Trong quan niệm dân gian của người Việt, cúng rằm tháng giêng được xem là lễ cúng to và quan trọng nhất trong năm.
Đây là dịp nhiều gia đình sửa soạn và bày biện mâm cô tươm tất, chu đáo để cầu mong mộ năm may mắn.
Mâm cỗ cúng rằm tháng giêng thường gồm mâm cỗ cúng Phật và mâm cỗ mặn cúng gia tiên.
Mâm cỗ cúng Phật
Trong mâm cỗ cúng Phật cúng rằm tháng Giêng, các gia chủ cần chuẩn bị hoa quả, chè xôi, rau xào chay nêm ít gia vị, canh nấm hoặc rau của quả xào chay, các món đậu.
Nhiều gia đình có thể thêm bánh trôi nước với mong muốn cầu mong một năm trôi chảy và thuận hòa.
Lễ cúng Phật gồm: Hương hoa, đèn nến.
Màu sắc các món ăn trên mâm cỗ chay được cho là tượng trưng cho sự hiện diện của ngũ hành, hướng đến sự thanh thản, an nhiên trong tâm hồn.
Mâm cỗ mặn cúng gia Tiên
Mâm cỗ mặn cúng gia tiên gồm 4 bát, 6 đĩa đầy đặn:
4 bát gồm: Canh măng, miến, canh mọc, mọc
6 đĩa gồm: Đĩa thịt lợn hoặc thịt gà, đĩa giò hoặc chả, đĩa nem thính hoặc đĩa xào, đĩa dưa muối, xôi hoặc bánh chưng và bát nước chấm.
Các lễ vật bao gồm: Hương, hoa quả tươi, vàng mã, đèn nến, trầu cau....
Văn khấn rằm tháng giêng theo văn khấn cổ truyền Việt Nam đầy đủ, chuẩn nhấtNam mô a di Đà Phật! (3 lần)
- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
- Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Thúc Bá Đệ Huynh, Cô Di, Tỷ Muội họ nội họ ngoại.
Tín chủ (chúng) con là: …
Ngụ tại …
Hôm nay là ngày Rằm tháng Giêng năm Canh Tý gặp tiết Nguyên tiêu, tín chủ con lòng thành, sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long mạch, Tài thần. Cúi xin các ngài linh thiêng nghe thấu lời mời, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ… nghe lời khẩn cầu, kính mời của con cháu, giáng về chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời ông bà tiền chủ, hậu chủ tại gia về hưởng lễ vật, chứng giám lòng thành phù hộ độ trì cho gia chung chúng con được vạn sự tốt lành. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng an bình.
Khấn xong vái 3 vái. Nam mô a di Đà Phật! (3 lần).