Liên quan việc lấy mẫu chất thải của Formosa bị thừa nhận thiếu khách quan do cán bộ hoảng hốt, PGS.TS. Trần Hồng Côn cho rằng, việc lấy mẫu luôn đòi hỏi sự thận trọng, và cán bộ lấy mẫu càng không thể "hoảng hốt".
Vừa qua, thông tin về kết quả phân tích mẫu chất thải của Formosa được chôn lấp tại một trang trại ở vùng thượng Kỳ Trinh, Giám đốc Sở Tài nguyên Môi trường Hà Tĩnh - ông Võ Tá Đinh thừa nhận, quá trình lấy mẫu chất thải Formosa do cán bộ Sở Tài nguyên Môi trường tiến hành có sự thiếu sót, dẫn tới kết quả phân tích chưa chính xác. Cụ thể, trong quá trình lấy mẫu, Sở chỉ lấy 4 mẫu, trong đó có 1 mẫu ở bãi rác, còn 3 mẫu là ở nhà máy Formosa.
"Đây là sự thiếu sót của cán bộ chuyên môn. Thời điểm xảy ra sự việc, anh em áp lực nên... hoảng hốt. Khi đi làm việc chỉ lấy 4 mẫu ở 4 khu vực dẫn tới kết quả phân tích thiếu khách quan" - Ông Võ Tá Đinh cho biết.
Sau khi xuất hiện những thông tin chia sẻ của Giám đốc Sở Tài nguyên Môi trường Hà Tĩnh, một số độc giả đã đặt dấu hỏi về quy trình lấy mẫu của cán bộ Sở này.
Cụ thể, độc giả Thanh Thanh nêu nghi vấn: "Tại sao lấy 4 mẫu đi phân tích mà có đến 3 mẫu lấy tại nhà máy của Formosa trong khi mẫu được lấy từ nhà máy chỉ có tính chất đối chiếu?
Hoặc "Học 4 năm đại học, ngành Hóa phân tích hoặc Công nghệ Sinh học đều phải biết, mỗi điểm chôn lấp phải lấy tối thiểu 5 vị trí (theo nguyên tắc hình vuông: 4 đỉnh và điểm giao giữa hai đường chéo); mỗi vị trí phải lấy tối thiểu 3 lần ở 3 độ cao khác nhau. Các nguyên tắc trên là bất di bất dịch, tại sao cán bộ lấy mẫu lại có thể quên vì "hoảng hốt"?" - độc giả Loki đặt câu hỏi.
 |
| Giám đốc Sở TN-MT Hà Tĩnh cho biết, do bị áp lực nên cán bộ hoảng hốt, lấy mẫu chất thải Formosa thiếu khách quan |
Trao đổi với phóng viên về vấn đề trên, PGS. TS Trần Hồng Côn (Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội) khẳng định, quy trình lấy mẫu chất thải Formosa do cán bộ Sở Tài nguyên Môi trường Hà Tĩnh không phải là thiếu khách quan mà sai hoàn toàn về phương pháp. Đối với phương pháp thu thập mẫu chỉ định này, việc lấy mẫu lại càng phải thận trọng và tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình. Do đó, cán bộ thu thập mẫu càng không thể "hoảng hốt".
Nên đọcTheo PGS. TS. Trần Hồng Côn, về nguyên tắc lấy mẫu, trong trường hợp này, nếu mẫu còn nguyên dạng ở nhà máy của Formosa (còn nguyên trong đống bùn, bể bùn của nhà máy...) thì có thể lấy 4 mẫu, 8 mẫu hoặc hơn và lấy ở nhiều vị trí khách nhau. Với một bể bùn như vậy, tùy vào diện tích mà có thể chia thành 4, hoặc 8 ô (hoặc hơn), mỗi ô lấy một mẫu, sau đó đem trộn các mẫu này với nhau sẽ cho ra mẫu đại diện. Mẫu đại diện này phải đảm bảo đặc trưng cho tính chất về hóa - lý - sinh của loại bùn ấy. Còn nếu chỉ dùng dụng cụ thu thập mẫu và múc, vớt ở một góc của đống bùn, bể bùn thì kết quả phân tích mẫu sẽ không chính xác vì có thể góc đó chứa nhiều nước hoặc lại không tập trung chất độc...
"Nếu bùn thải nằm ở bãi chôn lấp, cần phải xác định xem chất thải được chôn lấp ở diện tích rộng bao nhiêu, đồng thời phải kiểm tra, thống kê có bao nhiêu kiểu/loại bùn thải cũ - mới. Nếu màu bùn thải khác nhau thì phải lấy các mẫu đại diện khác nhau vì có thể chúng không cùng loại. Trường hợp này, cán bộ thu thập mẫu cần tiến hành lấy tất cả các mẫu, bởi có mẫu đại diện cho loại bùn thải này, có mẫu lại đại diện cho loại bùn thải khác. Còn nếu tất cả đều là bùn thải màu đen đồng đều, giống nhau thì có thể chia khoảng ra để lấy mẫu đồng đều, sau đó đem các mẫu thu thập được trộn lại với nhau, rồi lại tiếp tục chia nhỏ thì sẽ ra được mẫu đại diện" - PGS. Trần Hồng Côn nêu rõ.
Theo khẳng định của vị chuyên gia này, nếu mẫu thu thập không phải mẫu đại diện thì kết quả phân tích mẫu chẳng thể nói lên bất cứ điều gì. Và người được đào tạo bài bản về thu thập, phân tích, kiểm tra mẫu đều phải nắm rõ quy trình trên.
"Tôi cũng không hiểu tại sao vì hoảng hốt mà cán bộ lấy mẫu của Sở Hà Tĩnh lại "quên" nguyên tắc lấy mẫu thông thường nhất. Đó là việc họ chỉ lấy 1 mẫu tại bãi chôn lấp và lấy thêm 3 mẫu khác tại nhà máy trong khi mẫu thu được tại nhà máy chỉ có tính chất đối chiếu, không mang ý nghĩa gì với kết quả phân tích sau cùng. Còn trong trường hợp này, đúng ra, nếu bùn thải được đóng trong 1000 bao tải và được chôn lấp thì trách nhiệm của người lấy mẫu là phải tiến hành tháo gói cả 1000 bao nói trên để thu thập mẫu chứ không thể múc, vớt một mẫu bất kỳ về rồi coi như xong" - ông Côn nói.
Vũ Đậu
