Rau, củ, quả, đặc biệt là các loại rau lá không có nhiều chất sinh ra năng lượng cho cơ thể nhưng lại không thể thiếu trong mỗi bữa ăn. Cụ thể rau cung cấp nhiều chất hoạt tính sinh học, đặc biệt là các muối khoáng có tính kiềm, các vitamin, các chất pectin (một chất xơ) và axit hữu cơ mà các thực phẩm khác không có.
Ngoài ra, rau còn cung cấp nhiều xenluloza (chất xơ hoà tan). Một số loại rau ăn lá làm gia vị như mùi, rau thơm, hành, tỏi... có chứa tinh dầu và nhiều hoạt chất sinh hoạt tốt cho sức khoẻ.
Các loại rau màu xanh có chứa nhiều vitamin C, vitamin K, folate. Các loại quả có múi (cam, quýt, bưởi), các loại rau quả màu sắc giàu vitamin C, beta-carotene và các flavonoids - được chứng minh là giảm quá trình oxy hóa, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, ngăn ngừa bệnh tật. Rau quả còn rất giàu chất xơ có tác dụng bảo vệ hệ tiêu hóa, tăng sức bền thành mạch và giảm cholesterol.
Tuy nhiên hiện nay các loại rau củ bị trồng bẩn, tồn dư hóa chất rất nhiều. Do đó lựa chọn rau, củ, quả khi đi chợ luôn là vấn đề nhận được sự quan tâm lớn của các bà nội trợ.
Chia sẻ với VietNamNet, TS.Từ Ngữ, Tổng Thư ký Hội Dinh Dưỡng Việt Nam, cho biết, rất khó để phân biệt được rau sạch hay không bằng mắt thường.
Trước đây, nhiều người quan niệm đi chợ thấy rau nào có sâu ăn, rau đó là rau sạch. Tuy nhiên điều này cũng chưa chính xác.
Theo TS.Từ Ngữ, rau sạch là khi được gieo trồng, chăm sóc ở nơi có đất, nước, khí hậu không bị ô nhiễm. Rau phải được trồng và thu hoạch chính vụ và canh tác đúng quy trình. Ngoài ra, rau phải không có vi khuẩn, ký sinh trùng, không dính đất cát khi thu hoạch, không có hóa chất hay chất bảo quản.
“Theo tôi, để có rau sạch đúng nghĩa, rau khi trồng sẽ không dùng bất cứ chất hoá học nào, ngay cả phân bón cho rau cũng phải dùng phân hữu cơ. Một tiêu chí cực kỳ quan trọng nữa là rau phải được trồng đúng theo thời vụ hay nói dễ hiểu hơn là đúng mùa vụ…”, Tiến sĩ nói.
Về cách chọn rau an toàn cho sức khỏe, TS Từ Ngữ cho biết, ông thường chọn rau theo 4 tiêu chí:
-Luôn ưu tiên chọn rau chính vụ. Rau chính vụ ít nhất sẽ hạn chế được việc dùng thuốc bảo vệ thực vật.
-Khi đã chọn rau chính vụ, chúng ta sẽ ưu tiên chọn nhưng loại rau thường ít dùng thuốc trừ sâu (ví dụ rau hay mọc dại hơn là được trồng).
Với các loại rau lá, để an toàn, ngoài lựa chọn loại đúng mùa nên mua những mớ rau ngọn nhỏ, nhìn hơi cứng nhưng ăn lại giòn, ngon.
Với các loại rau xanh mướt, đặc biệt là rau trái mùa, không nên sử dụng.
-Ưu tiên ăn củ, quả. Rau có rất nhiều loại, ví dụ rau ăn lá có rau cải, rau muống, rau xà lách, rau cần...; Rau củ như cà rốt, củ cải, su hào, củ đậu...; Rau quả như cà chua, cà bát, cà pháo, dưa chuột...; Rau gia vị gồm các loại hành, tỏi, rau răm, rau mùi… “Chúng ta nên ưu tiên ăn rau củ, rau quả vì tôi cảm thấy nó an toàn hơn rau ăn lá. Ít nhất củ, quả tôi có thể gọt được vỏ”, Tiến sĩ khuyên.
-Nên ăn rau theo nguyên tắc ăn hỗn hợp. “Mỗi bữa ăn của tôi có ít nhất 5 loại rau. Những loại rau tôi nghĩ sẽ phải sử dụng nhiều thuốc bảo vệ thực vật như rau cải tôi sẽ ăn ít”, Tiến sĩ chia sẻ.
Bên cạnh đó, quá trình sơ chế rau cũng giúp loại bỏ tương đối những chất bẩn, hóa học còn dư thừa trong rau. Mặc dù không thể loại bỏ hoàn toàn nhưng sẽ có những tác dụng nhất định.
Một số cách rửa rau được các chuyên gia khuyến khích như:
- Rửa rau dưới vòi nước sạch để loại bỏ đất, vi khuẩn và các chất hóa học còn dư trên rau. Đặc biệt, với những loại rau có cuống như xà lách, rau cải nên rửa trực tiếp dưới vòi chảy, chú ý các phần kẽ - khu vực nhiều đất, cát.
- Ngâm với nước muối khoảng 5 đến 10 phút trước khi chế biến, điều này có thể loại bỏ một số loại vi sinh vật có hại trên bề mặt rau.
Ngoài ra, để đảm bảo an toàn khi ăn rau, các bạn nên ưu tiên các cách chế biến chín. Ăn rau sống thường xuyên dễ ảnh hưởng tới hệ tiêu hoá, tạo điều kiện cho các loại giun, sán xâm nhập.
Nhìn chung, để đảm bảo an toàn cho sức khoẻ, mọi người nên lựa chọn những loại rau được trồng ở khu vực có đất, nước sạch và được chăm sóc theo quy định, không có tồn dư thuốc trừ sâu, chất kích thích, kim loại nặng. Nên lựa chọn rau có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, không chọn loại có mẫu mã bắt mắt và không tự nhiên.