Số vàng giả Trung Quốc (thực chất là khối hợp kim giả vàng) được đúc bằng lõi vàng có pha trộn các loại hợp kim khác, sau đó được phủ lên bề mặt lớp vàng thương mại với độ dày phù hợp nên dễ dàng "qua mặt" các chủ tiệm vàng nếu họ chỉ kiểm tra bằng các phương pháp thông thường.
Theo phân tích của GS.TS. Phan Trường Thị (Viện trưởng Viện Kiểm định Đá quý, Vàng và Trang sức Việt), đèn khò vốn được coi là một trong các phương pháp chủ yếu để kiểm tra hàm lượng vàng. Cụ thể, người thợ kim hoàn sẽ đem mẫu thử đốt dưới đèn khò. Ở mức nhiệt cao, mẫu thử sẽ bị nóng chảy. Lúc đó, căn cứ vào màu sắc cũng như bề mặt của phần mẫu bị nóng chảy đó mà người thợ có thể xác định được hàm lượng vàng. Tuy nhiên, việc kết luận hàm lượng vàng trong mẫu thử bằng phương pháp này lại hoàn toàn phụ thuộc vào độ tinh nhạy và kinh nghiệm của người thợ.
 |
"Vàng giả chất lượng cao" của Trung Quốc đã qua mặt một số chủ tiệm vàng. Ảnh: Báo Tuổi trẻ |
Với những thợ kim hoàn lành nghề, qua màu sắc và bề mặt của mẫu, người ta có thể kết luận đó có phải là vàng hay không và là vàng loại nào (24k, 22k, 18k, 14k...). Tuy nhiên, đối với một số thợ thiếu kinh nghiệm, đôi khi, họ có thể bị đánh lừa vì không phân biệt được màu vàng của khối hợp kim giả vàng với màu của kim loại vàng. Do đó, không có chuyện dùng đèn khò thử mà không ra kim loại giả vàng mà có thể nhận định, việc này thuộc về chủ quan nghề nghiệp của người thợ.
"Trường hợp cẩn thận hơn nữa, sau khi thử đèn khò, người ta có thể dùng mẫu nung chảy đó mang phân kim. Với các loại máy móc hiện đại như hiện nay, việc phân tích thành phần và hàm lượng của các nguyên tố trong mẫu là việc vô cùng đơn giản và nhanh gọn. Dù là hàm lượng vàng từ 99,99% hay 1-2% thì máy phân tích vẫn sẽ cho kết quả chính xác trong vòng 1 đến 2 phút" - GS. Phan Trường Thị cho biết.
Về số "vàng Trung Quốc" đã qua mặt các chủ tiệm vàng tại thành phố Hạ Long, GS. Phan Trường Thị khẳng định, đó không phải là vàng giả mà là vàng không đúng chất lượng. Thực chất, đây là những khối hợp kim giả vàng, hàm lượng vàng trong đó chưa đủ để được gọi là vàng thương mại (dưới 75%).
Để tạo thành các khối hợp kim này, người ta pha vàng với một số nguyên tố như kẽm, niken, bạc chì song phổ biến hơn cả vẫn là vonfram. Tùy theo chất lượng của từng thỏi mà sẽ có tỷ lệ pha chế khác nhau. Hàm lượng vàng có thể chiếm từ 40-50% hoặc thấp hơn.
 |
GS.Phan Trường Thị khẳng định, nếu là hợp kim giả vàng thì không có chuyện thử đèn khò không ra. Ảnh: Vũ Đậu |
Trao đổi về vấn đề này, chuyên gia kỹ thuật - Công ty Vàng bạc Đá quý Bảo tín Minh Châu cho biết, vàng và vonfram có trọng lượng riêng xấp xỉ nhau (vàng: 19,3 và vonfram: 19,25). Đầu tiên, người ta trộn bột vonfram với vàng. Sau đó, khi đem nung vonfram với nhiệt độ nóng chảy của vàng (1.062oC), kim loại vàng sẽ nóng chảy và bao quanh hạt vonfram (trong khi vonfram nóng chảy ở nhiệt độ rất cao 3.410oC). Kết quả của quá trình này là tạo ra lớp vàng bao bọc bên ngoài lõi vonfram mà nếu nhìn mắt thường thì không thể phát hiện. Khi tiến hành thử vàng, quy trình nấu vàng được xem là bước rất quan trọng. Và mỗi doanh nghiệp vàng bạc uy tín lại có một bí quyết nấu vàng riêng. Vàng sau khi nấu mới được đem vào máy để thử tuổi.
Chuyên gia này cũng chia sẻ, máy quang phổ dùng để phân tích hàm lượng vàng nhưng điểm hạn chế là chỉ phân tích được bề mặt của vật mẫu. Dó đó, trường hợp mẫu cần đo là một khối hợp kim được phủ một lớp kim loại vàng bên ngoài thì máy cũng không thể đo được thành phần, hàm lượng của các thành tố bên trong của khối đó.
"Chính vì vậy, để kiểm tra được vàng đòi hỏi chuyên môn nghiệp vụ rất cao của người thợ kết hợp với máy thử vàng phải chính xác." - chuyên gia nhận định.
Cán bộ kinh doanh phòng Vàng trao đổi của công ty Bảo Tín Minh Châu chia sẻ thêm, việc mua bán vàng không rõ nguồn gốc, vàng không đúng chất lượng không phải là vấn đề mới. Tuy nhiên, chuyện mua bán này chỉ qua mặt được các cửa hàng kinh doanh nhỏ lẻ, thiếu kinh nghiệm và không đủ trang thiết bị hiện đại. Còn đối với các cơ sở vàng bạc quy mô lớn, có uy tín như Bảo Tín Minh Châu thì bằng công hiện đại, kết hợp với quy trình kiểm tra nghiêm ngặt thì sẽ cho kết quả phân tích chính xác đó là vàng hay kim loại giả vàng...
Ở các cơ sở kinh doanh của Bảo Tín Minh Châu, việc mua bán, trao đổi vàng bao giờ cũng được tiến hành qua nhiều công đoạn kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt. Ban đầu, khi khách hàng mang mẫu đến công ty sẽ được một bộ phận nhân viên đứng ra tiếp nhận sản phẩm. Tại thời điểm giao nhận, các nhân viên này sẽ ghi đầy đủ mẫu sản phẩm (quy cách chất lượng, mẫu mã, màu sắc), người bàn giao, thời điểm bàn giao... Sau đó, mẫu tiếp tục được chuyển qua bộ phận chuyên môn để tiến hành nhiều nghiệp vụ phân tích, giám định.
 |
Mẫu Giấy đảm bảo vàng khi mua bán vàng tại các cơ sở của Công ty Bảo Tín Minh Châu. Ảnh: Công ty cung cấp |
Quy trình giao nhận, quy trình thu mua đều được thực hiện kỹ càng. Và trong quá trình kiểm tra sản phẩm, ngoài hệ thống máy móc hiện đại, chuyên môn của người thợ cũng là yếu tố quan trọng giúp nhận biết đúng chất lượng của sản phẩm. Việc kiểm tra mẫu này được công ty thực hiện hoàn toàn miễn phí và thời gian chỉ mất khoảng 15 phút.
"Để đảm bảo quyền lợi của mình khi mua bán vàng, khách hàng nên đến các cơ sở lớn, có uy tín, có đầy đủ máy móc, công nghệ hiện đại có thể kiểm tra chất lượng sản phẩm. Trong quá trình mua bán, khách hàng lưu ý, đi kèm theo sản phẩm nên có đầy đủ giấy đảm bảo vàng, niêm yết thông tin về số lượng, giá cả giao dịch cũng như nguồn gốc, xuất xứ của sản phẩm" - người này cho biết thêm.
Trước đó, như đã đưa tin, một số cửa hàng kinh doanh vàng bạc trên địa bàn thành phố Hạ Long (tỉnh Quảng Ninh), Hà Nội, Hải Phòng... bị lừa mua phải loại vàng kém chất lượng, gây thiệt hại hàng trăm triệu đồng. Các chủ cửa hàng khẳng định, đã dùng đèn khò và phương pháp quang phổ để kiểm tra nhưng không phát hiện ra "hàng giả". Sau đó, khi đem số vàng trên đi phân kim, họ mới ngã ngửa khi biết thành phần vàng trong đó chỉ chiếm 50%, còn lại là kim loại vonfram, tương đương với việc họ phải mua vàng đắt hơn cả trăm triệu đồng.
Vũ Đậu
