Nhận xét về đề xuất đánh thuế tản đối với đất và nhà có giá trị trên 700 triệu đồng của Bộ Tài chính mới đưa ra, chuyên gia Phạm Chi Lan cho rằng:"Người dân bỏ tiền để làm, mua nhà đã phải "cõng" bao nhiêu thuế phí, bây giờ lại đánh thêm thuế tài sản nữa thì rõ ràng tạo ra sự bức xúc thuế chồng thuế".
Đề xuất đánh thuế tài sản đối với đất và nhà có giá trị trên 700 triệu đồng hoặc 1 tỷ đồng của Bộ Tài chính mới đưa ra gần đây đã nhận được nhiều quan điểm trái chiều từ phía chuyên gia và người dân.
Trao đổi với PV Trí thức trẻ, bà Phạm Chi Lan, nguyên thành viên Ban nghiên cứu của Thủ tướng Chính phủ từ năm 1996 - 2006 cho rằng, ý tưởng đánh thuế tài sản không sai, kể cả ở thời điểm này. Nhiều nước đã đánh thuế tài sản, đặc biệt đánh thuế những người có mật độ tích lũy tài sản lớn so với cả xã hội.
Bà cho rằng những người giàu có, nhiều tài sản rất lớn mà chỉ nộp thuế thu nhập cá nhân sẽ không thể hiện được đầy đủ đóng góp cho xã hội.
Việc đánh thuế tài sản sẽ tạo sự công bằng về khả năng lưu giữ tài sản giữa những người dân khác nhau. Đánh thuế nhằm điều chỉnh thu nhập giữa người có tài sản rất lớn với người không có hoặc chỉ có ít tài sản trong xã hội.
Theo bà Lan, đề xuất đánh thuế tài sản của Bộ Tài chính đưa ra bị phản ứng nhiều ở mốc đánh thuế với nhà, đất có giá trị từ trên 700 triệu đồng.
Thời gian qua Nhà nước thực hiện Chính sách cho vay để người dân mua nhà ở xã hội với lãi suất thấp, trả trong 15-20 năm - ngôi nhà đó sẽ trở thành tài sản của họ. Nhưng thực tế những ngôi nhà thu nhập thấp hiện có mức giá 700 - 800 triệu đồng, thậm chí trên 1 tỷ.
"Như thế, việc đánh thuế từ mốc trên 700 triệu đồng trở lên chính là đánh ngay vào đối tượng thuộc diện thu nhập thấp, Nhà nước phải hỗ trợ, chứ không phải đánh vào người có tài sản lớn.
Câu chuyện phải dành dụm, vay mượn tiền mới mua được căn nhà và nay phải tiếp tục chật vật đóng thuế là điều dễ nhìn thấy", bà Lan phân tích.
Phải chăng mốc 700 triệu đồng trở lên là phép tính để làm sao thu được nhiều cho ngân sách? Tôi nghĩ đó là điều bất cập - chuyên gia kinh tế bày tỏ.
Bà cho rằng bất động sản ở Việt Nam đắt đỏ so với các nước trên thế giới. Nhiều tổ chức nước ngoài khi nhận xét nhà đất ở Hà Nội, TP HCM cũng thừa nhận đắt ngang ngửa so với Hồng Kông, Tokyo, trong khi thu nhập đầu người của chúng ta lại thấp. Với giá nhà ở được hình thành trên nền tảng quá cao trong khi đánh thuế ở mức rất thấp cho thấy thêm sự chưa hợp lý.
"Nếu có đánh thuế, tôi nghĩ phải nâng cao hơn rất nhiều, 5-7 tỷ đồng trở lên. Ngay cả mức 5-7 tỷ đồng cũng phải cân nhắc, tính đến nhà đó bao nhiêu người ở. Với giá nhà như vậy mà tính thuế suất 0,3 - 0,4%/năm là rất cao", bà Lan nói.
Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cũng cho rằng để làm được ngôi nhà ở, hay mua một căn nhà, căn hộ chung cư người dân đã chịu rất nhiều các khoản như thuế trước bạ, thuế đất, thuế giá trị gia tăng, thậm chí thuế tiêu thụ đặc biệt, các loại phí...
"Người dân bỏ ra 700-800 triệu để làm hay mua một ngôi nhà đã phải "cõng" bao nhiêu thuế phí rồi, bây giờ lại thêm thuế tài sản nữa thì rõ ràng tạo ra "thuế chồng lên thuế".
Và câu chuyện mua nhà chịu thuế, xây nhà nộp thuế, ở nhà phải đóng thuế sẽ là điều hiển nhiên tạo sự bức xúc...", bà Lan chia sẻ.
Bàn thêm về đề xuất của Bộ Tài chính, trao đổi với Dân trí, chuyên gia kinh tế Bùi Trinh cho biết, một lập luận “quen thuộc” được cơ quan soạn thảo đưa ra là việc đánh thuế đất, thuế nhà ở là phù hợp với kinh nghiệm, thông lệ quốc tế.
"Dường như mỗi lần đưa ra chính sách mới dễ gây phản ứng, cơ quan quản lý thường đưa chính sách của các nước ra để so sánh và áp dụng mức “tương đương”. Nhưng thực tế điều kiện, hoàn cảnh sống của người dân Việt Nam lại rất khác.
Chẳng hạn, các nước không sử dụng trên 70% tổng chi để chi thường xuyên; họ cũng đâu có lấy tiền thuế để xây cổng chào trăm tỷ, tượng đài ngàn tỷ; không lấy tiền thuế để đầu tư công gây lãng phí và các nước cũng không có những doanh nghiệp nhà nước thua lỗ như Vinashin, Vinalines… Do đó, đừng so sánh với các nước!”, ông Bùi Trinh nhấn mạnh.
Trong khi đó, theo dự thảo người dân có căn nhà đầu tiên từ 700 triệu đồng trở lên sẽ phải đóng thuế như vậy sẽ đánh vào phần lớn những người nghèo. “Có khi dành dụm cả đời mới mua được căn nhà và nay phải tiếp tục chật vật đóng thuế”, ông Trinh nói.
Chuyên gia Bùi Trinh cũng cho rằng, muốn đưa ra bất kỳ một chính sách thuế mới cần nghiên cứu thực nghiệm, tác động ảnh hưởng đến bộ phận người dân. Bộ Tài chính cho rằng, việc đánh thuế tài sản đối với đất, nhà ở là "phù hợp với quy định mức thuế suất thuế tài sản của các nước", khai thác tốt nguồn thu từ thuế tài sản, bảo đảm thuế tài sản là nguồn thu ổn định, thực hiện mục tiêu cơ cấu lại thu ngân sách nhà nước.
“Tuy nhiên, một trong những câu hỏi quan trọng trong kinh tế vĩ mô và tài chính công là làm thế nào thay đổi trong chính sách thuế để ảnh hưởng tốt đến hoạt động kinh tế và phúc lợi xã hội. Trong lý thuyết, người ta thường cho rằng, các loại thuế có mối tương quan âm với tăng trưởng - thuế cao hơn nghĩa là tốc độ tăng trưởng kinh tế thấp hơn”, ông Trinh nói.
