Ngày 10/1, giáo sư Võ Quý - nhà bảo tồn thiên nhiên hàng đầu Việt Nam đã qua đời, hưởng thọ 88 tuổi. Sự ra đi của ông là mất mát lớn cho ngành khoa học môi trường và thiên nhiên của Việt Nam.
 |
GS. Võ Quý - nhà môi trường học Việt Nam đã được Tạp chí Time (Mỹ) bình chọn là người hùng về môi trường năm 2008. Ảnh: Time |
GS Võ Quý sinh năm 1929, tại xã Yên Hồ, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh. Ông công tác tại Đại học Tổng hợp Hà Nội (sau thành Đại học Quốc gia Hà Nội). Ngoài ra, ông còn giảng tại Đại học Sư phạm Hà Nội, Đại học Nông nghiệp... và Đại học Wiscosin, California Berkley (Mỹ), Đại học Oxford (Anh)...
Ông là thành viên của nhiều tổ chức quốc tế như Hội đồng Vườn quốc gia và Khu bảo tồn quốc tế (WCPA/IUCN), Hội đồng quốc tế về Bảo vệ các loài nguy cấp (SSC/IUCN).
Ở trong nước, ông là người đứng đầu hoặc là người sáng lập và thành viên tích cực của nhiều tổ chức như Tổng hội Các nhà sinh học Việt Nam, Hội bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam, Hội Sinh thái học Việt Nam, Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam...
Vốn là người yêu thiên nhiên, ham thích nuôi chim từ thuở thiếu thời, GS Võ Quý đã sớm định hướng cho mình theo đuổi nghiên cứu chuyên ngành Điểu loại học ngay từ khi bắt đầu giảng dạy tại Khoa Sinh học, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (1956).
Ông là thành viên của nhiều tổ chức quốc tế như Hội đồng Vườn quốc gia và Khu bảo tồn quốc tế (WCPA/IUCN), Hội đồng quốc tế về Bảo vệ các loài nguy cấp (SSC/IUCN).
Ở trong nước, ông là người đứng đầu hoặc là người sáng lập và thành viên tích cực của nhiều tổ chức như Tổng hội Các nhà sinh học Việt Nam, Hội bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam, Hội Sinh thái học Việt Nam, Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam...
"Có thể gọi ông là người cha bảo tồn thiên nhiên ở Việt Nam" - David Hulse - phụ trách văn phòng Hà Nội của tổ chức môi trường WWF quốc tế 1992-1999 nói với phóng viên New York Times như vậy.
Ông đã có công phát hiện ra một loài Trĩ mới cho khoa học ở vùng Kẻ Gỗ (huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh). Khi mới hơn 30 tuổi, GS. Võ Quý đã phát hiện ra con Trĩ lam Hà Tĩnh (người dân quen gọi là "gà lừng") , nhưng chưa được các nhà khoa học thế giới công nhận. Ông đã kiên trì nghiên cứu và tìm tài liệu chứng minh trong 20 năm, sau đó mới được công nhận là đúng và loài chim này được mang tên ông ( "Vo Quy Pheasant" - Trĩ Võ Quý).
Năm 2003, ông nhận phần thưởng "Hành tinh xanh" do tổ chức ASAH (Nhật Bản) trao tặng với những giải pháp cải tạo môi trường thế giới và dự báo về sự phát triển môi trường trong tương lai. Trị giá giải thưởng là 50 triệu yên, tương đương 6 tỷ đồng Việt Nam. Đây là một giải thưởng quốc tế lớn nhất về môi trường, có giá trị tương đương với giải thưởng Nobel (vì Nobel không có phần thưởng dành cho môi trường) được trao cho những cá nhân và tổ chức đã có thành tích nổi bật trong lĩnh vực này. Ông còn là một trong 35 nhà khoa học được bầu chọn là Anh hùng môi trường theo Tạp chí Time, Hoa Kỳ (2008)…
GS Võ Quý đã tặng toàn bộ giải thưởng Pew Scholars 150.000 USD của Đại học Michigan (Hoa Kỳ) để phục vụ cho việc nghiên cứu bảo vệ tài nguyên thiên nhiên ở Hà Tĩnh. Ông cũng đã dành toàn bộ giải thưởng Hành tinh xanh 50 triệu yên cho việc nghiên cứu và bồi dưỡng cán bộ ngành môi trường.
Nên đọcGS Võ Quý là đồng sáng lập và Phó chủ nhiệm, rồi Chủ nhiệm 2 Chương trình quốc gia về môi trường từ năm 1981 đến năm 1990. Ông đã có những đóng góp quan trọng trong việc đề xuất các Chính sách phát triển bền vững như thành lập các khu bảo tồn và thúc đẩy Việt Nam tham gia các thoả thuận quốc tế bảo tồn đa dạng sinh học. Ông cũng là người biên tập và là đồng tác giả của bản thảo đầu tiên về Chiến lược bảo vệ môi trường và Luật Bảo vệ môi trường.
Với những đóng góp to lớn đối với nghiên cứu môi trường Việt Nam và thế giới, Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature), đơn vị nhận được sự cố vấn và hỗ trợ tinh thần của GS Võ Quý từ ngày thành lập, gọi ông là "cây đại thụ của giới bảo tồn thiên nhiên" và nhận định "sự ra đi của GS Võ Quý là một mất mát to lớn đối với giới bảo tồn Việt Nam, cũng như cộng đồng nghiên cứu khoa học quốc gia, khu vực và quốc tế nói chung".
Đức Hòa (tổng hợp)
