(Tinmoi.vn) – Cả một dãy phố bán đặc sản lạc rang húng lìu nhưng quầy nào cũng trưng biển hiệu Bà Vân và đặt sát nhau. Phải chăng từ sức hút của một thương hiệu gia truyền đã khiến cả khu phố cùng bung ra bán lạc?
Chính hiệu gia truyền đời thứ …nhất
Bất cứ ai đi qua phố Bà Triệu (Hoàn Kiếm, Hà Nội) đoạn từ ngã tư cắt Trần Nhân Tông đến Tuệ Tĩnh đều cảm thấy mình đi trong phố “lạc”. Một đoạn phố dài chưa tới 200m mà có tới hơn bốn chục quán bán lạc rang húng lìu. Phố như ngộp thở vì các biển hiệu quảng cáo thứ đặc sản này được trưng dày đặc. Điều đặc biệt là cửa hàng nào cũng thấy ghi tên Vân: Cô Vân, Bà Vân, Bà Vân Béo, Bà Vân Già và đều nhận là cơ sở duy nhất, lạc rang chính hiệu. Những tấm biển được đặt chen chúc nhau khiến không ít người thắc mắc chẳng biết đâu mới là hàng bà Vân xịn.
Ông Hải, một người dân sống lâu năm ở khu phố này cho biết, mặt hàng lạc rang này ban đầu được một bà tên Vân làm, sau đó thấy kinh doanh có lãi nên cả đoạn phố này cũng làm theo và cũng “nhái” luôn tên của cửa hàng bà. Người bình thường thì rất khó phân biệt lạc rang Bà Vân với lạc của các quầy khác. Tuy nhiên, với những thực khách sành ăn thì họ dễ dàng nhận ra đâu là lạc chính hiệu, bởi nó có hương vị rất đặc trưng. Húng lìu, đường, muối được tẩm ướp với tỷ lệ vừa đủ, ăn không bị gắt. Hạt lạc có đủ các vị mặn của muối, ngọt của đường, thơm của húng lìu và bùi, béo của lạc bên trong. Gia vị thấm đều từ vỏ vào tới nhân lạc và đặc biệt, vỏ lạc bà Vân “xịn” không bị bong tróc như lạc các hàng hàng khác.
Biển hiệu của cửa hàng lạc bà Vân “xịn” ghi rõ: “Lạc rang gia truyền hiệu Cụ Vân”. Trên gói lạc thành phẩm có in hình của cụ Vân và ghi rõ 2 địa chỉ: gác 2, cầu thang gỗ - 176 Bà Triệu; gác 3 – 145 Mai Hắc Đế. Theo lời của người nhà cụ Vân, quầy hàng chính đặt ở phố Bà Triệu, còn cơ sở Mai Hắc Đế là khu làm hàng, thường giao cho khách quen với số lượng nhiều.
Biển hiệu của cửa hàng lạc bà Vân "xịn"
...phân biệt với nhiều cửa hàng lạc rang tên Vân khác
Theo ông Hải, cả phố đều trưng biển lạc rang gia truyền nhưng thực tế thì hầu như toàn là gia truyền đời thứ… nhất. “Bởi vì trước họ thì làm gì có ai trong gia đình làm nghề. Ban đầu, những “mánh” của nghề này được người ta sao chép lại nhưng không được đầy đủ nên sản phẩm ra lò cũng không được như hàng chính hiệu nguyên bản. Vậy nên mới có sự khác nhau giữa hàng thật và hàng nhái”.
“Ở phố này bây giờ không có mấy nhà làm lạc. Phố thì chật, nhà thì nhỏ, lấy đâu ra chỗ mà làm hàng. Bao nhiêu xô chậu, chảo rang, củi lửa cùng với mấy chục thứ dụng cụ khác nếu có thì biết để vào đâu. Hơn nữa nếu đầu tư một cái bếp để rang thì bụi và bẩn lắm. Bếp đun bằng củi lửa, bồ hóng bám đầy, nhà ở phố phường thì sao mà chịu được. Vậy nên người ta hầu như nhập hàng về là chủ yếu. Lạc được tẩm ướp và rang thành phẩm từ bên khu Gia Lâm, sau đó đem về đây đổ buôn. Các nhà nhập về chỉ việc đóng gói và đem bán ” – Bà Ng, một người dân khu vực cho hay.
Thương hiệu độc quyền cả phố dùng chung
Theo lời giới thiệu của một số người dân trong khu phố, chúng tôi tìm đến quầy lạc rang hiệu Cụ Vân tại số 176 Bà Triệu (gác 2, cầu thang gỗ). Trong khi các quầy khác trưng biển chen hết cả vỉa hè thì hàng của cụ nằm khiêm nhường ngay lối đi cạnh cầu thang khu nhà. Cháu dâu của cụ Vân cho biết, mấy hôm nay bà mệt nên nằm trên gác, ít đi lại.
Cụ Bùi Thị Vân (85 tuổi) - Bà chủ của thương hiệu lạc rang trứ danh trên phố Bà Triệu
Tiếp chúng tôi, anh Nghiêm Minh Tuấn – con trai cụ cho biết, gia đình anh bắt đầu làm nghề từ năm 1963. Suốt một thời gian dài, công việc làm ăn của gia đình rất thuận lợi vì sản phẩm làm ra đáp ứng được thị hiếu của nhiều thành phần khách hàng. Theo đó, thu nhập cũng rất khá và đều. Tuy nhiên, khi nhận thấy công việc kinh doanh này có lãi, nhiều gia đình trong khu phố cũng làm theo.
“Điều gây khó khăn và bức xúc cho chúng tôi nhất là hầu như nhà nào cũng trưng tên hiệu Bà Vân giống tên cửa hàng của gia đình”.
Theo anh Tuấn, khi số lượng các quầy hàng còn thưa thớt, gia đình anh cũng từng đi đến từng quầy phản ánh về việc lấy trùng tên cửa hiệu nhưng họ đều viện lý do rằng trong nhà có người tên Vân nên lấy tên như vậy chỉ là trùng hợp ngẫu nhiên. Gia đình đành bất lực và đuối lý trước những lời biện minh. Và rồi khi các cửa hàng lạc Bà Vân mọc lên nhiều như nấm, san sát nhau, cửa hàng của gia đình đã phải chấp nhận kiểu cạnh tranh không lành mạnh.
“Chúng tôi chỉ có một quầy hàng, làm sao đủ sức “bất bình” với hơn bốn chục quầy hàng còn lại. Cho nên đành chấp nhận thực tế vậy thôi” - anh Tuấn thở dài.
Con trai và con dâu của cụ Vân - những người đang tiếp nối nghề làm lạc rang truyền thống cuả gia đình
Chị Phạm Thị Xuân, vợ anh Tuấn chia sẻ: Mẹ tôi (tức cụ Vân) bây giờ đã yếu nên không còn trực tiếp làm nghề nữa mà bàn giao toàn bộ công việc cho vợ chồng tôi. Bà cũng nhiều lần bày tỏ sự ngậm ngùi vì thương hiệu mà bà dành công sức bao nhiêu lâu để gây dựng bỗng dưng được cả phố mang ra kinh doanh. Việc bán hàng của gia đình cũng bị ảnh hưởng nhiều. Khách hàng tìm mua lạc Bà Vân nhưng cả phố đều bán nên đôi khi chính khách hàng cũng không thể phân biệt được đâu là hàng của gia đình chúng tôi.
“Thương hiệu lạc rang húng lìu của gia đình đã được đăng ký bản quyền, thế nhưng không hiểu sao các cơ quan chức năng không có bất kỳ một động thái nào trong việc kiểm tra và đình chỉ các hộ kinh doanh nhái thương hiệu. Chúng tôi bị cạnh tranh không lành mạnh. Gia đình cũng mong muốn cơ quan chức năng có Chính sách rõ ràng trong việc xử lý các hộ vi phạm bản quyền để chúng tôi bớt thiệt thòi.
Trong câu chuyện hàng thật và hàng giả lẫn lộn này, ngoài việc “chính chủ” của loại mặt hàng này bị ảnh hưởng công việc kinh doanh thì không ít khách hàng cũng là những người bị thiệt. Họ muốn mua sản phẩm lạc Bà Vân chính hiệu nhưng bị lừa từ mẫu mã đến chất lượng sản phẩm. Khách bị tung hỏa mù vì những thương hiệu kiểu núp bóng dựa hơi. Và chừng nào cơ quan chức năng, cụ thể là bộ phận quản lý thị trường chưa có các biện pháp kiểm tra xử phạt các hộ kinh doanh vi phạm thì lạc Bà Vân chính hiệu vẫn còn phải chấp nhận sự bất công trong môi trường kinh doanh đầy tính cạnh tranh.
Vũ Đậu
