Tại Hội chọi bò năm 2011 ở Bảo Lâm (Cao Bằng), tôi vô tình nghe được câu chuyện về một cô bé 9 tuổi thay mẹ đã mất nuôi em mới 7 tháng tuổi.
Chiều kết thúc hội chọi bò, cô giáo Nông Thị Lới phụ trách công đoàn trường TH Nà Ca, thị trấn Pác Miầu huyện bảo Lâm đưa tôi đến nhà cháu Hoàng Thị Mũ - nhân vật chính trong phóng sự ảnh sau này.
Hoàng Thị Mũ thay quần cho em.
Cô Lới là người đầu tiên đưa tin về Mũ lên báo Cao Bằng. Nhờ tin này và phóng sự sau đó của truyền hình Cao Bằng, Mũ đã được các nhà hảo tâm ở Cao Bằng giúp khá hiệu quả.
Tình cảnh của cháu khi tôi đến đã bớt thảm đi nhiều. Hàng xóm kể trước đó không ai nhắc thay, chị em cháu mấy ngày cũng “nhất bộ”, thằng em tiểu vào lưng chị... khai mù. Đói thì sà vào nhà hàng xóm... ăn chực.
Trên đường đưa tôi đến nhà Mũ, cô Lới vừa kể, vừa khóc về buổi cô bé quay lại trường: Áo quần rách te tua, khai mù, mặt xanh, mắt thâm trũng vì đói và mất ngủ, tay dắt, lưng cõng em. Cô Lới về, tôi ở lại cùng chị em. Mũ vẫn còn dại, cõng em long nhong chơi, cũng giằng xé, cãi nhau với bạn "y trẻ con”.
Bố Mũ còn bận đi “chợ rượu” chưa về. Hàng xóm vừa kể tôi nghe chuyện bé Mũ, vừa bới đầu cô bé ra bắt chấy. Một chị ca cẩm: “Từ ngày mẹ chết, con bé lắm chấy quá”.
