Nghiên cứu được công bố ngày 16/2 trên tạp chí Nature Communications, nhấn mạnh khả năng virus corona lây nhiễm sang nhiều loại vật chủ. Trên thực tế, công trình đã xác định hàng trăm loài động vật có thể bị nhiễm virus corona đã biết, mặc dù nhiều trường hợp trong ố này trước đây chưa được quan sát thấy trong tự nhiên.
Virus corona tạo nên một họ virus lớn có thể lây nhiễm cho cả chim và động vật có vú. SARS-CoV-2, virus gây ra Covid-19, chỉ là một thành viên của họ corona. Đối với nghiên cứu, nhóm đã thu thập các trình tự di truyền của 411 virus corona từ GenBank, một cơ sở dữ liệu của Viện Y tế Quốc gia, và sàng lọc các trình tự này bằng một thuật toán máy tính. Các trình tự đại diện cho 92 loài virus corona khác nhau, một số loài do hơn một chủng virus đại diện.
Thuật toán dự đoán rằng, trung bình mỗi virus có hơn 12 vật chủ là động vật có vú. Mỗi loài động vật được sàng lọc được dự đoán là vật chủ tiềm năng của trung bình hơn 5 virus corona. Động vật có thể làm vật chủ cho nhiều virus corona là mối đe dọa lớn nhất; khi một số chủng virus corona xâm nhập vào cùng một tế bào, các gen của chúng có thể được trộn lẫn và khớp với nhau khi chúng tái tạo, do đó tạo ra các virus mới, chắp vá .
Các tác giả viết rằng sự xáo trộn thẻ gen này được gọi là "tái tổ hợp", có thể đặc biệt nguy hiểm nếu SARS-CoV-2 hoán đổi gen với một loại virus corona khác. Virus tạo thành có khả năng lây nhiễm sang người như SARS-CoV-2 nhưng có thể xâm nhập vào các mô khác hoặc gây ra bệnh nặng hơn. Mô hình đã xác định được 126 loài không phải con người có khả năng chứa SARS-CoV-2 và ít nhất một loại virus corona khác, có thể cho phép tình huống rắc rối này xảy ra.
Các tác giả nghiên cứu, Maya Wardeh - một nhà khoa học dữ liệu và Marcus Blagrove - một nhà virus học, thuộc ĐH Liverpool ở Anh, viết trong một tuyên bố chung với Live Science: “Đáng ngạc nhiên hơn bất kỳ cá thể động vật nào là một loạt các loài động vật được dự đoán là vật chủ của số lượng lớn virus corona. Mọi người đều biết rằng dơi rất quan trọng, nhưng chúng tôi đã tìm thấy rất nhiều vật chủ có nguy cơ cao trên tất cả các loài động vật có vú, bao gồm các loài gặm nhấm, linh trưởng [và] động vật có móng."
Arinjay Banerjee, nhà virus học tại ĐH McMaster ở Ontario thì nhận định việc 2 virus corona có thể xâm nhập vào cùng một loài động vật, không có nghĩa là chúng có thể và sẽ tái tổ hợp. Ông nói rằng sự tái tổ hợp đòi hỏi các virus phải xâm nhập vào cùng một loại tế bào và sự lây nhiễm đạt đến đỉnh điểm cùng lúc, trong số các hoạt động hậu cần khác. Nhưng theo ông, nghiên cứu mới đã cung cấp một danh sách hữu ích về các loài động vật có vú cần được theo dõi về lây nhiễm virus corona và các sự kiện tái tổ hợp trong tương lai.
Một mạng lưới lây nhiễm tiềm ẩn
Để dự đoán loài động vật có vú nào có khả năng là vật chủ của virus corona, các tác giả đã tạo ra một thuật toán máy tính vạch ra mối liên hệ giữa vật chủ tiềm năng và các virus corona đã biết. Thuật toán phân tích các virus corona đã biết và xem chúng đã lây nhiễm cho những loài động vật nào. Sau đó, nó xem xét các động vật khác có quan hệ họ hàng gần, sống trong những môi trường sống tương tự hoặc ăn cùng một loại chế độ ăn, vì chúng có khả năng là những kẻ tình nghi cũng nuôi dưỡng quần thể virus corona tương tự. Thuật toán cũng so sánh trình tự bộ gen của các virus corona khác nhau, với ý tưởng các virus corona có liên quan chặt chẽ sẽ có khả năng lây nhiễm các vật chủ tương tự.
Sau khi tìm thấy những mối liên hệ này, thuật toán đã xác định chính xác loài động vật có vú nào có khả năng chứa rất nhiều virus corona. Do đó, chúng là điểm nóng của sự tái tổ hợp virus corona.
Nhóm nghiên cứu đã sàng lọc 876 loài động vật có vú sử dụng thuật toán này, bao gồm 185 vật chủ virus corona đã biết. 691 loài còn lại thuộc cùng một chi với vật chủ đã biết. Thuật toán đã kiểm tra các liên kết tiềm năng giữa những động vật này và 411 virus corona mà trình tự RNA hoàn chỉnh đã được biết đến. Các tác giả cho biết: “411 loại virus này chứa tất cả bảy virus corona được biết là đã lây nhiễm sang người, cũng như đầy đủ các virus corona khác có bộ gen đã được xác định trình tự".
Trong số 126 loài được xác định là vật chủ tiềm năng của SARS-CoV-2, một số loài động vật có nguy cơ tái tổ hợp cao nhất. Những loài này đã được đánh dấu là vật chủ tái tổ hợp tiềm năng cho SARS-CoV-2, cũng như đối với virus liên quan SARS-CoV, gây ra các đợt bùng phát hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng vào đầu những năm 2000. Ví dụ, cầy vòi hương châu Á ( Paradoxurus hermaphroditus ) là vật chủ được dự đoán cho 32 virus corona, ngoài SARS-CoV-2. Dơi Rhinolophus ferrumequinum và dơi Rhinolophus affinis được dự đoán là vật chủ cho 67 và 44 virus corona bổ sung, và tê tê Manis javanica là 14.
Ngoài những vật chủ bị nghi ngờ này, mô hình còn nêu bật những động vật hoang dã trước đây chưa có liên quan đến tái tổ hợp SARS-CoV-2. Chúng bao gồm dơi Scotophilus kuhlii, tinh tinh (Pan troglodytes) và khỉ xanh châu Phi (Chlorocebus aethiops). Nhím châu Âu (Erinaceus europaeus), thỏ châu Âu (Oryctolagus cuniculus) và mèo nhà (Felis catus) cũng có khả năng là vật chủ đồng nhiễm và tái tổ hợp, mô hình dự đoán. Nhưng "kết quả nổi bật nhất đối với vật chủ tái tổ hợp SARS-CoV-2 là lợn nhà (Sus scrofa)" được dự đoán là có chứa 121 virus corona ngoài SARS-CoV-2, các tác giả viết.
(Theo livescience)