Sự thay đổi đầu tiên có thể nhìn thấy được trên cơ thể - xảy ra từ 15 đến 20 phút sau khi chết - là xác chết bắt đầu trở nên xanh xao, làn da chuyển sang tái nhợt.
Tử thi xanh xao xảy ra do máu ngừng di chuyển qua các mao mạch, mạch máu nhỏ nhất của cơ thể. Quá trình này giống hệt nhau đối với tất cả mọi người, nhưng ít nhìn thấy rõ hơn đối với những người có làn da sẫm màu hơn.
Trong khi đó, cơ thể "nguội" đi, nhiệt độ giảm khoảng 1,5 ° F (0,84 ° C) mỗi giờ. Thế nhưng ngay cả khi cơ thể lạnh dần, nó vẫn tràn đầy "sức sống". (Các nhà khoa học ví cơ thể đang phân hủy với một hệ sinh thái.)
Quá trình tự phân hủy bắt đầu, còn được gọi là “tự tiêu hóa”: các enzyme bắt đầu tiêu hóa màng tế bào thiếu oxy. Các tế bào máu bị tổn thương tràn ra khỏi các mạch máu bị vỡ của chúng và di chuyển vội vã. Khi chúng lắng xuống các mao mạch và các mạch máu nhỏ khác, chúng sẽ gây ra sự đổi màu trên bề mặt da. Sự đổi màu này (bao gồm màu xanh tía và các đốm đỏ) bắt đầu xuất hiện khoảng một giờ sau khi chết, nhưng chỉ được nhìn thấy bằng mắt thường vài giờ sau đó.
Những thay đổi này gần như là vô hạn sau khi chết. Khi cơ thể còn sống, các sợi bao gồm chủ yếu là protein Actin và myosin tương tác, liên kết hoặc giải phóng lẫn nhau để co hoặc giãn cơ. Điều đó làm cho cơ thể có thể chuyển động được. Khi chết, các cầu nối hóa học dần dần hình thành giữa Actin và myocin, do đó các cơ co lại và giữ nguyên như vậy cho đến khi các cầu nối bị gãy.
Độ cứng này, được gọi là xác chết cứng, xảy ra khoảng hai đến sáu giờ sau khi chết. Sự cứng nhắc của tử thi làm tăng thêm khó khăn khi thực hiện khám nghiệm tử thi hoặc chuẩn bị thi thể cho đám tang, vì cơ thể mất đi tính linh hoạt vốn có khi còn sống. “Có thể cần một chút lực để phá vỡ [cái xác cứng],” chuyên gia tang lễ Holly Williams giải thích trong một cuộc phỏng vấn với BBC Future. “Thông thường, cơ thể càng "tươi" thì tôi càng dễ làm việc hơn.”
Sống trong cơ thể con người có cả vi khuẩn. Khi cơ thể còn sống, chúng tập trung ở ruột nhưng hầu hết được hệ thống miễn dịch ngăn chặn khỏi các cơ quan nội tạng khác. Tuy nhiên, sau khi chết, những vi khuẩn này có thể tự do “ăn” toàn bộ cơ thể. Đầu tiên chúng tiêu hóa ruột và các mô lân cận. Sau đó, chúng mở rộng phạm vi hoạt động, xâm nhập vào các mao mạch và tiến vào tim và não để ăn thịt. Một nghiên cứu của nhà khoa học pháp y Gulnaz Javan và những người khác cho rằng vi khuẩn phải mất 58 giờ mới lây lan đến gan, lá lách, tim và não.
Giai đoạn phân hủy đó, được gọi là thối rữa, quá trình đầy đủ có thể chỉ sau vài ngày. Sự phân hủy carbohydrate, protein và các hợp chất khác trong cơ thể, phần lớn do vi khuẩn và ấu trùng côn trùng gây ra, tạo ra khí làm phồng bụng và cuối cùng làm rách da, thu hút các loài côn trùng khác đến bữa tiệc. Sự phân hủy cần có thời gian. Thời gian bao lâu có thể phụ thuộc vào các yếu tố như nguyên nhân cái chết, điều kiện môi trường hoặc thậm chí quần áo trên cơ thể. Nhà khoa học pháp y M. Lee Goff giải thích với Medical News Today rằng quá trình phân hủy là “một quá trình liên tục, bắt đầu từ lúc chết và kết thúc khi cơ thể chỉ còn lại một bộ xương”.
Để làm chậm quá trình được cho là khủng khiếp đó, con người đã nghĩ ra nhiều phương pháp khác nhau để bảo quản thi thể. Thi thể được bảo quản tốt từ lâu đã là mối quan tâm hàng đầu của nhà tang lễ, đặc biệt khi thi thể được trưng bày trong thời gian để tang. (Sau khi Tổng thống Hoa Kỳ Abraham Lincoln bị ám sát, thi hài của ông được đưa lên một chuyến tàu qua bảy tiểu bang để người dân có thể thăm viếng).
Ướp xác là một cách bảo quản thi thể sau khi chết. Nhiều loại chất khác nhau - bao gồm giấm, rượu vang, rượu mạnh và mật ong - đã được sử dụng để "ngâm" xác chết và do đó làm chậm quá trình thối rữa. Trong quy trình ướp xác hiện đại, máu được rút ra từ tĩnh mạch và một chất lỏng khác, thường dựa trên dung dịch formaldehyde trong nước, được tiêm vào động mạch chính. Dịch khoang cũng được loại bỏ và thay thế bằng chất bảo quản. Mặc dù kiểu ướp xác này không phải là vĩnh viễn nhưng nó phục vụ mục đích của nó - mang lại cho thi thể một diện mạo giống như thật vào những ngày sau khi chết, khi những người đưa tang sẽ nhìn thấy thi thể.