Ý kiến chuyên gia: Nguyên nhân Hà Nội ngập úng và giải pháp

Những ngày qua, mưa lớn đã gây gập úng nhiều tuyến đường của Hà Nội. Đây là vấn đề dường như năm nào cũng lặp lại. Nguyên nhân do đâu và giải pháp là gì? Chúng ta hãy cùng tham khảo qua ý kiến của ông Hà Sơn, Giám đốc công ty Kiến Trúc Hà Sơn và Cộng sự.

Về nguyên nhân của ngập úng cục bộ.

Theo ông Hà Sơn, việc ngập úng cục bộ do mưa giông to bất thường có thể gặp ở bất cứ lí do nào. Nhưng việc để ngập úng xảy ra lâu hoàn toàn do thiết kế của hệ thống thoát nước là chưa "hoàn chỉnh".

Nhiều ý kiến cho rằng hiện tượng ngập úng tại Hà Nội là do hệ thống ống - cống thoát nước tại địa bàn thành phố là chưa tốt nên gây ra hiện tượng ngập úng kéo dài. Nhưng theo ý kiến của ông Hà Sơn, nguyên nhân không hoàn toàn như thế. Theo ông, hệ thống đường ống - cống thoát nước hiện tại ở Hà Nội bố trí rất liền mạch, mật độ cao, được thiết kế rất khoa học theo nguyên lý chênh lệch tự nhiên trong hệ thống thoát nươc, kích thước các đường thoát theo kiến trúc đều rất hợp lí. Việc vệ sinh, nạo hút tại cách đường ống diễn ra thường xuyên nên đổ lỗi cho hệ thống đường ống thoát nước của thành phố là chưa thuyết phục hoàn toàn. Nguyên nhân thực sự theo ông Hà Sơn, không phải là hệ thống thoát nước có vấn đề, vấn đề lớn nhất ở đây là "Thoát đi đâu". 

Theo ông Hà Sơn, vấn đề lớn nhất hiện tại trong kiến trúc hạ tầng cơ sở cấp thoát nước của thành phố Hà Nội nằm ở việc không có chỗ chứa các lượng nước rút ra, hoàn toàn đợi nước "chảy tự nhiên" ra một số nhánh sông lớn như sông Tô Lịch hoặc Sông Nhuệ nên hiện tượng ngập úng cục bộ khi xảy ra mưa giông lớn trên diện rộng là không thể tránh khỏi. Theo ông Hà Sơn, trong kiến trúc hạ tâng cấp thoát nước đô thị thì phải có một thành phần không thể thiếu đó là các "Hồ Điều Hòa". Ông cho ví dụ như ở bên Nhật, tại mỗi cụm dân cư lớn bên Nhật, đều có các hồ điều hòa. Các hồ này có chức năng chính như sau: tạo cảnh quan đô thị, tạo lượng ẩm cho không khí quanh vùng và cuối cùng quan trọng nhất chính là nơi "chứa nước mưa". Có thể hình dung rằng các hồ này được nạo vét rất sâu, khi có mưa giông lớn trên diện rộng, nước thoát từ các đường phố sẽ chảy về hồ. Vào những mùa khô, nước trong hồ lại được sử dụng để tưới cây hoặc bơm vào các trạm lọc nước sinh hoạt của thành phố. Ở bên Nhật, nước của các hồ này thậm chí còn được xử lí sạch đến mức có thể dùng làm nước sinh hoạt ngay.

 Theo ông, Hà Nội có địa hình bằng phẳng, hiện nay có tốc độ phát triển đô thị rất nhanh, bê-tông hóa toàn bộ nền đất, mật độ kiến trúc dày đặc nên không thể trông cậy vào hiện tượng thẩm thấu tự nhiên. Các trạm bơm dù có được lắp đặt nhiều hơn nữa vẫn không thể giải quyết được vấn đề cho nguyên nhân chính là "không có chỗ thoát". 

Hà Nội hiện tại cũng có một số hồ lớn như hồ tại công viên Thống nhất, hồ Ngọc Khánh, hồ Đống Đa,... cũng như có một số hồ điều hòa nhân tạo khác nhưng các hồ này không được nạo vét để có được độ sâu cần thiết và mật độ dân cư quá cao nên khi xảy ra ngập úng, chính các hồ này cũng ngập theo.

Một số giải pháp.

Theo ông Sơn, để giải quyết hiện tượng úng ngập cục bộ này thì giải pháp tạm thời vẫn là dùng các máy bơm, bơm vào các xe bồn hoặc bơm nước ra các cống thoát khác. Nhưng về lâu dài, các giải pháp này không thể có hiệu quả. Để giải quyết dứt điểm, theo ông Hà Sơn cần thực hiện các biện pháp sau: 

- Tạo các hồ điều hòa tại các khu dân cư. Việc này không chỉ giúp thoát nước, vì không khí của Hà Nội hiện tại rất ô nhiễm và nhiều khói bụi. Việc có các hồ điều hòa sẽ tạo sự cân bằng hơn trong lượng ẩm, giúp không khí trở nên "mát mẻ" hơn. Bên cạnh đó, cách hồ điều hòa còn tạo được mỹ quan và một "khu sinh thái" quanh hồ. Việc này không dễ tiến hành do "tấc đất tấc vàng" ở Hà Nội hiện nay, nhưng theo ông để có một tương lai đô thị phát triển thì không thể không có.

 - Sử dụng các vật liệu mới để tận dụng tối đa khả năng thẩm thấu tự nhiên. Theo ông Hà Sơn, hiện nay trong ngành xây dựng có nhiều loại vật liệu mới như bê-tông thẩm thấu, có khả năng "hút nước" lên tới 4000 lít nước trong 60s. Bên cạnh đó, các loại vật liệu này còn hạn chế hiện tượng hắt phản nhiệt và tiêu nhiệt rất nhanh vào mùa hè nên sẽ còn giải quyết được phần nào vấn đề nằng nóng hiện nay.

- Ý thức của người dân. Để các hệ thống  thoát nước hoạt động trong trạng thái tốt nhất, không thể để rác thải sinh hoạt hoặc các hành động làm ứ tắc các cửa cống thoát. Đây là một vấn đề mà mỗi người dân cần phải thực hiện trước khi tiến hành bất cứ giải pháp nào.

Ngoài ra, theo ông Hà Sơn, chúng ta có thể trao đổi và học hỏi kiến thức chống úng ngập của đất nước Hà Lan - đất nước có độ cao dưới mực nước biển để áp dụng thiết kế hệ thống cơ sở hạ tầng cấp thoát nước của các đô thị lớn của nước ta hiện tại.

 Quý Vũ