Dao Ánh tên đầy đủ là Ngô Vũ Dao Ánh, người con gái gốc Hà Nội. Năm 1952 Dao Ánh theo cha vào Huế sinh sống, cha của bà là giáo sư Ngô Đốc Khánh, ông đi dạy tiếng Pháp ở Trường Quốc học.
Thời niên thiếu, Dao Ánh đã được nhận xét sở hữu nhan sắc sắc sảo và đằm thắm hơn người. Bà có khuôn mặt bầu bĩnh, đôi mắt to tròn vô ưu. Trong tất cả các giai nhân từng đồng hành với Trịnh Công Sơn, Dao Ánh được xem là người tình đẹp nhất của nam nhạc sĩ tài hoa. Bà cũng là bóng hồng duy nhất có mặt trong 300 bức thư tình của nhạc sĩ họ Trịnh, từ khi họ gặp gỡ đến khi Trịnh Công Sơn nhắm mắt xuôi tay.
Đặc biệt, Dao Ánh cũng là em gái ruột của Ngô Vũ Bích Diễm - người mà Trịnh Công Sơn từng yêu và viết tặng ca khúc "Diễm xưa". Còn với Dao Ánh, nam nhạc sĩ lại có mối tình khắc cốt ghi tâm, thậm chí sâu đậm hơn chị gái Bích Diễm.
Năm Trịnh Công Sơn hụt hẫng khi phải từ bỏ mối tình Bích Diễm, Dao Ánh mới chỉ 15 tuổi nhưng đã viết thư động viên. Cũng kể từ đó họ trở nên thân thiết nhau. Dao Ánh trở thành người tình nhỏ của Trịnh Công Sơn khi kém ông tới 8 tuổi, bà cũng là người phụ nữ đi xuyên suốt các sáng tác của ông sau đó.
Một số tuyệt phẩm mang dấu ấn Dao Ánh của Trịnh Công Sơn có thể kể đến như: Mưa hồng, Còn tuổi nào cho em, Ru em từng ngón xuân nồng, Lời buồn thánh...
Nhắc đến Trịnh Công Sơn, người ta cũng nhắc tới Thư tình gửi một người - cuốn sách tổng hợp tới 300 trang thư tay của chàng trai họ Trịnh khi đó gửi cho Dao Ánh kể về một trong những mối tình đơn phương của ông. Những bức thư được xem như tuyệt tác này đã được viết trong khoảng thời gian Trịnh Công Sơn dạy học ở một trường dành cho người Thượng ở Blao, Lâm Đồng.
Bức thư đầu tiên Trịnh Công Sơn gửi cho Dao Ánh được viết vào ngày 2/9/1964, ông mở đầu bằng dòng cảm thán "Dao Ánh thân mến". Xuyên suốt bức thư, nam nhạc sĩ kể về giấc mộng tỉnh vào 3h sáng khiến ông phải bật dậy, viết thư cho bà. "Anh thắp nến trắng viết thư cho Ánh và trùm chăn quanh mình. Mình cao nguyên này lạnh suốt ngày. Ánh ơi!", Trịnh Công Sơn viết.
Trong một bức thư khác được viết vào ngày 18/2/1965 gửi Dao Ánh có đoạn Trịnh Công Sơn nói rằng rất nhớ Ánh, nghìn năm yêu dấu vô cùng. "Bao giờ hư vô biến mất trên cuộc đời này trên đời anh hở Ánh. Ánh ơi gió đã đầy cả căn phòng anh trọ. Nhớ Ánh rất tha thiết", nam nhạc sĩ giãi bày.
Miệt mài viết thư nhưng phải đến năm 1966, sau gần 3 năm liên lạc với hàng trăm bức thư tình nồng nàn, cũng là thời điểm Dao Ánh tròn 18 tuổi, Trịnh Công Sơn mới ngại ngùng bày tỏ lời yêu đương bằng ngôn từ ngập ngừng:
"Dao Ánh, có một điều không nên nói ra mà vẫn phải nói trong lúc uống thật say để có đủ can đảm nghe lời phủ nhận hay cái gật đầu: Anh yêu Ánh. Nếu điều đó không làm Ánh phiền lòng, thì hãy đến bên anh bằng một dáng dấp khác, bằng một thời khắc và bằng một vẻ nồng nàn, mà anh hằng mong đợi".
Cũng sau lời tỏ tình ấy, đôi trẻ mới chính thức yêu nhau. Khi đó Dao Ánh đang là nữ sinh của trường Đồng Khánh. Thế nhưng 2 năm sau đó, chuyện tình của họ lại tan vỡ khi chính nam nhạc sĩ chủ động chia tay. Hết duyên, bà sang Mỹ học tập và lập gia đình. Dù chia tay nhưng cả hai vẫn giữ liên lạc, có quan hệ thân thiết với nhau.
20 năm xa xứ, Dao Ánh trở về Việt Nam và gặp lại người yêu cũ. Nhân sự kiện này, Trịnh Công Sơn đã viết tặng bà ca khúc Xin trả nợ người. Trong đó ẩn chứa những ngôn từ đầy day dứt như: Nỗi buồn xin lỗi bàn tay. Tấm thân hiu quạnh ngồi say một mình...
Sau cuộc gặp gỡ ấy, Dao Ánh trở về Mỹ và... ly hôn. Những ngày tháng cuối đời của Trịnh Công Sơn nằm trên giường bệnh, ông vẫn nhớ đến Dao Ánh. Bức thư cuối cùng trong tập sách không phải là thư tay với những dòng chữ nắn nót như thường thấy nữa mà được gửi bằng email ông nhờ người đánh máy hộ. Bức thư gửi Dao Ánh vào 11h30 ngày 17/1/2001. Vài ngày sau nam nhạc sĩ qua đời.
Ảnh: Internet