Khác với trước đó, diễn biến tại khu vực Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 trên vùng biển Hoàng Sa của Việt Nam trong ngày hôm qua (16.5) rất khó lường. Sau các chiến thuật mới, nhiều tàu Trung Quốc đã tháo bạt che nòng pháo, chĩa thẳng vào các tàu Cảnh sát biển Việt Nam sẵn sàng nhả đạn.
Sáng sớm ngày 16.5, các biên đội tàu CSB Việt Nam tập hợp tại tọa độ 15,32 độ vĩ bắc, 110’58 độ kinh đông, cách giàn khoan Hải Dương 981 của Trung Quốc khoảng 11 hải lý. 7 giờ 30 phút, lực lượng của ta triển khai theo đội hình 1 - 2 - 2 (tàu 4033 của chúng tôi đi trước, tiếp đó là hai tàu 2013 và 8003 hộ tống từ hai cánh, sau cùng là các tàu 2015, 2016) tiến vào giàn khoan. Với tốc độ chạy tàu thay đổi từ 5 - 7 hải lý/h, khoảng 14 phút sau, chúng tôi đã tiến đến khá gần giàn khoan.
Theo nhận định của lực lượng CSB tại hiện trường, Trung Quốc đã có sự thay đổi chiến thuật, dường như họ để tàu Việt Nam vào sâu hơn mới triển khai bao vây, chặn đường lùi. Do vậy đoàn tàu CSB phải đi chậm lại, thận trọng hơn.
Khi chúng tôi chỉ còn cách giàn khoan Hải Dương 981 chừng 7 hải lý, bất ngờ trên màn hình rada xuất hiện khoảng 30 tàu Trung Quốc. Không lâu sau đó, 2 tàu hải cảnh 3411 và 31101 cùng 18 tàu hải cảnh khác của Trung Quốc đã tiếp cận các biên đội tàu CSB của Việt Nam. Tuy nhiên, các chiến sĩ CSB Việt Nam vẫn giữ nguyên vận tốc, tiến thẳng vào giàn khoan để thực thi nhiệm vụ chấp pháp của mình.
Khoảng 9 giờ, khi chúng tôi còn cách giàn khoan khoảng 6,4 hải lý, lập tức tàu hải cảnh Trung Quốc 31101 đã áp sát tàu CSB 2013, đồng thời tàu hải cảnh 33101 cũng theo sát tàu CSB 4033 của ta. Nhiều lúc hai tàu hải cảnh của Trung Quốc hướng thẳng mũi vào hông tàu CSB Việt Nam và đột ngột tăng tốc đến 25 hải lý/giờ, buộc tàu chúng tôi phải gia cường cả 3 máy để tránh xung đột trực diện.
Lúc này các tàu CSB Việt Nam bật loa, phát cảnh báo xua đuổi sự xâm phạm trái phép trên lãnh hải của Việt Nam. Trong khi đó, các tàu Trung Quốc tỏ ra hung hăng, hết chặn đầu lại chuyển sang hai mạn, rồi truy đuổi phía sau tàu CSB Việt Nam với tốc độ rượt đuổi 23 - 25 hải lý/h, nhiều lúc khoảng cách chỉ còn 15 - 20m.
Đặc biệt, nhiều tàu Trung Quốc đã tháo hết bạt che súng nước, nòng pháo cỡ lớn và chĩa thẳng vào đài chỉ huy trên tàu Việt Nam sẵn sàng nhả đạn. Mặc dù vậy, các chiến sỹ của ta vẫn hết sức bình tĩnh, xử lý khôn khéo, tránh sự va chạm trực diện, tránh gây căng thẳng trong cuộc đấu tranh chính trị ngoại giao ở đất liền.
Đồng thời cũng thể hiện sự quyết liệt của lực lượng chấp pháp của Việt Nam trên vùng biển thuộc chủ quyền, quyền tài phán của mình. Đoàn tàu CSB Việt Nam nâng mức báo động lên cấp 1, xé biển tung bọt trắng xóa, sóng của hàng chục con tàu sùng sục cả một vùng biển Hoàng Sa. Cuộc rượt đuổi, quần thảo ác liệt này kéo dài khoảng 30 phút.
Chiều 16.5, Phó Chính ủy Hải đội CSB Vùng 2, đại tá Võ Văn Kính, đã xuống xuồng máy đến thăm các tàu CSB 2013, 2016 và 2015 để động viên tinh thần tác chiến của toàn hải đội. Đại tá Kính mang quà từ tàu 4033 san sẻ cho đồng đội, mỗi tàu được nhận hai con gà, hai Cây thuốc lá, một ký trà và những chiếc áo thun mang dòng chữ “Hướng về biển đông”.
Cuộc hội ngộ cũng ngắn ngủi nhưng thật cảm động, nhất là sau cuộc quần thảo với tàu Trung Quốc diễn ra vào buổi sáng. Thượng úy Hoàng Anh Tuấn - Thuyền trưởng tàu 2013 - thì nhận định, tàu Trung Quốc đã mở rộng vòng vây hòng nhử biên đội tàu của chúng ta vào sâu rồi mới bao vây, nhưng ta biết trước nên chủ động tránh được bẫy của họ. Hiện các lực lượng chấp pháp của Việt Nam vẫn bám sát hiện trường.
