Cử tri đoàn được biết đến là hệ thống mà "được ăn cả, ngã về không" bởi người thắng trong cuộc bỏ phiếu phổ thông ở mỗi bang sẽ nhận được tất cả phiếu đại cử tri tại bang đó. Nhưng chuyện gì xảy ra nếu các đại cử tri không làm theo cam kết của mình, đi bỏ phiếu cho một người khác? Những người này gọi là "đại cử tri bất trung" (đại cử tri phản bội).
Và kịch bản đại cử tri bất trung đã xuất hiện khi đến giờ này, cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2020 còn chưa ngã ngũ.
Các đại cử tri được lựa chọn như thế nào?
Cử tri đoàn gồm 538 đại biểu. Tổng số đại cử tri đại diện cho tổng số thượng nghị sĩ Mỹ (2 người mỗi bang, tức là có 100 người), tổng số nghị viên (435 người) và thêm 3 đại cử tri cho Đặc khu Columbia.
Mỗi bang có số phiếu đại cử tri bằng tổng số đại biểu quốc hội của bang. Mỗi cơ quan lập pháp bang sẽ quyết định cách để lựa chọn đại cử tri. Có 2 phương pháp lựa chọn phổ biến là dựa theo đề cử của đại hội đảng hoặc ủy ban đảng trong bang. Các đảng thường lựa chọn những thành viên nổi tiếng trung thành và quá trình phục vụ đảng, chẳng hạn như các lãnh đạo đảng, các quan chức được bầu tại địa phương, các nhà hoạt động đảng.
Tại một số bang, tên của các đại cử tri xuất hiện trên lá phiếu cùng với tên ứng viên tổng thống và phó tổng thống.
>> Xem thêm: Tiết lộ lý do 5 nguyên thủ quốc gia chưa chúc mừng Joe Biden
Chống cử tri bất trung
Các đại cử tri nhóm họp tại bang của mình để bỏ phiếu bầu tổng thống và phó tổng thống. Năm nay, cuộc bỏ phiếu này diễn ra vào ngày 14/12. Mỗi ứng viên cần 270 phiếu đại cử tri trỏ lên để giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống.
Hiến pháp và luật liên bang không có quy định nào về đại cử tri bất trung nhưng một số bang đã thông qua luật yêu cầu các đại cử tri phải bỏ phiếu theo cam kết. Vào tháng 7/2020, Tòa án Tối cao đã ra phán quyết ủng hộ các luật này.
Trong cuộc tranh luận cuối cùng của nhiệm kỳ tòa án vào tháng 5, các thẩm phán đã bày tỏ quan ngại về việc đại cử tri có thể bị mua chuộc bởi bên thua cuộc trong cuộc bầu cử gần nhất. Tòa án Tối cao nói rõ rằng đại cử tri không được bỏ phiếu theo ý muốn của mình mà phải bỏ phiếu theo lệnh của bang. Hầu hết các bang hiện nay đều cấm các cử tri bất trung.
Ít nhất có 32 bang và Đặc khu Columbia có luật ràng buộc phiếu bầu của đại cử tri. Các bang đó gồm Alabama, Alaska, Arizona, California, Colorado, Connecticut, Delaware, Florida, Hawaii, Indiana, Iowa, Maine, Maryland, Massachusetts, Michigan, Minnesota, Montana, Nebraska, Nevada, New Mexico, North Carolina, Ohio, Oklahoma, Oregon, South Carolina, Tennessee, Utah, Vermont, Virginia, Washington, Wisconsin và Wyoming.
Ở những bang trên, các đại cử tri bất trung có thể bị thay thế hoặc xử phạt.
Đại cử tri bất trung có phổ biến không?
Theo FairVote, một tổ chức phi lợi nhuận ủng hộ cải cách bầu cử cho biết những đại cử tri bất trung không phổ biến và họ chưa từng làm thay đổi kết quả cuộc bầu cử. Theo đó, chỉ có một đại cử tri bỏ phiếu cho ứng viên của đảng đối thủ trong cuộc bầu cử năm 1796.
Trong số hơn 23.000 phiếu đại cử tri được kiểm suốt 58 cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, chỉ có 90 đại cử tri bỏ phiếu "lệch", không phải phiếu bình thường cho các ứng viên tổng thống của đảng mình.
>> Xem thêm: Tiết lộ động thái của Đệ nhất phu nhân Melania Trump khi chồng nhất quyết không nhận thua
Chuyện xảy ra năm 2016
Năm 2016, số lượng cử tri bất trung cao bất thường. Năm đó, Donald Trump giành chiến thắng với 304 phiếu đại cử tri. Đây là lần thứ 5 trong lịch sử Mỹ, người thắng trong cuộc bầu cử tổng thống lại thua số phiếu bầu phổ thông. Và đó là lần thứ 2 kể từ năm 2000 ứng viên thua phiếu bầu phổ thông nhưng thắng Cử tri đoàn. Năm 2000 ứng viên Al Gore thắng phiếu phổ thông nhưng lại thua ứng viên George W.Bush Cử tri đoàn.
10 đại cử tri đã không trung thành hoặc cố làm như vậy trong năm 2016. 8 người là đại cử tri Dân chủ đến từ Colorado, Hawaii, Maine, Minnesota và Washington, 2 người là đại cử tri Cộng hòa đến từ Texas. Hơn 4,5 triệu người đã ký vào một bản kiến nghị để ủng hộ cho những cử tri bất trung này.
Các đại cử tri thường được lựa chọn rất cẩn thận. Sau sự việc năm 2016 thì các đảng có lẽ còn tập trung vào việc đảm bảo chọn người đáng tin hơn nữa. Sự ủng hộ của Tòa án Tối cao chống lại cử tri bất trung cũng "có thể làm giảm" khả năng đại cử tri phản bội trong năm nay.