Nhắc đến ký ức tuổi thơ có lẽ nhiều người sẽ nghĩ ngay đến Tây Du Ký 1986. Dù là sự kết hợp kinh điển của 4 thầy trò Đường Tăng hay những yêu quái xuất hiện trên đường thỉnh kinh, tất cả đều trở thành tượng đài đi cùng tuổi thơ biết bao thế hệ khán giả.
Một tác phẩm truyền hình vượt thời gian như vậy là công sức của bao nhân viên, nghệ sĩ. Bên cạnh đó, Tây Du Ký còn có những câu chuyện hậu trường mà ít người biết đến.
Trong thời đại khan hiếm vật chất, việc quay Tây Du Ký rất khó khăn. Đạo diễn Dương Khiết thậm chí còn thu thập nhân tài và tuyển chọn diễn viên khắp đất nước. Đặc biệt, đối với nữ diễn viên, ekip Tây Du Ký luôn có yêu cầu rất cao. "Tiên nữ nên giống tiên nữ", đạo diễn Dương Khiết nói.
Vì vậy, khi vừa gặp một diễn viên phù hợp, Dương Khiết sẽ dốc hết sức để giữ chân người đó bằng bất cứ mức thù lao nào. Trong Tây Du Ký có một nữ diễn viên chỉ tham gia vỏn vẹn 180 giây nhưng lại nhận được cát xê cao nhất đoàn phim năm đó. Chính vì thế mà nhân vật của bà được khán giả lưu luyến suốt hơn 30 năm. Vậy người đó là ai?
Là một trong những tác phẩm kinh điển của điện ảnh, truyền hình Hoa ngữ, Tây Du Ký có sức sống lâu bền. Ngoài cốt truyện được phục dựng chặt chẽ, khung cảnh chân thực thì điều ấn tượng nhất chính là diễn xuất tuyệt vời của dàn diễn viên. Dù đó là Tôn Ngộ Không sống động vui nhộn, Đường Tăng uy nghiêm hay những con yêu quái họ gặp trên đường đi đều khiến khán giả vô cùng ấn tượng.
Nhân vật mà bài viết muốn đề cập đến hôm nay xinh đẹp không kém gì "nữ vương Tây Lương" Chu Lâm. Bà chính là Mã Lan, người thủ vai mẹ Đường Tăng. Theo nguyên tác, mẹ Đường Tăng là Ân tiểu thư có "khuôn mặt như trăng rằm, mắt như sóng mùa thu, miệng anh đào chúm chím, eo liễu xanh" vô cùng xinh đẹp. Đối với một nhân vật đẹp xuất sắc như vậy, đạo diễn Dương Khiết gặp rất nhiều khó khăn trong việc tuyển chọn diễn viên.
Với tư cách mẹ nhân vật chính, người này không chỉ xinh đẹp mà còn phải lột tả được cảm xúc khi phải dứt ruột bỏ rơi đứa con của mình. Thật trùng hợp, khi Dương Khiết đang trăn trở thì Mã Lan xuất hiện.
Khi đó, Mã Lan vừa tròn 20 tuổi, đang là diễn viên của một đoàn văn công. Năm 1981 cô theo đoàn sang Hong Kong biểu diễn và trở nên nổi tiếng. Đạo diễn Dương Khiết tình cờ xem được màn trình diễn của Mã Lan và ngay lập tức bị thu hút. Nhân vật của Mã Lan vừa có khí chất anh hùng, vừa có dung mạo xinh đẹp, trùng hợp với nhân vật Ân tiểu thư mà đạo diễn họ Dương tìm kiếm.
Ngoài ra, Mã Lan học kinh kịch quanh năm nên dáng người nổi bật, có kinh nghiệm diễn xuất. Có thể nói Mã Lan chính là lựa chọn hoàn hảo cho vai diễn "mẹ Đường Tăng". Đạo diễn Dương Khiết ngay lập tức mời cô tham gia đoàn phim.
Tuy nhiên, điều mà không ai ngờ đến là đoàn phim Hồng Lâu Mộng cũng "chìa cành ô liu" với Mã Lan. Nếu so sánh thì Hồng Lâu Mộng ăn đứt Tây Du Ký cả về tài chính lẫn sức ảnh hưởng. Theo lẽ thường, Mã Lan khi ấy nên gia nhập Hồng Lâu Mộng. Tuy nhiên, cả 2 đoàn phim đều bị cô từ chối. Mã Lan đưa ra 3 lý do:
Thứ nhất cô chưa từng tiếp xúc với điện ảnh và truyền hình,không có hứng thú với nó và nghĩ mình không thể đóng tốt những vai này.
Thứ hai, lịch trình của cô tại đoàn kinh kịch dày đặc, bản thân cô thiếu kỹ năng nên đoàn sẽ không dễ dàng đồng ý cho cô đi diễn bên ngoài.
Cuối cùng, tại thời điểm đó cả 2 ekip đều không thể đưa ra lịch quay cụ thể, Mã Lan lo lắng việc đóng phim kéo dài sẽ ảnh hưởng đến sự nghiệp hát kinh kịch của mình.
Đạo diễn Dương Khiết không chịu bỏ cuộc. Bà trực tiếp tỏ rõ thái độ nếu Mã Lan không tới thì phim sẽ không quay. Đoàn phim cử người đến An Huy để mời Mã Lan một lần nữa nhưng bị nhà hát từ chối. Cuối cùng, dưới sự phối hợp của nhiều bên, các quan chức cấp cao của Cục văn hóa tỉnh An Huy ra tay và nhà hát phải thỏa hiệp. Mã Lan cũng cảm động trước lời mời chân thành của đạo diễn Dương Khiết nên đã đồng ý.
Khi nhận được cái gật đầu của người đẹp họ Mã thì một vấn đề khác phát sinh đó là đoàn phim đang quay ở Đại Lý, Vân Nam nhưng Mã Lan lại ở Hợp Phì, An Huy. Trước ngày quay đã thống nhất, Mã Lan còn biểu diễn một vở kinh kịch. Cả đoàn phim chết lặng bởi từ Vân Nam đến Hợp Phì phải mất 2 ngày đi tàu hàng nghìn km. Kết cục, đạo diễn Dương Khiết đưa ra quyết định dứt khoát: "Đi máy bay".
Ngay lập tức, kinh phí đặc biệt được trích từ kinh phí quay phim. Phía đoàn phim đã bố trí một chiếc máy bay đưa Mã Lan đến Vân NAm. Cũng chính vì lý do này mà Mã Lan được trả hơn 20.000 NDT, trở thành nữ diễn viên được trả thù lao cao nhất đoàn Phim Tây Du ký. Trong số này, chi phí đi lại chiếm phần lớn.
Dù đã chuẩn bị tâm lý nhưng Mã Lan rất bất ngờ khi đến phim trường, điều kiện của cả ekip quá kém. Lúc đó, cả đoàn phim chỉ có một máy quay, mỗi lần quay là rất vất vả. Hơn nữa, công nghệ kỹ thuật khi ấy còn non nớt, dù ekip đã sang Hong Kong học công nghệ nhưng trong quá trình quay thực tế lại xảy ra nhiều tai nạn. Theo lời "Trư Bát Giới" Mã Đức Hoa, "mỗi khi cảnh quay kết thúc, bạn phải vui mừng vì mình vẫn còn sống". Dù khó khăn như vậy nhưng Dương Khiết vẫn giữ một thái độ tỉ mỉ để hoàn thành nhiệm vụ gian khổ này.
Mã Lan đóng vai Ân tiểu thư và xuất hiện trong cảnh buộc cậu bé Đường Huyền Trang vào chậu gỗ rồi thả trôi sông. Đạo diễn Dương Khiết không chấp nhận dùng búp bê để thay thế cho người thật, vì vậy, đoàn phim phải tìm bằng được một em bé sơ sinh cho cảnh quay này. Sau đó, họ còn thuê thợ lặn giữ bên dưới chậu gỗ để đảm bảo an toàn cho em bé.
Mã Lan cũng chuẩn bị đầy đủ nhưng sau khi quay xong, Dương Khiết thấy không hài lòng vì cảnh quay thiếu tự nhiên. Đến lần quay thứ hai, Mã Lan lấy lại tinh thần, nhanh chóng nhập cuộc và đẩy chậu gỗ dọc sông. Lần này, hình ảnh sông nước cuộn trào, cảnh em bé khóc rất chân thực và đạo diễn Dương Khiết hài lòng.
Màn trình diễn xuất sắc, từng cái nhíu mày và nụ cười của Mã Lan đều cảm động. Sau nhiều lần giằng co, cuối cùng Mã Lan cũng đã thể hiện thành công vai Ân tiểu thư. Trong cả phim, nhân vật của Mã Lan chỉ xuất hiện vỏn vẹn 180 giây nhưng để lại ấn tượng mạnh với khán giả.
Cảnh đầu tiên là ném tú cầu, với nền tảng diễn kinh kịch từ trước, Mã Lan đã thể hiện sự sang trọng và uy nghiêm một cách sống động. Khi cầm tú cầu đứng trên lầu, nụ cười e thẹn và rụt rè của cô đã in sâu trong tâm trí rất nhiều người.
Đã hơn 30 năm kể từ ngày công chiếu Tây Du Ký nhưng chỉ cần nhắc tới Mã Lan, khán giả ngay lập tức nghĩ tới hình ảnh Ân tiểu thư xinh đẹp, đài các và khoảnh khắc bỏ con đầy xót xa. Sự nhút nhát và duyên dáng trong lần đầu chạm trán Trần Quang Nhụy, nỗi đau khổ phải hiến dâng cho người khác sau khi chồng bị sát hại cũng rất sinh động.
Sau khi cống hiến tài năng trong Tây Du Ký, Mã Lan dứt áo ra đi. Cô quay trở lại với sân khấu kinh kịch tiếp tục theo đuổi con đường này.
>> Xem thêm: Sự thật về long cung không hề giả trân trong Tây Du Ký