Quyết định nhạy cảm về chính trị của Nga cuối cùng đã không đạt được kết quả khi nước này sử dụng các căn cứ ở Iran để ném bom Syria, sự việc này cho thấy các giới hạn năng lực không quân của Nga, khiến Moscow nhận ra rằng họ cần một chiến lược mới để thúc đẩy các mục tiêu của họ.
Chiến đấu cơ của Nga tại căn cứ của Iran. Ảnh: RT |
Những người thân cận với quân đội của Nga cho biết Moscow đã lựa chọn Iran làm căn cứ cho một chiến dịch không kích - và Tehran đã đồng ý cho phép Nga sử dụng các căn cứ ở nước này - bởi vì cả hai đều đang nỗ lực để đạt được mục tiêu nghiền nát quân nổi dậy ở thành phố Aleppo.
Nhưng canh bạc này đã thất bại và phiến quân chiến đấu đồng minh của họ, Tổng thống Syria Bashar al-Aasad, vẫn phải thu mình trong các khu vực của Aleppo.
Nga bắt đầu cuộc không kích vào Syria, hỗ trợ Assad vào ngày 30 tháng 9 năm ngoái, các chiến đấu cơ được xuất kích từ các căn cứ trên lãnh thổ Syria do chính phủ nước này thiết lập và từ các tàu chiến. Nhưng sau đó, trong tháng này, không quân Nga đã phải đối mặt với các vấn đề hậu cần trong việc thực hiện một chiến dịch đắt đỏ tại thời điểm mà nguồn tài chính nhà nước đang bị thắt chặt. Trong khi Nga vẫn muốn tăng cường các vụ không kích tại Aleppo, một giải pháp "ngắn gọn" đã được đưa ra là thực hiện các cuộc tấn công từ Iran.
Các cuộc tấn công vào quân nổi dậy Aleppo dường như đã đạt hiệu quả ít hơn so với những rắc rối bởi khấy động chính trị mà kế hoạch gây ra ở ở Iran, hiến pháp Iran ngăn cấm việc thành lập bất kỳ loại căn cứ quân sự nước ngoài trên lãnh thổ nước này.
Thực tế rằng Nga đã đi một quãng đường rất dài nhằm đạt được mục tiêu của mình ở Aleppo nhưng Nga vẫn chưa thể hoàn thành kế hoạch tái chiếm Aleppo nhằm tăng cường sức mạnh trong tay họ ở Syria, các quan chức ở Moscow tin rằng các hoạt động tại Syria cần đạt đến một bước ngoặt, cụ thể là Aleppo, và khi đó sẽ là thời gian để tìm kiếm một giải pháp thương lượng.
"Tôi có cảm giác chúng tôi giống như một con ngựa ở rạp xiếc, chạy xung quanh trong một vòng tròn kể từ ngày 30 tháng 9 kể từ khi chúng tôi lần đầu tiên triển khai các máy bay ở đó", một người giấu tên, thân cận với Bộ Quốc phòng Nga cho biết.
"Lực lượng của chúng tôi là không đủ, sự phối hợp của chúng tôi với những người Iran chưa đạt đến mức đòi hỏi. Chúng tôi cần phải thay đổi một cái gì đó. Nhưng đó là cái gì, tôi cũng không biết."
Sự nhạy cảm của Iran
Bộ Quốc phòng Nga thông báo vào ngày 16 tháng 8 rằng nước này đã lần đầu tiên sử dụng một căn cứ không quân ở Iran để tiến hành các cuộc không kích vào Syria.
Vào những ngày tiếp theo, máy bay ném bom tầm xa Tupolev 22M3 của Nga, được hộ tống bởi các máy bay chiến đấu Sukhoi, đã cất cánh xuất kích từ căn cứ không quân Nojeh, gần thành phố Hamadan, Iran.
Quyết định để Nga sử dụng các căn cứ là một điều nhạy cảm về chính trị đối với Iran: lần cuối cùng một thế lực nước ngoài có thể sử dụng một căn cứ không quân của Iran là trong chiến tranh thế giới thứ hai.
Một số nhà lập pháp Iran gọi đó là một hành vi vi phạm hiến pháp, trong khi Bộ trưởng Quốc phòng Hossein Dehghan nói rằng, bằng cách công khai tiết lộ sự sắp xếp này, Moscow đã "phản bội lòng tin" của bản cam kết.
Đến ngày 22 tháng 8, Bộ Ngoại giao Iran đã tuyên bố rằng việc Nga có thể sử dụng các căn cứ tại Iran đã kết thúc. Về phía Moscow, Bộ Quốc phòng Nga cho biết các máy bay hoạt động từ cơ sở của Iran đã hoàn thành nhiệm vụ của mình.
Một phát ngôn viên cho Bộ Quốc phòng Nga và phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Nga đã không trả lời rõ ràng với Reuters câu hỏi về mục tiêu cụ thể của nước này ở Aleppo và việc sử dụng các căn cứ của Iran.
Nhưng Andrei Klimov, một thành viên ủng hộ điện Kremlin của ủy ban đối ngoại trong Thượng viện Nga, cho biết chi phí của các hoạt động Syria có thể là một yếu tố.
"Chúng tôi đang cố gắng để thực hiện các hoạt động ở Syria trong giới hạn một khoản tiền nhất định", ông nói với Reuters. "Bộ Quốc phòng còn có chi phí khác. Vì vậy để tối ưu hóa chi phí, các giải pháp kinh tế hơn là một yêu cầu bức thiết. Bất cứ quốc gia nào làm cũng sẽ làm những điều hợp lý tương tự."
Căng thẳng tại Aleppo leo thang
Mong muốn của Nga về việc sử dụng các căn cứ tại Iran "liên quan đến sự gia tăng cường độ của các hoạt động quân sự trong khu vực Aleppo", Vasily Kashin, một nhà phân tích của Trung tâm phân tích và công nghệ ở Moscow, chuyên ngành lĩnh vực quốc phòng của Nga cho biết.
"Có vẻ như , theo ý quan điểm của các bên Syria, Nga và Iran, một bước ngoặt sẽ đến."
Điều đó phù hợp với các bằng chứng khác và thực tế là Nga và các đồng minh đều đang giành những nỗ lực của họ nhằm kiểm soát Aleppo trong vòng hai tháng qua. Nhà lãnh đạo của Hezbollah ở Lebanon, một đồng minh của Iran, cho biết vào ngày 24 tháng 6 rằng phong trào sẽ gửi thêm máy bay chiến đấu tới khu vực Aleppo. Các trận chiến tại thành phố này có tầm quan trọng chiến lược, ông nói.
Kể từ đó, người dân khu vực và các nhà hoạt động đối lập đã báo cáo về sự gia tăng cường độ của các cuộc tấn công vào Aleppo, bao gồm cả các hoạt động ném bom ở độ cao lớn của Nga cùng các máy bay của chính phủ Syria ở tầm thấp hơn.
Đã có một cuộc tấn công trên mặt đất từ lực lượng quân đội của chính phủ Syria khiến khu vực của phiến quân bị bao vây. Các tổ chức cứu trợ đã báo cáo về sự gia tăng đột biến trong thương vong dân sự và cảnh báo về một thảm họa nhân đạo vì sự thiếu hụt nguồn tiếp tế.
Các căn cứ của Iran là một mắt xích hậu cần quan trọng trong chiến dịch không kích của Nga vào Aleppo vì không có nó, các máy bay Tupolev của Nga phải bay khoảng cách lớn hơn để tới Syria từ Nga, và ngược lại.
Điều đó có nghĩa là cần mang thêm nhiên liệu, làm giảm tải trọng bom họ có thể mang theo, và cũng - vì thời gian bay lâu hơn - số phi vụ tấn công sẽ bị ít đi.
Các căn cứ không quân bên trong vùng lãnh thổ được chính phủ Syria kiểm soát là không thích hợp cho các máy bay Tupolev, và chi phí vận hành sẽ đắt đỏ hơn, theo Kashin.
Những người thân cận với Bộ Quốc phòng cho biết một trong những thách thức phải đối mặt là khâu hậu cần trong hoạt động của không quân Nga : "Chúng tôi không thể cất cánh tất cả máy bay mà chúng tôi có."
Đề nghị về một đàm phán hòa bình
Trong khi các vụ không kích được tăng cường, các lực lượng nổi dậy ở Aleppo không bị thiệt hại nhiều, thậm chí còn tổ phản công ở giữa tháng này, và đã phá vỡ cuộc bao vây của quân đội chính phủ và khôi phục quyền kiểm soát các tuyến đường cung ứng.
Theo các chuyên gia quốc phòng, Nga không có khả năng quân sự để tăng cường độ không kích vào Syria hơn nữa, dù cho nước này có hay không nó có quyền sử dụng các căn cứ của Iran.
Và điều đó cũng có nghĩa Nga cần chi phí nhiều hơn, trong bối cảnh nước này đang phải vật lộn để lấp đầy những khoảng trống trong ngân sách của mình, phải đối mặt với một cuộc bầu cử quốc hội vào tháng tới, và đã nhìn thấy những hoạt động tại Syria đã chệch xa so với lịch trình dự kiến ban đầu của điện Kremlin.
Trong tháng Năm, Tổng thống Vladimir Putin tuyên bố rằng "phần chính" của các lực lượng vũ trang Nga ở Syria sẽ bắt đầu rút quân, ông nói rằng công việc của họ "về cơ bản, đã hoàn thành". Nhưng Nga vẫn duy trì các cuộc không kích tại Syria.
Những khó khăn trong việc đạt được sự tiến bộ về quân sự sẽ làm cho một giải pháp thương lượng trở lên hấp dẫn hơn với Kremlin.
Nga đã đồng ý thực thi một lệnh ngừng bắn nhân đạo 48 giờ ở Aleppo vào hôm thứ năm tuần trước để tiến hành các hoạt động cứu trợ , các quan chức của Liên Hợp Quốc cho biết. Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov và Ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry đã gặp nhau tại Geneva hôm thứ Sáu tuần trước nói về một thỏa thuận ngừng bắn khả thi ở Syria.
Sự khác biệt rất lớn vẫn tồn tại giữa Moscow và các đồng minh thân cận với Hoa Kỳ và các đồng minh khác. Vấn đề giờ đây không chỉ còn về tương lai của ông Assad.
Nỗ lực nối lại các cuộc đàm phán hòa bình đã hòa tan vào những cuộc giao tranh mới.
Quý Vũ (Reuters)