Xuất thân từ phi tần của Hoàng đế Hàm Phong, sau khi con trai là Hoàng đế Đồng Trị lên ngôi, Từ Hy đã nhanh chóng trở thành Hoàng Thái hậu nhiếp chính của triều đình. Thời kỳ cuối đời phong kiến nhà Thanh, Từ Hi Thái hậu được xem là người có quyền lực tối thượng nhất khi có thể đứng 'trên cơ' Hoàng đế.
Từ Hi Thái hậu là người thông minh, quyền uy bậc nhất của nhà Thanh. Vào mùa hè năm 1908, sức khỏe của Từ Hi thái hậu ngày càng chuyển biến xấu, cảm thấy đau bụng dữ dội, tiêu chảy không ngừng, đi ngoài đến mười mấy lần. Sau đó bà còn đi ra mủ và máu.
Dù thái y tận lực chữa trị nhưng bệnh tình của Từ Hi Thái hậu không thuyên giảm mà còn trở nặng. Biết bản thân sắp không qua khỏi, bà đã đích thân nắm chuyện triều chính và làm tổng cộng 5 chuyện động trời chỉ trong vòng 2 ngày trước khi qua đời.
1. "Kéo" vua Quang Tự cùng "đi"
Theo nhiều lời đồn đoán, Từ Hi thái hậu chính là người đứng sau cái chết của vua Quang Tự. Từ Hi làm vậy bởi vì nghe tin vua Quang Tự bày tỏ sự vui mừng trước việc bà đã mắc bệnh nặng. Thực tế khi ấy, tình hình sức khỏe của vua Quang Tự đang bị giam giữ ở Doanh Đài cũng không khả quan.
Khi hay tin Từ Hi Thái hậu chuyển xấu, vị hoàng đế bù nhìn đã không giấu được sự mừng rỡ ra mặt. Thái độ này đã không qua được "tai mắt" của Lão Phật Gia. Đến ngày 14/11/1908, ông qua đời. Sau khi khám nghiệm quần áo và tóc của vị vua này, vua Quang Tự được kết luận trúng độc thạch tín.
2. Lập Phổ Nghi làm người kế vị
Từ Hi Thái hậu khi cảm thấy bản thân cũng sắp không qua khỏi đã triệu tập 7 vị trọng thần của triều đình đến và viết di chiếu 4 điều. Đầu tiên, cháu trai vua Quang Tự - Ái Tân Giác La Phổ Nghi là người kế thừa ngai vàng. Thực ra chuyện này đã được Từ Hi Thái hậu quyết định từ sớm nhưng nhưng đến trước khi lâm chung mới chính thức công bố. Vua Quang Tự vốn không có con cái, người kế vị là thành viên nhỏ tuổi nhất trong hoàng thất nhà Thanh.
3. Giao nhiệm vụ nhiếp chính cho cha Phổ Nghi
Điều thứ 2 trong di chiếu của Từ Hi Thái hậu là gửi gắm nhiệm vụ nhiếp chính cho cha của tiểu hoàng đế - Ái Tân Giác La Tái Phong bởi Hoàng thượng vẫn còn nhỏ. Tái Phong là thành viên hoàng thất có thực lực nên quyết định này của Từ Hi được đánh giá là sáng suốt.
4. Căn dặn cháu gái Long Dụ
Từ Hi Thái hậu cho đến giây phút cuối đời vẫn quyết giữ lấy thực quyền cho gia tộc. Mặc dù bà đã giao quyền nhiếp chính cho Tái Phong nhưng vẫn không quên dặn dò cháu gái là Long Dụ phải để mắt đến Tái Phong. Nếu gặp bất cứ vấn đề lớn nào thì đều phải thương lượng với Long Dụ, được Long Dụ đồng ý mới được thực thi.
5. Lo liệu trước hậu sự cho bản thân
Theo quy định, thi thể của Từ Hi sau khi chết sẽ được đặt tại Từ Ninh Cung, nhưng Từ Hi không muốn vậy và thống nhất với triều đình chuyển linh cữu của bà từ Từ Ninh Cung đến Hoàng Cực Điện. Sau khi giải quyết xong điều cuối cùng, Từ Hi Thái hậu mệt đến mức không thể mở mắt. Lúc này, mọi cung nữ, thái giám và quan lại đều quỳ rạp xuống đất, khóc lóc thương tiếc.
Ảnh: Tổng hợp