Trong Tây Du Ký, Tôn Ngộ Không và Bạch Long Mã giao tranh, vì không còn cách nào khác, họ đã đến Nam Hải mời Quan Thế Âm Bồ Tát. Bồ Tát thu phục được Bạch Long Mã, thấy Ngộ Không u sầu liền nói: "Ngày trước ngươi chưa thành nhân đạo nhưng đã tận tâm tu ngộ, ngày nay sao đã thoát khỏi tai kiếp trời ban lại nảy sinh lười biếng?Trong phái của ta, chỉ khi tâm hồn tĩnh lặng và diệt đạt chân lý mới thực sự thành tựu, nhất định phải có niềm tin chính trực. Nếu như đến lúc tự thân khổ sở, ta cho phép ngươi kêu trời phải đáp, kêu đất phải linh. Khi gặp phải hoàn cảnh khó thoát thân, ta cũng sẽ đích thân đến cứu ngươi. Ngươi đến đây, ta sẽ lại ban cho ngươi một phép lực".
Bồ Tát nhặt 3 lá liễu đặt sau đầu Tôn Ngộ Không, hô "biến". Tức thì chúng biến thành 3 sợi lông cứu mạng. Người dặn Tôn Ngộ Không: "Nếu rơi vào bước đường cùng, có thể tuỳ cơ ứng biến để tự cứu ngươi khỏi cảnh ngộ nguy cấp".
Vậy Tôn Ngộ Không đã sử dụng 3 sợi lông cứu mạng này chưa?
Ở hồi thứ 75 của truyện, Tôn Ngộ Không bị nhốt trong bình Âm Dương Nhị Khí. Trong lúc cảm thấy cô đơn và thất vọng, Ngộ Không bỗng nhớ lại Bồ Tát từng ban cho mình 3 sợi lông cứu mạng, không biết còn hay không. Ngay lập tức, Tôn Ngộ Không sờ khắp người một lần, thấy phía sau đầu có 3 sợi lông cực kỳ cứng cáp, vui mừng nói: "Tất cả lông trên người đều mềm như thế, chỉ có 3 sợi lông này cứng như lao, chắc chắn là để cứu mạng mình". Hắn cắn răng chịu đau, nhổ lông, thổi một hơi tiên khí, hô "Biến". Một sợi liền biến thành khoan kim cương, một sợi biến thành thanh tre, một sợi biến thành sợi bông. Tôn Ngộ Không dùng tre làm cung, dẫn đầu khoan, xoay dưới đáy bình một hồi thì khoan được lỗ nhỏ, kéo ánh sáng vào. Lúc này, hắn mới hạnh phúc nói: "May quá! May quá! Thế là có thể ra ngoài được rồi".
Trong Tây Du Ký, Tôn Ngộ Không vốn thần thông quảng đại, tại sao Bồ Tát cần phải ban cho anh ta 3 sợi lông cứu mạng? Dưới đây là một số lý do được đưa ra:
Thứ nhất, đây là việc làm thể hiện sự thiện lành, lòng từ bi, săn lòng giúp đỡ người gặp khó khăn của Bồ Tát, qua đó bày tỏ niềm tin vào việc Quan Thế Âm cứu độ chúng sinh. Đồng thời, cũng thể hiện sự vô biên của pháp lý, Tôn Ngộ Không tài năng siêu phàm như vậy còn cần đến lông cứu mạng của Bồ Tát huống chi là người khác.
Thứ hai, để bày tỏ với Tôn Ngộ Không rằng: "Nhà ngươi còn non và xanh lắm. 3 sợi lông cứu mạng ta tặng, ngươi phải nhớ ơn ta, nếu không, cẩn thận ta sẽ đòi lại".
Thứ ba, Tôn Ngộ Không là nhân vật chính bảo vệ Đường Tăng đi thỉnh kinh. Trên đường đến Tây Thiên yêu quái ngang dọc, không phải thú cưỡi của vị thần tiên này thì là đệ tử của vị thần kia, hoặc là yêu quái tự học thành tài. Dù đa số đều nằm trong tầm kiểm soát của mình nhưng nếu chúng làm Tôn Ngộ Không bị thương thì chẳng phải làm hỏng kế hoạch của Phật Tổ Như Lai sao. Vì thế, bảo vệ Tôn Ngộ Không chính là bảo vệ Đường Tăng, tức là phục vụ cho Như Lai.
Thứ tư, Tôn Ngộ Không là người thích phô trương, nhận được quà từ Bồ Tát, hắn sẽ khoe khoang khắp nơi. Như vậy, danh tiếng của Quan Âm sẽ càng truyền xa hơn.
Thứ năm, mỗi người đều có điểm yếu, Tôn Ngộ Không cũng không ngoại lệ. Ngày xưa, hắn đã náo loạn thiên cung, không biết đắc tội với bao nhiêu anh hùng hào kiệt. Một khi những người này hạ thủ với Đường Tăng và đồ đệ, Đường Tăng còn được nhiều thần tiên che chở, Tôn Ngộ Không thì rắc rối. Nếu vậy, điều này chắc chắn sẽ gây tổn thất lớn cho công cuộc thỉnh kinh.