“Người hùng của cuộc Cách mạng Cam” ở Ukraine, bà Yulia Tymoshenko, vừa được trả tự do sau ba năm bị cầm tù.
Tymoshenko và Yuschenko là đồng minh trong cuộc Cách mạng Cam.
Người phụ nữ xinh đẹp, hoạt ngôn, từng dẫn dắt cuộc đấu tranh chống lại kết quả bầu cử năm 2004, bị kết tội hồi năm 2011 vì lạm dụng quyền lực khi thỏa thuận hợp đồng khí gas với Nga.
Hợp đồng này bị cho là gây hại cho Ukraine và bà Tymoshenko bị án tù 7 năm. Bà luôn luôn khẳng định rằng các cáo buộc đối với bà đều là giả dối và do người mà bà đã giúp lật đổ năm 2004, ông Viktor Yanukovych, dựng ra.
Ông Yanukovych quay lại cầm quyền sau khi chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2010.
Việc trả tự do cho bà Tymoshenko là kết quả của thay đổi trong luật hình sự mà Quốc hội Ukraine vừa biểu quyết thông qua như một phần trong thỏa thuận cho Liên hiệp châu Âu làm trung gian mà Tổng thống Yanukovych ký phê chuẩn hôm 21/2.
Bà Tymoshenko lâu nay đã được cho như biểu tượng của phe đối lập Ukraine và các đồng minh của bà hy vọng bà sẽ sớm quay trở lại chính trường, Trong thông cáo trên website của mình, bà tuyên bố: “Nền độc tài đã sụp đổ”.
Các luật sư của bà cho rằng nhà chức trách muốn cầm tù bà suốt đời. Bà còn bị buộc tội trốn thuế từ khi còn làm giám đốc một công ty năng lượng tư nhân những năm 1990.
Trả tự do cho Tymoshenko là một trong các điều kiện đặt ra cho Yanukovych khi ông cân nhắc ký thỏa thuận thương mại và đối tác EU-Ukraine hồi tháng 11 năm ngoái.
Bà bị bỏ tù năm 2011 và từng kêu gọi nhà chức trách cho phép bà sang một bệnh viện của Đức để các bác sỹ tại đó có thể chữa bệnh đau lưng mãn tính của bà.
Vào tháng 4/2013, Tòa án Nhân quyền châu Âu phán quyết rằng việc giam giữ Tymoshenko trước khi xét xử là bất hợp pháp, tuy chưa có quyết định gì về việc kết tội bà liên quan tới thỏa thuận khí gas năm 2009.
Tòa này cũng không ủng hộ cáo giác của Tymoshenko là việc bắt giữ bà mang động cơ chính trị, cũng không xem xét tố cáo rằng bà bị ngược đãi và không được chăm sóc y tế ở trong trại giam.
Đầu tiên bà bị chuyển tới nhà tù Lukyanivska, nơi bà bắt đầu bị đau lưng. Con gái của bà, Eugenia, lúc đó tuyên bố rất lo lắng cho mạng sống của mẹ.
Cuối năm 2011 bà được chuyển tới một trại giam ở thành phố Kharkiv phía đông Ukraine. Tuy nhiên bệnh đau lưng của bà không thuyên giảm và các bác sỹ Đức nói bà phải được chăm sóc của chuyên khoa.
Năm 2012, bà Tymoshenko tố cáo giám thị trại giam đã đánh bà khi bà từ chối không tới bệnh viện địa phương để chữa bệnh. Lúc đó bà đã tuyệt thực để phản đối. Nhà chức trách nói bà đã khai man.
Cho tới lúc được trả tự do, Tymoshenko bị quản thúc tại một bệnh viện ở Kharkiv.
Cạnh tranh gay gắt
Yulia Tymoshenko trở nên giàu có vào những năm 1990 khi lập một công ty năng lượng tư nhân và sau đó bắt đầu con đường chính trị.
Bà bắt đầu được biết tới nhiều năm 2004 trong cuộc Cách mạng Cam, khi bà và đồng minh Viktor Yushchenko hô hào người dân xuống đường phản đối cuộc bầu cử bị gian lận có lợi cho ứng viên thân Nga Yanukovych.
Tòa án Tối cao Ukraine đã chuẩn thuận khiếu nại của họ và liên minh màu Cam nắm chính quyền với nghị trình thân phương Tây và chống Nga.
Tuy nhiên ngay sau khi bà Tymoshenko trở thành thủ tướng và ông Yushchenko làm tổng thống thì quan hệ giữa hai người bắt đầu trục trặc. Ông Yuschenko sa thải bà ngay cuối năm đó sau khi bà có mâu thuẫn với các đảng viên của ông.
Tháng 9/2007 bà được bổ nhiệm trở lại khi hai đảng nối lại quan hệ liên minh, nhưng bà và ông tổng thống vẫn tiếp tục cãi vã. Tình trạng này khiến Chính phủ không đưa ra được phương cách gì khắc phục tình trạng khủng hoảng kinh tế toàn cầu, vốn ảnh hưởng rất xấu tới Ukraine.
Cử tri bắt đầu than phiền và tới cuộc bầu cử năm 2010 thì Cách mạng Cam chỉ còn là dĩ vãng. Ông Yushchenko giành được chưa đầy 6% số phiếu trong vòng đầu, xếp thứ năm.
Trong khi đó Tymoshenko duy trì vị trí đứng đầu và lọt vào vòng hai để tranh cử với Viktor Yanukovych. Tuy nhiên uy tín của bà dường như đã sụt giảm và bà thất bại.
Lúc đó bà cũng cáo giác là việc bỏ phiếu đã bị gian lận, nhưng các nhà quan sát nước ngoài công nhận kết quả bầu cử. Sau đó Quốc hội đã bỏ phiếu loại Tymoshenko khỏi vị trí thủ tướng cho dù bà đã nỗ lực đấu tranh để tại vị.
Trở thành đối lập, bà lên tiếng cam kết sẽ chống Tổng thống Yanukovych tới cùng: "Chúng tôi sẽ bảo vệ Ukraine trước tai họa mới xảy ra với đất nước”. Thế nhưng nhiều phân tích gia cho rằng tai họa xảy ra từ khi các cuộc đấu đá chính trị giữa các phe phái đã khiến kinh tế Ukraine xuống dốc không phanh.
Tài phiệt kinh tế
Những người ủng hộ Yulia Tymoshenko luôn luôn dựng lên hình tượng bà như một nữ lãnh đạo cách mạng xinh đẹp, đấu tranh không mệt mỏi với tầng lớp lãnh đạo chính trị gân guốc và tham nhũng.
Các cuộc tấn công của bà hướng vào giới tài phiệt vốn kiếm bộn tiền trong thời kỳ trước Cách mạng Cam, khi ông Leonid Kuchma nắm quyền, đã khiến bà được cảm tình của nhiều người Ukraine đang bất mãn vì trì trệ kinh tế và tham nhũng.
Phe chỉ trích thì nhắm tới tài sản riêng của bà. Tymoshenko sinh năm 1960 tại thành phố công nghiệp Dnipropetrovsk, tại khu vực phía Đông chủ yếu nói tiếng Nga, mà nay có nhiều cử tri ủng hộ Yanukovych.
Bà có bằng kỹ sư và kinh tế và khi Liên Xô sụp đổ đã nhanh chóng nắm lấy các cơ hội làm ăn. Giữa những năm 1990 bà lập ra Công ty hệ thống năng lượng liên hợp Ukraine, làm công việc cung cấp khí gas cho nền công nghiệp Ukraine.
Một số đánh giá cho rằng Tymoshenko lúc đó là một trong những người giàu nhất Ukraine, được mệnh danh là “Nữ hoàng khí gas”. Giống như nhiều nhà tài phiệt ở Ukraine, bà chuyển sang làm chính trị và tham gia chính quyền của Yushchenko thời kỳ 1999-2001, thúc đẩy cải cách năng lượng.
Bà đã bất đồng với tổng thống lúc đó là Leonid Kuchma, bị giam một tháng vì nghi vấn tham nhũng. Từ đó Tymoshenko đặt mục tiêu lật đổ ông này với một chiến dịch mà cao trào là cuộc Cách mạng Cam.
Theo Bizlive