Việc bí mật bắt giữ Chủ tịch Interpol Mạnh Hoành Vĩ để điều tra có thể sẽ hủy hoại cũng như thể diện và những nỗ lực ảnh hưởng toàn cầu của Trung Quốc mà nước này đang cố gắng xây dựng.
Tờ NYTimes cho hay Ủy ban Giám sát Quốc gia (NSC), siêu cơ quan chống tham nhũng của Trung Quốc, đêm qua thông báo Chủ tịch Interpol Mạnh Hoành Vĩ (Meng Hongwei) đang bị điều tra vì bị nghi ngờ "vi phạm nghiêm trọng pháp luật nhà nước" nhưng không nêu cụ thể. Vài giờ sau, Interpol cho biết đã nhận được đơn xin từ chức "ngay lập tức" của ông Mạnh.
Theo giới phân tích việc Trug Quốc bí mật bắt và điều tra người đứng đầu một tổ chức quốc tế như Interpol là động thái gây sốc, có thể ảnh hưởng rất tiêu cực đến nỗ lực xây dựng hình ảnh toàn cầu của nước này, nhưng Bắc Kinh dường như có lý do rất cấp bách để buộc phải hành động mau lẹ như vậy với ông Mạnh.
Mạnh Hoành Vĩ là Thứ trưởng Công an Trung Quốc trước khi được bầu làm Chủ tịch Interpol năm 2016. Ảnh: China Daily |
Phía Bắc Kinh đã đưa ra thông báo về tình trạng của ông Mạnh ba ngày sau khi vợ ông hôm 5/10 đã trình báo với cảnh sát về việc chồng mình không quay về, cũng không liên lạc với gia đình kể từ chuyến bay về Trung Quốc hôm 25/9. Trong ba ngày đó, Chủ tịch Interpol bị coi là "mất tích", trong khi Trung Quốc giữ im lặng hoàn toàn, buộc Interpol phải ra yêu cầu Bắc Kinh làm rõ về tình hình của ông.
Bình luận viên Edward Wong và Alissa J. Rubin của NYTimes đánh giá đây là một bước đi táo bạo và quyết liệt của Trung Quốc, trong bối cảnh nước này đang tìm cách khẳng định vai trò lãnh đạo của mình trong các tổ chức quốc tế.
"Việc ông Mạnh trở thành người Trung Quốc đầu tiên được bầu làm Chủ tịch Interpol vào tháng 11/2016 được coi là một thành tựu lớn với Trung Quốc và là dấu hiệu cho thấy sự hiện diện trên trường quốc tế cũng như ảnh hưởng ngày càng tăng của họ", Julian Ku, giáo sư Đại học Hofstra, nhận định. "Nhưng việc ông biến mất mà Interpol không hay biết gì có thể hủy hoại nỗ lực vươn ảnh hưởng toàn cầu của Bắc Kinh".
Trong hai năm vừa qua, ông Mạnh chủ yếu làm việc tại tổng hành dinh của Interpol ở Lyon, Pháp, nhưng ông đồng thời vẫn nắm giữ vị trí Thứ trưởng Bộ Công an Trung Quốc.
Luật pháp Trung Quốc quy định NSC có quyền "lưu giữ" bất cứ công chức nào trong nhiều tháng để điều tra nếu nghi ngờ họ có hành vi tham nhũng mà không cần ra quyết định khởi tố hay xin lệnh bắt từ viện kiểm sát.
Sau cuộc điều tra, nếu bị phát hiện sai phạm, công chức đó thường bị khai trừ khỏi đảng và bị chuyển hồ sơ sang cơ quan tư pháp để khởi tố.
Tuy vậy, việc người đứng đầu một tổ chức quốc tế bị "lưu giữ" theo quy trình này là chưa từng có tiền lệ. "Thật khó tưởng tượng rằng sau vụ của ông Mạnh, có tổ chức quốc tế nào lại có thể cảm thấy thoải mái khi bầu một công dân Trung Quốc vào vị trí đứng đầu mà không lo ngại điều tương tự sẽ xảy ra", Ku cho biết.
Chuyên gia này cho rằng việc ông Mạnh bị điều tra cho thấy đảng Cộng sản Trung Quốc (CCP) coi trọng xử lý những vấn đề nội bộ của mình hơn là lo ngại về hình ảnh hay sự minh bạch quốc tế. "Chưa lúc nào sự quan ngại nội bộ của Trung Quốc lại lấn át mối lo về ảnh hưởng tiêu cực ở bên ngoài được thể hiện rõ ràng như trong vụ này", Ku cho hay.
Steve Tsang, giám đốc Viện Trung Quốc SOAS ở London, cho rằng mục tiêu tối thượng trong Chính sách đối ngoại của Trung Quốc vẫn là phục vụ lợi ích của CCP, nên dù coi trọng việc thúc đẩy hình ảnh trên trường quốc tế, chính phủ Trung Quốc vẫn phải đặt những lo ngại của CCP lên hàng đầu.
"Việc bắt và điều tra đương kim Chủ tịch Interpol có thể là sự cố khiến Trung Quốc cảm thấy mất mặt và phải trả một cái giá nào đó về đối ngoại, nhưng nó chỉ là ưu tiên thứ yếu nếu lãnh đạo Trung Quốc nhận thấy có lý do buộc họ phải điều tra Mạnh Hoành Vĩ", Tsang nói.
Một số nhà phân tích khác lại cho rằng cách ông Mạnh bỗng dưng mất tích trên lãnh thổ Trung Quốc không chỉ làm giảm đáng kể cơ hội quan chức nước này được bổ nhiệm vào những vị trí cấp cao trong các tổ chức quốc tế mà còn hủy hoại nỗ lực của nước này trong việc xây dựng các thỏa thuận hợp tác trong lĩnh vực hành pháp, pháp lý với các quốc gia trên thế giới.
Minh Di (tổng hợp)