Ai được tham gia BHXH tự nguyện?
Bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà người tham gia được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình và Nhà nước có Chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH để người tham gia hưởng chế độ hưu trí và tử tuất.
Việc tham gia loại hình bảo hiểm này là hoàn toàn tự nguyện, người lao động có thể lựa chọn tham gia hoặc không tham gia.
Căn cứ khoản 4 Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 thì công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc thì đều có thể tham gia BHXH tự nguyện.
Cùng với đó, căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 8 Quyết định 595/QĐ-BHXH năm 2017 thì những người sau đây sẽ được tham gia BHXH tự nguyện:
Người tham gia BHXH tự nguyện là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc theo quy định của pháp luật về BHXH bao gồm:
- Người lao động làm việc theo HĐLĐ có thời hạn dưới 03 tháng trước ngày 01/01/2018; người lao động làm việc theo HĐLĐ có thời hạn dưới 01 tháng từ ngày 01/01/2018 trở đi;
- Người hoạt động không chuyên trách ở thôn, ấp, bản, sóc, làng, tổ dân phố, khu, khu phố;
- Người lao động giúp việc gia đình;
- Người tham gia các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ không hưởng tiền lương;
- Xã viên không hưởng tiền lương, tiền công làm việc trong hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã;
- Người nông dân, người lao động tự tạo việc làm bao gồm những người tự tổ chức hoạt động lao động để có thu nhập cho bản thân và gia đình;
- Người lao động đã đủ điều kiện về tuổi đời nhưng chưa đủ điều kiện về thời gian đóng để hưởng lương hưu theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội;
- Người tham gia khác.
BHXH tự nguyện gồm các chế độ nào?
Đối với quy định về chế độ của BHXH tự nguyện thì tại khoản 2 Điều 4 Luật bảo hiểm xã hội 2014 quy định cụ thể như sau:
BHXH tự nguyện có các chế độ sau đây:
- Hưu trí;
- Tử tuất.
Theo đó, người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng 2 chế độ: Hưu trí và tử tuất.
So với chế độ BHXH bắt buộc, người tham gia BHXH tự nguyện được hưởng ít quyền lợi do không được hưởng chế độ ốm đau, thai sản, bệnh nghề nghiệp, tai nạn lao động.
Trong trường hợp muốn nhận lương hưu khi về già để có chỗ dựa kinh tế, người lao động không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc vẫn nên tham gia BHXH tự nguyện.
Phương thức đóng BHXH tự nguyện
Phương thức đóng BHXH tự nguyện được quy định như sau:
- Người tham gia BHXH tự nguyện được chọn một trong các phương thức đóng sau đây để đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất:
(1) Đóng hàng tháng;
(2) Đóng 03 tháng một lần;
(3) Đóng 06 tháng một lần;
(4) Đóng 12 tháng một lần;
(5) Đóng một lần cho nhiều năm về sau nhưng không quá 5 năm một lần;
(6) Đóng một lần cho những năm còn thiếu đối với người tham gia BHXH đã đủ điều kiện về tuổi để hưởng lương hưu theo quy định nhưng thời gian đóng BHXH còn thiếu không quá 10 năm (120 tháng) thì được đóng cho đủ 20 năm để hưởng lương hưu.
- Trường hợp người tham gia BHXH đã đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định mà thời gian đã đóng BHXH còn thiếu trên 10 năm nếu có nguyện vọng thì tiếp tục đóng BHXH tự nguyện theo phương thức 1, 2, 3, 4, 5 cho đến khi thời gian đóng BHXH còn thiếu không quá 10 năm thì được đóng một lần cho những năm còn thiếu để hưởng lương hưu theo phương thức 6.
(Điều 9 Nghị định 134/2015/NĐ-CP)
Mức đóng BHXH tự nguyện năm 2023
Mức đóng BHXH tự nguyện được quy định như sau:
- Mức đóng hàng tháng:
Mức đóng hàng tháng = 22% x Mức thu nhập tháng do người tham gia BHXH tự nguyện lựa chọn
- Mức đóng 3 tháng:
Mức đóng 3 tháng = 22% x Mức thu nhập tháng do người tham gia BHXH tự nguyện lựa chọn x 3
- Mức đóng 6 tháng:
Mức đóng 3 tháng = 22% x Mức thu nhập tháng do người tham gia BHXH tự nguyện lựa chọn x 6
- Mức đóng 12 tháng:
Mức đóng 03 tháng = 22% x Mức thu nhập tháng do người tham gia BHXH tự nguyện lựa chọn x 12
- Mức đóng một lần cho nhiều năm về sau được tính bằng tổng mức đóng của các tháng đóng trước, chiết khấu theo lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân tháng do BHXH Việt Nam công bố của năm trước liền kề với năm đóng.
- Mức đóng một lần cho những năm còn thiếu được tính bằng tổng mức đóng của các tháng còn thiếu, áp dụng lãi gộp bằng lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân tháng do BHXH Việt Nam công bố của năm trước liền kề với năm đóng.
Mức thu nhập tháng do người tham gia BHXH tự nguyện lựa chọn:
- Thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn theo quy định của Thủ tướng Chính phủ: 1.500.000 đồng;
- Cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở:
+ Bằng 29.800.000 đồng (từ 01/01/2023 đến 30/6/2023)
+ Bằng 36.000.000 đồng (từ ngày 01/7/2023)
Lưu ý:
- Trường hợp người tham gia BHXH tự nguyện đã đóng theo phương thức đóng 03 tháng hoặc 06 tháng hoặc 12 tháng hoặc đóng một lần cho nhiều năm về sau mà trong thời gian đó Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn thì không phải điều chỉnh mức chênh lệch số tiền đã đóng.
- Trường hợp người tham gia BHXH tự nguyện đã đóng theo phương thức đóng 03 tháng hoặc 06 tháng hoặc 12 tháng hoặc đóng một lần cho nhiều năm về sau mà trong thời gian đó thuộc một trong các trường hợp sau đây sẽ được hoàn trả một phần số tiền đã đóng trước đó:
+ Dừng tham gia BHXH tự nguyện và chuyển sang tham gia BHXH bắt buộc;
+ Hưởng BHXH một lần theo quy định tại Điều 7 Nghị định 134/2015/NĐ-CP;
+ Bị chết hoặc Tòa án tuyên bố là đã chết.
Số tiền hoàn trả được tính bằng số tiền đã đóng tương ứng với thời gian còn lại so với thời gian đóng theo phương thức đóng nêu trên và không bao gồm tiền hỗ trợ đóng của Nhà nước (nếu có).
(Điều 10 Nghị định 134/2015/NĐ-CP)
Thời điểm đóng BHXH tự nguyện
- Thời điểm đóng BHXH tự nguyện được thực hiện như sau:
+ Trong tháng đối với phương thức đóng hằng tháng;
+ Trong 03 tháng đối với phương thức đóng 03 tháng một lần;
+ Trong 04 tháng đầu đối với phương thức đóng 06 tháng một lần;
+ Trong 07 tháng đầu đối với phương thức đóng 12 tháng một lần.
+ Thời điểm đóng BHXH đối với trường hợp đóng một lần cho nhiều năm về sau hoặc đóng một lần cho những năm còn thiếu được thực hiện tại thời điểm đăng ký phương thức đóng và mức thu nhập tháng làm căn cứ đóng.
- Quá thời điểm đóng BHXH mà người tham gia BHXH tự nguyện không đóng BHXH thì được coi là tạm dừng đóng BHXH tự nguyện.
Người đang tạm dừng đóng BHXH tự nguyện, nếu tiếp tục đóng thì phải đăng ký lại phương thức đóng và mức thu nhập tháng làm căn cứ đóng BHXH với cơ quan BHXH. Trường hợp có nguyện vọng đóng bù cho số tháng chậm đóng trước đó thì số tiền đóng bù được tính bằng tổng mức đóng của các tháng chậm đóng, áp dụng lãi gộp bằng lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân tháng do BHXH Việt Nam công bố của năm trước liền kề với năm đóng.
