(Tinmoi.vn) Trả lời phỏng vấn trên kênh truyền hình Deutsche Welle (Đức) về việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 trong thềm lục địa, vùng đặc quyền kinh tế Việt Nam, bà Tôn Nữ Thị Ninh cho rằng các cường quốc không thể thờ ơ trước diễn biến trên biển Đông và kêu gọi EU nên tham gia tích cực hơn vào khu vực Biển Đông.
Bà Tôn Nữ Thị Ninh: Trung Quốc đang phô diễn sức mạnh cơ bắp . Ảnh DW
Bà Tôn Nữ Thị Ninh, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Quốc hội Việt Nam, nguyên Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Việt Nam tại Liên minh châu Âu (EU) đã có cuộc trả lời phỏng vấn với kênh truyền hình Deutsche Welle - DW (Đức) vào ngày 20/6 vừa qua.
Liệu EU có nên tham gia nhiều hơn vào khủng hoảng trên Biển Đông hiên nay?
Bà Tôn Nữ Thị Ninh: Chúng ta đang sống trong một thế giới đa cực vì hòa bình và an ninh biển Đông. Các lực lượng lớn như EU, đôi lúc cần can dự một cách trực tiếp hoặc gián tiếp ở nơi này nơi khác trên thế giới vì hòa bình và an ninh.
Hiện EU vẫn nhìn nhận vấn đề này một cách giới hạn như thể đó chỉ là một vấn đề tranh chấp Việt-Trung. Thực tế là quy mô vấn đề mang tính khu vực, và trong một chừng mực nào đó, mang tính toàn cầu.
Trung Quốc hoàn toàn có thể đã hạ đặt giàn khoan này ở bất cứ nơi nào khác trong khu vực nào trong đường 9 đoạn mà họ tuyên bố có chủ quyền. Tuy nhiên họ cố tình thực hiện điều này ngay sát Việt Nam.
Sự nguy hiểm của hành vi này ở chỗ, như người Việt thường hay có cách nói là “đầu xuôi thì đuôi lọt”. Đối với Trung Quốc đây là một dự án thử thái độ. Nếu thành công, đây sẽ là thông điệp gửi tới cả các nước khác trong khu vực. Điều đó cũng có nghĩa rằng cộng đồng quốc tế chẳng thể làm gì cả. Đây là nỗ lực của Trung Quốc muốn xác lập chủ quyền ở vùng biển tranh chấp, rộng tới hơn 80% diện tích Biển Đông.
EU hiện chưa đáp ứng được nguyện vọng của Việt Nam và các nước khác tại Đông Nam Á bởi vì ưu tiên của EU trong khu vực về kinh tế và văn hóa cao hơn so với địa chiến lược và địa chính trị.
Tôi nghĩ rằng đã đến lúc EU cần tăng cường tiếng nói của mình ở đó để góp phần thực thi trật tự thế giới đa cực. Chúng ta cần tìm ra cách thức để khiến Trung Quốc hiểu rằng con đường duy nhất để họ trở thành một cường quốc lớn được các nước khác công nhận và tôn trọng là tuân thủ luật pháp quốc tế và tôn trọng tất cả các nước.
Trung Quốc đang phô diễn sức mạnh cơ bắp và tự cho mình tiếng nói đơn phương về hàng hải quốc tế tại khu vực này của thế giới. Hành động của Trung Quốc cần xem là nguyên nhân quan ngại sâu sắc không chỉ của Việt Nam mà với tất cả các nước ngoài khu vực.
Việt Nam mong muốn sự giúp đỡ hay ủng hộ nào từ EU?
Bà Tôn Nữ Thị Ninh: Các nước EU nên bày tỏ quan điểm rõ ràng và mạnh mẽ hơn.
EU nên ít nhất gọi đúng tên các hành động của Trung Quốc – đó là những khiêu khích đơn phương nguy hiểm cho hòa bình và an ninh khu vực. Các ngoại trưởng EU có thể đưa vấn đề này ra diễn đàn khu vực ASEAN, Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á, hay các diễn đàn như UNCLOS.
Bà có cho rằng các nước trong khu vực, đặc biệt là Trung Quốc, sẽ chấp nhận vai trò của EU lớn hơn trong xung đột ở biển Đông?
Bà Tôn Nữ Thị Ninh: Trung Quốc không ưa điều này. Chủ nhiệm ủy ban đối ngoại của Quốc hội Trung Quốc Phó Oánh, đã từng phát biểu với Mỹ tại Đối thoại Shangri-La rằng Mỹ chẳng liên quan gì đến vấn đề giữa Trung Quốc và Việt Nam.
Tôi nghĩ các nước lớn nên nói cho Bắc Kinh, rằng trong thế giới hiện đại đòi hỏi phải giương cao hơn nữa luật pháp quốc tế và nghĩa vụ đảm bảo điều này.
Sự thật là các hành động đơn phương của Trung Quốc vi phạm trắng trợn luật pháp quốc tế. Việt Nam là một nước nhỏ và không thể khiêu khích một nước lớn như Trung Quốc. Trong quan hệ với Trung Quốc, chúng tôi luôn thực hiện tự kiềm chế.
Khánh Duy
