Ngày 17/12, Tổng thống Mỹ Barack Obama thông báo sẽ bình thường hóa quan hệ với Cuba, thiết lập Đại sứ quán tại Havana, đồng thời hối thúc Quốc hội Mỹ bãi bỏ lệnh bao vây phòng tỏa quốc đảo này trong hơn nửa thế kỷ qua.
Quan hệ Mỹ-Cuba đã đóng băng từ đầu những năm 1960, khi Washington cắt đứt quan hệ ngoại giao và áp đặt một lệnh cấm vận thương mại với Havana.
Đây là thành quả sau 18 tháng đàm phán bí mật, với sự hậu thuẫn của Vatican và Canada, thông qua một cuộc điện đàm, ông Obama và Chủ tịch Cuba Raul Castro đã nhất trí về việc trao đổi tù nhân và thành lập các đại sứ quán.
Động thái này được dư luận trong nước Mỹ hết sức ủng hộ. Đặc biệt, nó cũng nhận được sự tán thành của cả dư luận thế giới.
Tổng thống Obama tuyên bố tái thiết quan hệ với Cuba tại phòng Nội các ở Nhà Trắng. Ảnh: Reuters
Kết quả thăm dò mới nhất cho biết ở thời điểm năm 2014 có 60% người Mỹ gốc Cuba được hỏi ý kiến củng hộ việc bình thường hóa quan hệ Mỹ-Cuba, trong đó riêng giới trẻ có tới 90% ủng hộ. Có 69% người Mỹ gốc Cuba ủng hộ việc bãi bỏ những hạn chế đi lại và du lịch sang Cuba và 53% nói rằng họ sẽ bỏ phiếu cho những chính khách nào có chủ trương bình thường hóa quan hệ với Cuba. Có tới 71% cho rằng lệnh cấm vận của Mỹ chống Cuba trong hơn nửa thế kỷ qua không mang lại hiệu quả hoặc chỉ mang lại chút ít hiệu quả.
Tỷ lệ ủng hộ bình thường hóa quan hệ và bãi bỏ cấm vận chống Cuba ở thời điểm hiện nay trong cộng đồng người Cuba ở Mỹ là sự thay đổi hẳn so với năm 1981 khi có tới 87% người Mỹ gốc Cuba ủng hộ các biện pháp bao vây phong tỏa. Các doanh nghiệp Mỹ, trong đó có các ngân hàng, ủng hộ quyết định này vì nó cho phép họ điều kiện để thiết lập các mối quan hệ làm ăn và thương mại với Cuba.
Người đứng đầu cơ quan ngoại giao của EU, bà Federica Mogherini nhấn mạnh EU cũng mong có thể mở rộng quan hệ với tất cả các bên trong xã hội Cuba. “Giờ đây một bức tường khác đã bắt đầu đổ xuống” – bà Mogherinói.
EU và Cuba đã bắt đầu các cuộc đàm phán bình thường hóa quan hệ trong năm 2014, sau 11 năm gián đoạn mọi mối quan hệ ngoại giao. Hai vòng đàm phán đã được tổ chức nhưng phía Cuba đã dừng kế hoạch tổ chức vòng đàm phán thứ 3 để xử lý tài liệu “nhạy cảm”. Cuba là quốc gia Mỹ Latin duy nhất không có đối thoại chính trị với EU.
Bà Mogherini cho biết EU theo đuổi các vòng đàm phán với mong muốn thiết lập khung cam kết chặt chẽ hơn trong việc hỗ trợ tiến trình cải cách và hiện đại hóa ở Cuba. “EU đang muốn mở rộng các mối quan hệ, thúc đẩy tiến trình kinh tế và xã hội, đối thoại năng động và tăng cường sự tôn trọng đối với các nguyên tắc cơ bản”-bà Mogherini nói.
Theo BBC, trong bài phát biểu trên truyền hình, ông Obama hôm qua tuyên bố chấm dứt những gì mà ông gọi là Chính sách cứng nhắc và lạc hậu nhằm cô lập Cuba nhưng lại không tạo ra được sự thay đổi nào đối với quốc đảo này.
Lệnh cấm vận của Mỹ với Cuba đã khiến quốc gia này gặp rất nhiều khó khăn trong phát triển kinh tế. . Ảnh: Reuters
"50 năm qua cho thấy việc cô lập không có tác dụng", ông Obama nói tại Nhà Trắng. "Đã đến lúc cần có hướng tiếp cận mới".
Ông cho biết những bước đi nhằm bình thường hóa quan hệ giữa hai nước bao gồm việc Cuba trả tự do cho công dân Mỹ Alan Gross, 65 tuổi, sau 5 năm giam giữ. Cuba cũng thả một nhân viên tình báo do thám cho Mỹ và bị giam gần 20 năm qua. Đổi lại, phía Mỹ sẽ trả tự do cho ba nhân viên tình báo Cuba.
Ông Obama cho hay những thay đổi này là "quan trọng nhất" trong chính sách của Washington với Havana trong hơn 50 năm qua. Mỹ cũng dự kiến mở Đại sứ quán ở thủ đô Havana trong vài tháng tới.
"Chúng ta sẽ chấm dứt cách tiếp cận lỗi thời mà nhiều thập kỷ qua đã thất bại trong việc thúc đẩy lợi ích của chúng ta, và thay vào đó chúng ta sẽ bắt đầu bình thường hóa quan hệ giữa hai nước", ông Obama nói, nhấn mạnh ông đã chỉ đạo Ngoại trưởng John Kerry bắt đầu các cuộc thảo luận nhằm tái lập quan hệ ngoại giao với Cuba.
"Cả người Mỹ và Cuba đều không được gì từ một chính sách cứng nhắc được áp đặt từ trước khi hầu hết chúng ta ra đời", tổng thống Mỹ cho biết. Ông mô tả các bước đi đang được thực hiện để cải thiện quan hệ là sự khởi đầu của một "chương mới".
Tuy nhiên thông báo này lại nhận sự chỉ trích của một số nghị sỹ Mỹ. Thượng nghị sỹ đảng Dân chủ Robert Menendez, một trong hai Thượng nghị sỹ Mỹ gốc Cuba, cho rằng chính quyền Obama đã phạm sai lầm khi trao đổi các công dân Mỹ “không có tội” với những người phạm tội hoạt động tình báo chống lợi ích của Mỹ. Thượng nghị sỹ Cộng hòa bang Florida Marco Rubio, chỉ trích sự thay đổi chính sách của chính quyền Obama, đồng thời tuyên bố sẽ bằng mọi cách ngăn chặn sự thay đổi mà ông cho là “nguy hiểm” này của Tổng thống Obama. Chủ tịch Hạ viện, Hạ nghị sỹ Cộng hòa John Boehner cũng ra tuyên bố phản đối chủ trương của chính quyền Obama.
T.Phong