Biến thể phụ XBB với khả năng tránh miễn dịch và lây lan nhanh đã xuất hiện ở 70 quốc gia, tại Việt Nam hiện đang là mùa lễ hội, nhu cầu người dân đi lễ chùa, vãn cảnh đầu năm tăng. Để bảo vệ bản thân và mọi người xung quanh khỏi dịch bệnh Covid-19 và các dịch bệnh khác, Người Đưa Tin (NĐT) đã có cuộc trao đổi với PGS.TS Trần Đắc Phu - nguyên Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế), cố vấn cao cấp của Trung tâm Đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng Việt Nam.
NĐT: Thưa PGS.TS Trần Đắc Phu, xin ông đánh giá về biến thể phụ XBB?
PGS.TS Trần Đắc Phu: Biến thể XBB là biến thể phụ của Omicron, lây lan nhanh nhưng chưa thấy có tác động nghiêm trọng trong việc làm tăng nặng bệnh nhân. Việc xét nghiệm, chẩn đoán và các phương pháp phòng bệnh vẫn như các chủng cũ: Xét nghiệm để phát hiện chẩn đoán, dự phòng cá nhân, vắc-xin vẫn còn có tác dụng với chủng XBB.
NĐT: Trong nước, hiện đang là mùa lễ hội, xin ông cho biết chúng ta cần phải làm gì để bảo vệ bản thân và mọi người?
PGS.TS Trần Đắc Phu: Hiện đang là tháng Giêng, rất nhiều người tham gia lễ hội, đến chùa vãn cảnh, cầu Bình An, việc đi lại này sẽ có những sự gặp gỡ giữa người nhiễm với người bình thường tạo ra nguy cơ lây lan dịch bệnh khi tiếp xúc gần, đám đông, phòng kín, đi lại giữa các vùng với nhau.
Tuy vậy, chúng ta vẫn phải áp dụng các biện pháp dự phòng cá nhân như đeo khẩu trang, đặc biệt ở những khu nguy cơ cao, rửa tay khử khuẩn…
Cùng với đó, cần phải tiêm vắc-xin phòng dịch bệnh, nhất là đối với người chưa tiêm đủ liều, những người thuộc nhóm dễ bị tổn thương (người già, người mắc bệnh nền, suy giảm miễn dịch…) tuân thủ theo quy định của Bộ Y tế.
Đáng chú ý, ngành y tế cần tiếp tục phải đánh giá nguy cơ về biến chủng của virus theo chiều hướng nào, theo dõi số nhiễm có tăng, gây quá tải hệ thống y tế, số ca nhập viện có tăng? Dấu hiệu chuyển nặng và tử vong có nhiều hay không? Khi có những dấu hiệu bất thường cần có phản ứng ngay.
Chúng ta vẫn đang kiểm soát tốt dịch bệnh, tuy nhiên vẫn cần phải đề phòng “nới lỏng nhưng không buông trôi thả lỏng”. Tránh những bất thường xảy ra mà không phản ứng kịp. Bởi, Tổ chức y tế thế giới chưa bỏ cảnh báo dịch bệnh khẩn cấp gây quan ngại quốc tế, cùng với đó, dịch của một số nước cũng đang có những diễn biến phức tạp.
NĐT: Vắc-xin phòng chống dịch Covid-19 vẫn được khuyến cáo là “vũ khí” chiến lược, nhưng hiện nay nhiều người chủ quan không tiêm nhắc lại, ông có khuyến cáo như thế nào?
PGS.TS Trần Đắc Phu: Tôi nhấn mạnh, vắc-xin vẫn là vũ khí hữu hiệu trong việc phòng, chống dịch bệnh Covid-19. Tôi đặc biệt lưu ý nhóm đối tượng dễ bị tổn thương thì cần ưu tiên hàng đầu trong việc phòng bệnh và tiêm phòng.
NĐT: Trong năm 2023, ông có dự báo như thế nào về tình hình dịch bệnh Covid-19 và các dịch bệnh khác trong nước?
PGS.TS Trần Đắc Phu: Dịch Covid-19 diễn biến phức tạp nhưng tôi hy vọng năm 2023 sẽ theo chiều hướng giảm, biến chủng theo hướng nhẹ đi, dần dần thành bệnh lưu hành như cúm mùa.
Đối với các dịch bệnh khác thì vẫn còn có theo mùa, nhưng những bệnh liên quan đến tiêm chủng thì trẻ em, người dân cần tiêm chủng đầy đủ theo chương trình tiêm chủng.
NĐT: Xin cảm ơn ông!
Trước đó, TS. Angela Pratt – Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới Việt Nam cho biết, sự xuất hiện của biến thể XBB cho thấy rằng thật không may, đại dịch Covid-19 vẫn chưa kết thúc. Bất cứ nơi nào có Covid-19 đang lưu hành, ở đó sẽ hiện diện nguy cơ gia tăng số ca mắc mới và sự xuất hiện của các biến thể mới nguy hiểm.
Kể từ tháng 6/2022, Omicron là biến thể đáng quan ngại duy nhất lưu hành trên toàn cầu, tuy nhiên, từ biến thể Omicron, chúng ta đã thấy sự xuất hiện của một số biến thể phụ, bao gồm XBB – là biến thể tái tổ hợp – được kết hợp từ hai biến thể phụ khác của Omicron.
Mặc dù, các nghiên cứu đang được tiến hành để hiểu rõ hơn về khả năng tránh miễn dịch của biến thể này – tức là khả năng vượt qua “lá chắn” bảo vệ do các loại vắc-xin phòng Covid-19 hiện có cung cấp - nhưng tin tốt là cho đến nay, không có bằng chứng về sự thay đổi mức độ nghiêm trọng của bệnh do biến thể XBB gây ra. Các biện pháp chẩn đoán và bảo vệ hiện tại vẫn có hiệu lực, bao gồm cả các vắc-xin phòng Covid-19 được WHO phê chuẩn.
WHO khuyến nghị áp dụng các biện pháp phòng ngừa với biến thể XBB tương tự như chúng ta đã thực hiện đối với các biến thể phụ khác của Omicron và Covid-19 nói chung.