Theo một số giáo viên dạy văn, đề xuất loại tác phẩm Chí Phèo khỏi SGK của anh Nguyễn Sóng Hiền, nghiên cứu sinh tiến sĩ Trường ĐH Newcastle (Australia) chưa hợp lý.
Mới đây, theo tin tức từ Dân Trí, Tiền Phong, Thạc sĩ Nguyễn Sóng Hiền (đang học Nghiên cứu sinh Tiến sĩ tại Australia) đưa ra quan điểm nên loại bỏ truyện ngắn "Chí Phèo" của nhà văn Nam Cao ra khỏi chương trình SGK phổ thông vì thiếu tính giáo dục.
Theo anh Hiền, nhân vật Chí trong tác phẩm Chí Phèo của nhà văn Nam Cao đơn giản chỉ là một đứa trẻ không được giáo dục, và không thể là đại diện hay điển hình cho một tầng lớp nào trong xã hội mà Chí đang sống.
Hiện tại, đã có rất nhiều ý kiến tranh luận xung quanh vấn đề này, nhất là từ giới giáo viên dạy môn Ngữ văn ở trong nước.Theo đó, một nhà giáo đã nghỉ hưu ở Hà Nội bình luận: “Nhận thức văn học khen chê nó phụ thuộc vào khả năng nhận thức của từng người, nhưng phải xét vào lịch sử sự ra đời của tác phẩm ấy”.
Liên quan đến vấn đề này, trao đổi với PV báo Tiền Phong, cô Nguyễn Hằng Nga, Tổ trưởng môn Ngữ Văn Trường THPT Hoài Đức B, Hà Nội cho rằng, "Chí Phèo" là tác phẩm văn xuôi hiện thực xuất sắc trước Cách mạng tháng 8/1945 của nhà văn Nam Cao.
"Tác phẩm đã phản ánh sinh động hiện thực xã hội giai đoạn 1930-1945 được nhiều nhà bình luận đánh giá cao. Còn cách nói như anh Sóng Hiền chứng tỏ người này không đặt văn chương vào thời đại của nó cũng như không có con mắt nhìn lịch sử, không hiểu tác phẩm văn học", cô Nga nói.
 |
| Chí Phèo và Thị Nở trong bộ phim "Lãng Vũ Đại ngày ấy". Ảnh tư liệu |
Theo cô Nga, anh Sóng Hiền nói như vậy chứng tỏ anh không hiểu gì về nhà văn Nam Cao. Anh nói: "Chí phèo xuất thân không cha, không mẹ, không nhà cửa, không người thân, không được giáo dục, Chí được nhặt về nuôi và đi ở hết nhà này sang nhà khác". Nếu xuất thân như vậy mà cho rằng, Chí đại diện cho tầng lớp nông dân thì "mang tiếng" cho nông dân mình quá là không được.
Cô Nga cũng cho biết, Chí được sinh ra trong giai đoạn 1930-1945, khi đó xã hội có đến 80% là nông dân thì đương nhiên Chí phải xuất thân là tầng lớp nông dân. Còn xã hội nào mà đứa con sinh ra mồ côi cha, mồ côi mẹ thì đã là sự thiệt thòi. Tuy nhiên, không phải đứa con mồ côi nào cũng hư hỏng như Chí. Chí là nhân vật bị hoàn cảnh, xã hội đẩy đến đường cùng, tha hóa, biến chất và trở thành lưu manh.
Tác giả Sóng Hiền có ý không hiểu sao: "Nhiều nhà phê bình và học giả còn hình tượng hóa cái cảnh Chí uống rượu say rồi cưỡng bức Thị Nở và xem đó như sự thức tỉnh tính thiện trong con người Chí".
Tuy nhiên, cô Nga cho rằng, nếu đọc, hiểu như vậy thì anh Sóng Hiền đã không nhìn thấy được cái hay, ý nghĩa nhân văn của cốt truyện. Anh càng không thấy cái tài của nhà văn Nam Cao khi đẩy tình tiết lên đến cao trào. "Ở tình huống Chí Phèo và Thị Nở, ban đầu có vẻ như là Chí uống rượu say và định hiếp Thị nhưng sau đó có sự đồng thuận của Thị. Thậm chí, sáng hôm sau, Thị Nở còn có hành động kiểu trả ơn như: dìu Chí vào nhà, nấu bát cháo hành...Như vậy, đó là cuộc tình chứ làm sao gọi đó là hiếp dâm được".
"Tuy tác phẩm có kết thúc bi kịch nhưng lại mang tính giáo dục cao. Hiếm có nhà văn nào nhìn thấy được bản chất lương thiện của người nông dân như Nam Cao", cô Nga cho biết thêm.
Cũng cùng quan điểm với cô Nga, Tiến sĩ (TS) Văn học Phạm Hữu Cường - một trong các giáo viên luyện thi môn Ngữ văn tại Hà Nội trao đổi với PV Đời sống & Pháp lý cho biết, ý kiến của tác giả Nguyễn Sóng Hiền chỉ là nhìn nhận qua góc độ cá nhân và riêng tư.
Theo TS Phạm Hữu Cường, trong tác phẩm này nhân vật Chí không chỉ đáng thương mà còn là tổng hợp của hai bi kịch: Bị hủy hoại nhân tính và bị từ chối quyền làm người lương thiện.
"Tuy nhiên, Chí cũng là một con người rất đáng trân trọng ở chỗ dù bị lưu manh hóa nhưng sau khi gặp Thị Nở và được thức tỉnh về mặt lương tri, anh ta đã khát khao muốn quay trở về làm người lương thiện. Còn ý kiến Thạc sĩ Sóng Hiền cho rằng, chi tiết Chí cưỡng bức Thị Nở ở vườn chuối là phạm luật thì đây là cách hiểu "dung tục hóa". Đem quan điểm hiện đại để áp đặt cho tác phẩm của ngày xưa thuộc về quá khứ. Cách hiểu này người ta gọi là chụp mũ và quy chiếu cho nhân vật chứ không theo đúng tư tưởng của tác giả", TS Cường nhấn mạnh.
Mặt khác, tác giả Nam Cao cũng rất trân trọng những phẩm chất tốt đẹp của Chí khi muốn trở thành người lương thiện. Chi tiết cụ thể là sau khi ăn bát cháo hành của Thị Nở, Chí đã hiểu rằng mình có thể tìm bạn được, sao cứ đi gây kẻ thù với người khác. Sự thức tỉnh của Chí là có thật chứ không phải do Nam Cao áp đặt hay chỉ nhấn mạnh chuyện quan hệ dung tục với Thị Nở. Ngay cả khi gặp Bá Kiến, Chí cũng không đòi tiền mà chỉ muốn đòi làm người lương thiện cũng đủ thấy bản chất và khát vọng hoàn lương của Chí là như thế nào.
"Theo tôi, chúng ta cần phải giữ lại tác phẩm 'Chí phèo' của Nam Cao trong chương trình. Giáo viên cần giảng như thế nào để các em học sinh hiểu đúng tác phẩm, bởi trước đó cũng đã từng bị hiểu sai nhiều lần chứ không phải chỉ bây giờ. Dù như thế nào thì tác phẩm này vẫn mang những giá trị hiện thực và nhân đạo rất sâu sắc", vị TS Văn học khẳng định.
Hà Trang (tổng hợp)
