Tết Hàn thực là ngày 3/3 âm lịch hàng năm (năm nay sẽ diễn ra vào thứ Tư ngày 14/4 Dương lịch). Đây là ngày lễ mà các gia đình Việt sẽ chuẩn bị bánh trôi, bánh chay để thành tâm dâng lên ông bà, tổ tiên.Tết Hàn thực chủ yếu mang ý nghĩa hướng về cội nguồn, tưởng nhớ công ơn của những người đã khuất.
Tết Hàn Thực là ngày Tết được lưu truyền theo quan niệm dân gian. Đây là ngày lễ lớn đối với các dân tộc miền núi phía Bắc và các tỉnh miền xuôi. Tết Hàn thực còn được coi là tết ăn đồ lạnh (hàn = lạnh, thực = ăn).
Thực chất, Tết Hàn Thực đã được hợp nhất với Tết bánh trôi, bánh chay, Tết tháng 3 tại Việt Nam, thể hiện nét đặc trưng riêng. Khác với Tết Hàn Thực ở Trung Quốc, ở Việt Nam người dân không kiêng lửa, mọi việc nấu nướng vẫn diễn ra bình thường.
Trong mâm lễ cúng Tết Hàn thực của người Việt không thể thiếu bánh chôi, bánh chay. Mâm cúng thường có 5 hoặc 3 bát bánh trôi, 3 hoặc 5 bát bánh chay. Bánh trôi thường làm bằng bột nếp, có nhân đường. Bánh chay được làm tương tự nhưng khác là có nhân làm bằng đậu xanh nấu chín. Bánh chay được đựng trong bát và chan thêm chè đường ướp cùng hoa bưởi.
Văn khấn tết Hàn thực theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam
Con lạy chín phương trời, mười phương Phật, chư Phật mười phương. Con kính lạy Hoàng thiên hậu thổ, chư vị tôn thần. Con kính lạy ngài bản cảnh thành hoàng, ngài bản xứ thổ địa, ngài bản gia Táo quân cùng chư vị tôn thần.
Con kính lạy cao tằng tổ khảo, cao tằng tổ tỷ, thúc bá, đệ huynh, cô di, tỷ muội họ nội họ ngoại.
Tín chủ chúng con là… Ngụ tại…
Hôm nay là ngày… (đọc ngày theo âm lịch) gặp tiết Hàn thực, tín chủ chúng con cảm nghĩ thâm ân trời đất, chư vị tôn thần, nhớ đức cù lao tiên tổ, thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, đốt nén tâm hương, dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài bản cảnh thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh thổ địa, ngài bản gia táo quân, ngũ phương, long mạch, tài thần giáng lâm trước án chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ tổ khảo, tổ tỷ, chư vị hương linh gia tiên nội ngoại họ… (họ của gia chủ) cúi xin thương xót cho con cháu giáng về chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời các vị vong linh các vị tiền chủ, hậu chủ ngụ trong nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai âm hưởng, phù hộ cho toàn gia chúng con luôn luôn mạnh khỏe, mọi sự Bình An, vạn sự tốt lành, gia đình hòa thuận, trên bảo dưới nghe.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần).
*Thông tin mang tính chất tham khảo