Nhịp đập huyền bí ở trung tâm dải Ngân hà được phát hiện trong dữ liệu kính thiên văn từ tháng 6-12/2022. Tín hiệu nhịp đập định kỳ đặc biệt này đã được Kính viễn vọng Không gian Fermi Gamma-ray theo dõi gần Sagitarrius A* – hay gọi tắt là Sgr A*.
Sgr A* là hố đen siêu khối lượng nằm cách Trái Đất khoảng 26.000 năm ánh sáng, tiêu thụ vật chất ở trung tâm dải Ngân hà của chúng ta. Và một vật thể bí ẩn, chỉ được mô tả là một "đốm màu" trong một nghiên cứu của Đại học Mexico , được phát hiện là nguồn phát ra tín hiệu điện từ xung.
Theo các nhà khoa học trong bài báo đăng trên arXiv, đó là một “sự dao động” của tia gamma diễn ra cứ sau 76,32 phút. Các lỗ đen không phát ra bức xạ có thể phát hiện được như thế này, vì vậy Sgr A* không phải là nguồn.
Thay vào đó, các nhà khoa học tin rằng nhịp định kỳ của tín hiệu là bằng chứng cho thấy vật thể nguồn đang quay quanh lỗ đen. Rất nhiều ánh sáng – một số không thể nhìn thấy được bằng mắt người – được phát ra từ gần Sgr A*. Và các nhà khoa học đã có thể phát hiện ra một dạng bức xạ gamma bùng phát mà chỉ có thể nhìn thấy qua các kính thiên văn đặc biệt.
Một tín hiệu tương tự đã được phát hiện từ cùng một khu vực cứ sau 149 phút – nhưng đó là một tia sáng tia X chứ không phải bức xạ gamma. Các nhà khoa học không biết chính xác cái gì đang quay quanh lỗ đen và phát ra những tín hiệu này.
Một nghiên cứu năm 2022 dự đoán đó là "một đốm vật chất bị từ hóa". Và họ nghĩ rằng có một "cơ chế vật lý duy nhất" tạo ra các tín hiệu mà họ phát hiện được.
Theo Science Alert, đốm màu này được ước tính mất khoảng 70 đến 80 phút để quay quanh lỗ đen ở khoảng cách tương tự như khoảng cách giữa Sao Thủy và Mặt trời. Và người ta tin rằng nó đang di chuyển với tốc độ tương đương 30% tốc độ ánh sáng. Tốc độ ánh sáng là khoảng 670 triệu dặm/giờ, vì vậy vật thể này có thể di chuyển với tốc độ 223 triệu dặm/giờ.
Khi đốm màu di chuyển xung quanh lỗ đen, nó phát ra những tia bức xạ sáng. Đáng buồn là các nhà khoa học vẫn chưa thể chắc chắn chính xác điều gì đang xảy ra gần Sgr A* do khó khăn trong việc quan sát các lỗ đen và môi trường xung quanh chúng.
Lỗ đen là gì?
Lỗ đen là một vùng không gian nơi lực hấp dẫn cực kỳ mạnh – điểm mà không gì có thể thoát khỏi nó. Nó được gọi là lỗ đen vì ngay cả ánh sáng cũng thiếu năng lượng để thoát ra khỏi lỗ đen.
Ngược lại với niềm tin phổ biến, lỗ đen không thực sự "hút" vật chất - mà thay vào đó có lực hấp dẫn đủ mạnh để các vật thể rơi vào trong chúng. Một khi vật thể vượt qua chân trời sự kiện – điểm mà tại đó không thể thoát ra được – nó sẽ bị xé nát. Thậm chí không thể nhìn thấy thứ gì đó vượt qua chân trời sự kiện vì bản thân thời gian chậm lại và dừng lại ở ranh giới.
Nhìn chung có hai loại lỗ đen. Có những lỗ đen có khối lượng sao nhỏ hơn mà NASA cho biết có khối lượng "gấp ba đến hàng chục lần Mặt trời". Và có những lỗ đen siêu lớn nặng “100.000 đến hàng tỷ khối lượng mặt trời”, thường được tìm thấy ở trung tâm của các thiên hà lớn – bao gồm cả Dải Ngân hà.