hiền sĩ trung thành là Giới Tử Thôi đi theo giúp đỡ. Tuy nhiên sau này Tấn Văn Công giành lại được ngôi báu đều phong thưởng hậu hĩnh cho người có công, nhưng lại quên mất công lao của Giới Tử Thôi.
Giới Tử Thôi cho rằng mình làm mọi điều vì tình nghĩa nên không oán giận gì vua và đưa mẹ vào núi Điền Sơn ở ẩn. Tấn Văn Công về sau nhớ ra, cho người đi tìm. Giới Tử Thôi không chịu rời Điền Sơn ra lĩnh thưởng, Tấn Văn Công hạ lệnh đốt rừng, ý muốn thúc ép Giới Tử Thôi phải ra nhưng ông nhất định không chịu tuân mệnh. Rốt cục cả hai mẹ con ông đều chết cháy.
Vua thương xót, lập miếu thờ và hạ lệnh trong dân gian phải kiêng đốt lửa 3 ngày, chỉ ăn đồ ăn nguội đã nấu sẵn để tưởng niệm (khoảng từ mồng 3/3 đến mồng 5/3 Âm lịch hàng năm).
Tại sao Tết Hàn thực lại ăn bánh trôi bánh chay?
Mặc dù Tết Hàn thực có nguồn gốc từ Trung Quốc, thế nhưng khi du nhập vào Việt Nam, Tết Hàn thực vẫn có sắc thái riêng và một trong số đó chính là tục thắp hương gia tiên bằng bánh trôi, bánh chay.
Khi bước sang tháng 3, thời tiết sẽ bắt đầu nóng lên, chuẩn bị bước sang mùa hè. Người Việt xưa đã sáng tạo ra món bánh trôi, bánh chay là những món ăn nguội, mang tính mát. Món ăn này vị ngọt thanh, rất phù hợp cho những ngày nóng nực.
Bánh trôi bánh chay được làm bằng gạo nếp, nguyên liệu mang đậm ý nghĩa của văn hóa lúa nước Việt Nam. Hình dạng của bánh trôi, bánh chua được nặn theo hình tròn, truyền đi thông điệp của người Việt Nam xưa với đạo lý "uống nước nhớ nguồn".
Bên cạnh đó, hình ảnh bánh trôi bánh chay còn tượng trưng cho truyền thuyết Lạc Long Quân và Âu Cơ. Trong đó, bánh trôi tượng trưng cho 50 người con theo mẹ Âu Cơ xuống biển, bánh chay lại thể hiện 50 người con theo cha Lạc Long Quân lên rừng xây dựng cuộc sống ấm no hạnh phúc cho thế gian.
Mâm cúng Tết Hàn thực gồm những gì?
Bên cạnh bánh trôi bánh chay, mâm cúng Tết Hàn thực còn bao gồm:
- Mâm ngũ quả
- Hoa tươi và trầu cau
- Ly nước sạch