Việc Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố Jerusalem là thủ đô của Israel đã chấm dứt sự trì hoãn của các đời tổng thống Mỹ trong 22 năm qua, đồng thời được đánh giá là sự kiện gây chấn động Trung Đông.
Rạng sáng ngày 7/12 (giờ Việt Nam), Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố Jerusalem là thủ đô của Israel. Đi cùng với quyết định này là việc chuyển Đại sứ quán Mỹ tại Tel Aviv về Jerusalem.
Nhìn lại lịch sử
Năm 1917, "Lời hứa Balfour" ra đời, trong đó quy định việc sẽ cắt đất Palestine cho người Do Thái lập quốc.
Năm 1947, Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc ra nghị quyết số 181 về việc cắt 53% lãnh thổ Palestine để thành lập Nhà nước Israel và quốc gia này đã ra đời thực sự vào năm sau đó. Nhưng nghị quyết 181 cũng nêu rõ thành phố Jerusalem đặt dưới sự quản lý quốc tế, không thuộc lãnh thổ Israel.
Tháng 6/1967, Israel xâm chiếm một loạt lãnh thổ Ả Rập, rồi sáp nhập trái phép khu Đông Jerusalem vào lãnh thổ của họ, đồng thời tự xưng đó là thủ đô của riêng Israel từ năm 1980.
| Thành phố Jerusalem ngày nay. Ảnh: AP |
Sau cuộc chiến tranh ấy, Liên Hiệp Quốc ra nghị quyết số 242 tái khẳng định Jerusalem không thuộc chủ quyền của Israel. Đó là những dấu mốc đau đớn, thậm chí là hận thù "bầm gan tím ruột" trong lòng người Ả Rập nói chung và Palestine nói riêng.
Năm 1995, Quốc hội Mỹ ra luật "cần phải công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel" và phải chuyển đại sứ quán Mỹ về đó. Luật này là bắt buộc thi hành, nhưng cho phép Tổng thống có thể trì hoãn thực hiện trong thời gian 6 tháng.
Kể từ đó, các đời Tổng thống Mỹ đều trì hoãn thực hiện bằng việc mỗi năm ký 2 sắc lệnh trì hoãn. Ông Trump cũng đã ký 1 sắc lệnh tương tự hồi tháng 6.
"Quả bom" Trung Đông
Giới quan sát cho rằng, việc Mỹ công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel là một sự đảo ngược nguy hiểm đối với tương lai của tiến trình hòa bình Trung Đông, đẩy khu vực này trở lại tình trạng bất ổn.
Ngoại trừ Thủ tướng Israel Netanyahu đương nhiên ủng hộ, các nhà lãnh đạo Trung Đông đồng loạt lên tiếng cảnh báo về những hệ lụy từ động thái này.
Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas nói rằng Jerusalem là "thủ đô vĩnh cửu của Nhà nước Palestine" và động thái của Washington sẽ gây hậu quả nghiêm trọng đối với hòa bình và ổn định của khu vực.
Phong trào vũ trang Hồi giáo Hamas ra tuyên bố: "Chúng tôi cảnh cáo quyết định này. Chúng tôi kêu gọi con em Palestine đứng lên làm thành lũy kiên cố chống lại quyết định bạo ngược này và hãy khuấy động lại cuộc khởi nghĩa Intifada vì Jerusalem".
| Tổng thống Mỹ Trump. |
Hôm 4/12, trong cuộc điện đàm với ông Trump, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng đã "bày tỏ quan ngại về khả năng Mỹ đơn phương công nhận Jerusalem là thủ đô Israel".
Jerusalem là vùng đất thiêng liêng thứ 3 của đạo Hồi, chỉ xếp sau thánh địa Mecca và Madeena ở Saudi Arabia.
"Vấn đề Jerusalem không chỉ là chính trị, mà còn là tôn giáo, là dân tộc, là tình cảm thiêng liêng ngàn đời, không chấp nhận mọi sự tranh cãi và đổi chác", trang al-Arabiya.net bình luận.
Đức khẳng định trạng thái Jerusalem chỉ nên được quyết định dựa trên giải pháp hai nhà nước.
Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng Mỹ đã hành động "vô trách nhiệm", còn Qatar mô tả việc ông Trump đang làm là "án tử cho những người tìm kiếm hòa bình", "sự leo thang nguy hiểm".
Ai Cập nói tuyên bố của Mỹ không làm thay đổi trạng thái tranh chấp pháp lý của Jerusalem.
Tổng thống Lebanon Michel Aoun nhận định Mỹ tự làm mất uy tín là bên trung gian cho hòa bình ở Trung Đông. Trong khi đó, một số cuộc biểu tình đã diễn ra ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, và Amman, Jordan, để phản đối Mỹ.
Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc sẽ họp vào ngày 8/12 theo yêu cầu của 8 nước thành viên Pháp, Bolivia, Ai Cập, Italy, Senegal, Thụy Điển, Anh và Uruguay để thảo luận về quyết định của ông Trump.
Lê Huyền (tổng hợp)