Hơn 50 nhà ngoại giao Mỹ đã ký vào một bản giác thư nội bộ, chỉ trích gay gắt Chính sách của chính quyền Obama tại Syria, kêu gọi Mỹ thực hiện các cuộc tấn công quân sự chống lại chính phủ của Tổng thống Bashar al-Assad để ngăn những vi phạm ngừng bắn dai dẳng trong cuộc nội chiến kéo dài 5 năm ở nước này.
Ông al-Assad phát biểu trước quốc hội Syria hồi tuần trước. Ảnh: AP |
Bản giác thư (dự thảo đã được một quan chức trong Bộ Ngoại giao cung cấp cho tờ New York Times) nói chính sách của Mỹ đã bị "choáng ngợp" trước tình trạng bạo lực không ngừng tại Syria. Nó kêu gọi "sử dụng các vũ khí trên không và cách biệt một cách khôn ngoan, củng cố và hướng tới một tiến trình ngoại giao do Mỹ dẫn đầu một cách dứt khoát, tập trung hơn.
Bước đi này sẽ đại diện cho sự thay đổi căn bản trong cách tiếp cận nội chiến Syria của chính quyền Mỹ và có rất ít bằng chứng cho thấy Tổng thống Obama lên kế hoạch để đổi thay. Ông Obama nhấn mạnh chiến dịch quân sự chống lại nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo IS hơn những nỗ lực để đánh bật ông Assad. Các nỗ lực ngoại giao để chấm dứt cuộc xung đột này, do Ngoại trưởng John Kerry dẫn đầu, đã sụp đổ.
Nhưng bản giác thư, được trình lên "kênh bất đồng chính kiến" của Bộ Ngoại giao, nhấn mạnh những rạn nứt sâu và sự thất vọng kéo dài đối với chính quyền về việc làm thế nào để giải quyết một cuộc chiến đã giết chết hơn 400.000 người.
Bộ Ngoại giao Mỹ đã lập ra kênh này trong Chiến tranh Việt Nam. Đây là cách để những nhân viên không đồng ý với các chính sách nêu ý kiến với ngoại trưởng và các quan chức cấp cao khác mà không sợ bị trù dập. Trong khi "kênh bất đồng" không phải là điều bất thường thì số lượng chữ ký trên tài liệu này (51 người) lại là vô cùng lớn, nếu không muốn nói là chưa từng có.
Ông Rober S.Ford, một cựu đại sứ tại Syria cho biết: "Nhiều người đang làm việc cho Bộ Ngoại giao Mỹ tại Syria từ lâu đã kêu gọi một chính sách cứng rắn hơn với chính phủ Assad. Đó như một phương tiện để dễ dàng đạt được thỏa thuận chính trị khi đàm phán nhằm thiết lập một chính phủ mới tại Syria".
Trong bản giác thư, các quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ viết rằng việc chính phủ Assad tiếp tục vi phạm thỏa thuận ngừng bắn sẽ gây khó khăn cho các nỗ lực làm trung gian cho một giải pháp chính trị bởi ông Assad sẽ không cảm thấy áp lực để đàm phán với phe đối lập ôn hòa và các phe phái khác đang chống lại ông ta. Việc đánh bom vào dân thường của chính phủ Syria chính là "gốc rễ của sự bất ổn đang tiếp tục bám lấy Syria và khu vực rộng lớn hơn".
Bản giác thư thừa nhận rằng hành động quân sự sẽ có những rủi ro, ít nhất là căng thẳng thêm với Nga. Các quan chức nhấn mạnh họ không khuyến khích hướng tới cuộc đối đầu quân sự với Nga nhưng cần hành động để cầm chân ông Assad.
Các ý kiến này được đưa ra 1 tuần sau khi ông Assad cho thấy thách thức mới với Mỹ và các nước khác khi thề sẽ lấy lại "mỗi inch" đất từ tay kẻ thù. Thỏa thuận ngừng bắn (ông Kerry giúp đàm phán được tại Munich vào mùa đông năm 2015) chẳng bao ngờ ngăn được ông Assad tiếp tục chặn các đoàn xe tiếp tế.
Bảo Linh (Nytimes)