Trên đảo Lý Sơn, cách mép biển chưa đến chục mét, một giếng nước ngọt lúc nào cũng đầy ăm ắp nước hàng trăm năm qua đã “giải cứu” cho người dân huyện đảo Lý Sơn những mùa khô hạn.
Giếng nước ngọt có từ thời vua Gia Long trong một lần tháo chạy ra đảo Lý Sơn được thần báo mộng, chỉ chỗ đào giếng.
Giếng có tên gọi giếng Xó La (thôn Đông, xã An Vĩnh, huyện đảo Lý Sơn, Quảng Ngãi). Các bậc cao niên ở huyện đảo Lý Sơn cho hay, nó còn có một cái tên khác, là giếng Vua Gia Long do liên quan đến sự tích xuất hiện của nó.
Đây là giếng nước ngọt duy nhất trên huyện đảo Lý Sơn nằm sát mép biển, cách biển chưa đầy chục mét.
Hàng trăm năm quan, lúc nào giếng cũng đầy ắp nước ngọt. Sự có mặt của giếng Xó La đã giúp hàng ngàn hộ dân vượt qua cơn khát, bởi có thời điểm, huyện đảo ba tháng ròng rã không có một hạt mưa.
Người dân huyện đảo đã đầu tư xây dựng sân giếng đẹp đẽ.
Theo sử sách ghi lại, hàng trăm năm trước khi Vua Gia Long và một số tướng sỹ bị quân Tây Sơn truy đuổi đã giong thuyền ra đảo Lý Sơn lánh nạn. Vào mùa nắng hạn, trên đảo cây cối đều héo rũ vì thiếu nước.
Nước sinh hoạt mang theo trên các chiến thuyền cũng đều cạn kiệt, vì phải nhường những giọt nước quý giá cho Vua nên một số tướng sỹ đã lả đi vì khát. Trước tình cảnh đó, Vua Gia Long đã lệnh cho quân sỹ đào giếng tìm kiếm nguồn nước ngọt.
Hàng trăm giếng nước được đào khắp đảo nhưng không phát hiện có mạch nước ngầm, bất lực nhìn tướng sỹ lả dần vì thiếu nước uống, Vua Gia Long khấn cầu thần linh phù hộ mau tìm được nguồn nước ngọt để cứu tướng sỹ.
Một đêm, Vua Gia Long được Tiên Ông báo mộng và giếng Xó La được đào đắp theo chỉ dẫn. Điều kỳ lạ là ngay khi tướng sỹ vừa đặt nhát cuốc đầu tiên, nguồn nước trong vắt từ lòng đất đã tuôn trào.
Có được nguồn nước quý, tướng sỹ đã được cứu và ban phước cho người dân trên đảo.
Cho rằng đây là “Giếng Thần” nên trước khi rời khỏi đảo, Vua Gia Long đã ra lệnh cho người dân trên đảo phải giữ gìn giếng này.
Đối với người dân huyện đảo Lý Sơn, giếng nước ngọt giống như một bầu sữa quý giá giữa trùng khơi.
Hàng ngày, các hộ dân từ các xã trong huyện đảo mang theo can nhựa đến lấy nước giếng về dùng. Nước giếng trong mát, có thể uống ngay tại chỗ, có vị ngọt như giếng nước trong đất liền.
Ông Dương Văn Ngọc, xã An Vĩnh mỗi sáng mang theo ba can nhựa, mỗi can chừng 20 lít đến lấy nước về ăn. Ông nói, nếu không có giếng nước này, tình trạng nước ngọt trên đảo Lý Sơn sẽ rất khó khăn, có những giai đoạn cả đảo khan hiếm vì thiếu nước.
Giếng sâu chừng vài chục mét. Thành giếng là những khối đá tảng được xếp chồng lên nhau, tròn trịa.
Những năm gần đây, huyện đảo đã đầu tư xây dựng thành giếng bằng xi-măng nhô cao, lát sân giếng, đồng thời xây dựng hẳn một khuôn viên đẹp đẽ, có trụ cổng hướng ra biển.
Những khách du lịch biết thông tin về chiếc giếng thần kỳ, không ai bỏ qua đều tìm đến giếng Xó La để chụp hình lưu niệm.
