Một khi xung đột nổ ra ở xung quanh đảo Senkaku/Điếu Ngư, Mỹ sẽ khó khăn để quyết định có tham chiến hay không. Nhưng dù có tham chiến, họ cũng không nên đánh giá thấp quyết tâm và khả năng của Trung Quốc.
Trong một bài viết đăng trên National Interest, giáo sư Hugh White của Đại học Quốc gia Australia tại Canbera cho rằng khả năng một cuộc chiến tranh giữa Trung Quốc và Nhật Bản trong khu vực các đảo đang tranh chấp là rất có thể. Nếu Bắc Kinh và Tokyo bắt đầu một cuộc chiến tranh, Mỹ sẽ khó khăn để quyết định có can thiệp hay không mặc dù Mỹ có nghĩa vụ phải bảo vệ các đảo của Nhật Bản theo hiệp ước an ninh chung.
Điều gì sẽ xảy ra sau khi Hoa Kỳ quyết định tham gia cuộc chiến phụ thuộc vào các mục Tiêu Chiến lược của mỗi bên. Để kiểm soát các đảo tranh chấp, cả hai bên sẽ phải thiết lập một mức độ kiểm soát cao đối với mặt nước và trên không. Việc kiểm soát như vậy sẽ cho phép một bên hạn chế hoặc ngăn chặn các hoạt động của phía bên kia trong các khu vực gần đảo. Tuy nhiên không bên nào có khả năng hoàn toàn.
Tàu sân bay USS George HW. Bush của Mỹ.
Giáo sư White lập luận: “Mỗi bên có thể phong tỏa các vùng biển xung quanh quần đảo này chống lực lượng mặt nước của bên kia nhưng không bên nào có thể ngăn chặn được đối phương duy trì một lực lượng đáng kể tàu ngầm ở đây. Tuy vậy một cuộc chiến giành ưu thế trên không và xung quanh các đảo có thể sẽ cân bằng hơn”.
Theo ước tính của White, Hoa Kỳ và Trung Quốc có thể sẽ phải đối mặt với sự bế tắc không phân thắng bại. Quyết tâm kiểm soát các hòn đảo của mỗi bên sẽ trở thành yếu tố quan trọng nhất trong việc quyết định chiến thắng.
Hai tàu ngầm Trung Quốc đang neo đậu tại cảng.
Phương Tây không nên nghĩ rằng Trung Quốc có ít quyết tâm thay đổi cơ cấu quyền lực ở châu Á – Thái Bình dương và lấy lại thời vàng son của quá khứ so với ý chí giữ gìn uy thế của người Mỹ. White nói: “Những gì xảy ra ở châu Á, và các nước châu Á, thực sự quan trọng đối với Trung Quốc như là những gì xảy ra trong vùng biển Caribbe đối với Mỹ”.
Nếu đánh giá thấp quyết tâm của Trung Quốc, Hoa Kỳ sẽ phải đối mặt với sự lựa chọn giữa việc chấp nhận thất bại hoặc giành chiến thắng trước Trung Quốc sau khi tiến hành một cuộc chiến tranh kéo dài hoặc mạo hiểm leo thang trong một cuộc chiến hạt nhân.
Giáo sư White đi đến kết luận rằng từ giờ cho đến khi Hoa Kỳ tự tin rằng mình có quyết tâm hơn so với Bắc Kinh, lựa chọn tốt nhất của họ là nên tránh sự xung đột với Trung Quốc ở tuyến đầu.
Trần Long