Nhức nhối "vàng đen" và ẩn số về đoàn xe than lậu

Chính gần địa bàn này, 15 xe than lậu bị bắt, đồng thời có sự vênh nhau về các câu trả lời của “các cấp lãnh đạo” về nguồn gốc của các xe "vàng đen".

Cầu Diễn Vọng hắt về phía cầu Bang (điểm hướng nối ra biển) với một bờ là phường Hà Khánh thuộc TP. Hạ Long, một bờ là xã Vũ Oai thuộc huyện Hoành Bồ (tỉnh Quảng Ninh). Từ giới hạn đó mở rộng ra xung quanh được xem là một “điểm vàng” của than lậu. Chính gần địa bàn này, 15 xe than lậu bị bắt, đồng thời có sự vênh nhau về các câu trả lời của “các cấp lãnh đạo” về nguồn gốc của các xe "vàng đen".

Màn đêm ở lòng chảo

Khu vực “điểm vàng” này được khởi phát cách đây nhiều năm, những cuộc chiến tranh giành lãnh địa than vẫn thường diễn ra một cách khốc liệt tại đây. Lòng chảo này, theo quan sát của chúng tôi, nó khá lớn, chung quanh lòng chảo ở phía Hà Khánh có khai trường của công ty Than Hạ Long, xí nghiệp than 917, hệ thống kho bãi của công ty Kho vận Hòn Gai, công ty Than miền Bắc. Phía hạ lưu cầu Diễn Vọng giáp với xí nghiệp than Hà Ráng. Ở khoảng cách 15- 20km theo hướng Vũ Oai đi Cẩm Phả là các mỏ của các công ty Than Dương Huy, Mông Dương...

Chính sự phân bố dày đặc của các khai trường, bến bãi, các đơn vị kinh doanh than Nhà nước xen lẫn nhiều công ty tư nhân đã tạo điều kiện cho than lậu cộng sinh và phát triển. Tuy nhiên, nói là cộng sinh nhưng không phải ai muốn “cộng” là “cộng” được. Tất nhiên là phải có những đẳng cấp của riêng từng “đơn vị” khác nhau. Đối với những đơn vị có đẳng cấp cao, theo nhiều đầu nậu than, thì ở đẳng cấp này phải có bến bãi nằm trong “bụng” của bến bãi Nhà nước(?!).

Ảnh minh họa.

Ở cấp thứ hai, các đại diện thường tập trung bên bờ Vũ Oai. Theo Ng. “đen”; L. “Miếu”... thì đây là khu vực “ngoài quốc doanh” khi các bến bãi tách biệt với bãi Nhà nước. Tuy nhiên, việc tách biệt này chỉ mang tính ranh giới bởi nó nằm trong một quần thể bến bãi và ngăn cách bởi một rãnh sông rất nhỏ. Nếu không có “hoa tiêu” dẫn đi, chúng tôi cũng khó phát hiện ra sự tách biệt tại lòng chảo này. Ở đẳng cấp thứ hai thì các bến bãi này tất nhiên là hưởng lợi ít hơn một chút nhưng vẫn mát mặt nhờ ảnh hưởng của các bến bãi Nhà nước, đơn vị duy nhất được xuất khẩu than. Than lậu sẽ lần lượt được đưa ra vào ban đêm.

Vùng lòng chảo này, dân cư thưa thớt nên các hoạt động trong đêm không ảnh hưởng nhiều. Bên cạnh đó, bãi sú vẹt mọc khuất tầm mắt khiến các hoạt động nơi này hầu như khó ai giám sát. Mỗi đêm đến “vương quốc lòng chảo” này sẽ trở thành thiên đường của than lậu, các hoạt động cứ thế công khai. Thậm chí, than lậu không cần bến bãi, chỉ cần một máng rót than là có thể cho ô tô trực tiếp xả ben xuống tàu nhẹ nhàng.

Những hoạt động về đêm này chắc chắn không có sự xuất hiện của các doanh nghiệp quốc doanh, bởi vì, chính Nhà nước đã có một quy định cấm mọi hoạt động vận chuyển than về đêm và xuất ngoài những cảng đã quy định sẵn theo danh sách cảng của tập đoàn Than và Khoáng sản.

Quy luật theo từng “con nước”

Mọi hoạt động trong lòng chảo này có những quy luật riêng theo từng “con nước” cụ thể bởi lòng chảo này có những “con nước” rất riêng. “Hoa tiêu” của chúng tôi ở khu vực này cho biết, ngay cả các quy luật về xe chuyển hàng về bãi hay tàu “ăn than”, người làm than cũng phải tuân theo những “con nước” như được lập trình sẵn

Theo một “hoa tiêu” của chúng tôi xác định quy luật của “con nước” thì, từng tháng vẫn có “chim lợn” thông báo về lịch kiểm tra. Trước ngày kiểm tra, các kho than ở các cấp khác nhau đều vội vã xuất “hàng” ngay khi buổi chiều nước lên, mọi thứ diễn ra vội vã, ngay cả lúc nhá nhem, không phải đợi đêm xuống. Mọi thứ vội vã chỉ trong 1 hoặc 2 ngày trước đợt kiểm tra. Các bãi T. “Thông”, Ng. “đen” liên tục hoạt động và sau đó... nghỉ. Đến đợt kiểm tra, mọi thứ đều tăm tắp như những gì vốn có trong... quy định.

Sau tuần kiểm tra, “con nước” lại lên và một vài xe than sẽ rục rịch trở lại. Từng đoàn “xe hổ vồ” (xe loại HOWO) lại tích cực hơn sau những ngày “đói góp”, sau những ngày nghỉ là sự hối hả một cách khác thường, tần suất lúc này chỉ 2- 3 phút một chuyến. Cả bãi cấp 1 và bãi cấp 2 đều hối hả. Thời gian xuất than kéo dài tới tận 10h sáng hôm sau mới kết thúc... Quy trình này sẽ được lặp lại y nguyên vào những ngày hôm sau.

Tất cả sẽ tuân theo sự dịch chuyển của “con nước”. Mỗi tháng, tùy từng chu kỳ, thủy triều sẽ lên xuống từ 22 đến 23 lần như vậy. Những người hiểu về các hoạt động của than mà chúng tôi tìm gặp trong quá trình thực hiện phóng sự này cho biết, để có “số má” chen chân, đòi hỏi phải có mối quan hệ. Vấn đề là với khả năng thổ phỉ kiểu này, họ lấy đâu ra nhiều than để cho xuống tàu như vậy? Vậy nên những "cai than" đã tìm phương cách lách luật khi bắt tay với những công ty biết nguồn gốc của than. Vậy sự thật là như thế nào?

Truy nã các đối tượng bán than lậu

Ngày 30/3/2015, cơ quan An ninh điều tra bộ Công an đã quyết định truy nã đối với 2 bị can gồm: Trung Đình Quang (42 tuổi), trú tại phường Cẩm Trung, TP. Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh và Trần Hữu Thân (47 tuổi), ở phường Cẩm Tây, TP. Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. Đây là hai bị can trong vụ án “Lượng Ngọc Phượng cùng đồng bọn buôn lậu than qua biên giới Việt Nam – Trung Quốc” đã bỏ trốn.

Trước đó, tại tọa độ 21 độ 10 638 N; 107 độ 55854 E thuộc vùng biển giáp ranh giữa tỉnh Quảng Ninh, Việt Nam – Trung Quốc, cơ quan công an đã phát hiện, kiểm tra tàu Quang Phúc 08 của công ty cổ phần Đầu tư phát triển 324, có trụ sở tại TP. Cẩm Phả, Quảng Ninh, do thuyền trưởng Trần Văn Quang (37 tuổi), hộ khẩu thường trú ở Thủy Nguyên, TP. Hải Phòng điều khiển, đang vận chuyển khoảng 4.000 tấn than cám không có hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc.

Theo đó, cơ quan An ninh điều tra đã khởi tố 15 bị can về tội Buôn lậu. Trong đó, đã tạm giam 10 bị can, cho tại ngoại 3 bị can và ra quyết định truy nã đối với hai bị can nêu trên do đã bỏ trốn khỏi nơi cư trú. Được biết, các bị can trong vụ án đã thừa nhận hành vi buôn lậu than sang Trung Quốc nhiều lần với số lượng lớn. Cơ quan điều tra cũng yêu cầu Trung Đình Quang và Trần Hữu Thân sớm ra đầu thú để hưởng Chính sách khoan hồng của pháp luật.

Dấu hỏi bỏ ngỏ về 700 tấn than bị bắt tại trận

1h sáng 3/3/2015, tỉnh Quảng Ninh đã tiến hành bắt giữ một đoàn xe chở than lậu trong khu vực phường Hà Khánh (TP.Hạ Long). Theo đó, cung cấp với báo chí, ông Phạm Hồng Hà, Chủ tịch UBND TP. Hạ Long cho biết: Đoàn kiểm tra đã phát hiện 13 xe ô tô, máy xúc chở than tập kết tại bãi đất khu đô thị Hà Khánh D.. Trong đó có sáu xe tải chở gần 143m3 than không nguồn gốc. Ngoài ra, tại bãi đất Cảng Đôi Cây (phường Hà Khánh) có hai đống than lớn hơn 482m3. Tổng số than thu được hơn 625m3, tương đương hơn 700 tấn than.

Đoàn xe bị bắt trong đêm 3/3/2015 tại phường. Hà Khánh (TP Hạ Long).

Các đối tượng khai nhận đã lấy than tại khai trường 917 thuộc công ty Than Hòn Gai (Vinacomin) và khu vực xung quanh. Trong khi đó, Vinacomin lại khẳng định không có tình trạng vận chuyển than trái phép dưới moong của khai trường 917 lên. Đến ngày 3/3, Công an TP. Hạ Long đã khởi tố vụ án vi phạm các quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên. Ngày 4/3, công ty Than Hòn Gai tạm đình chỉ công tác một Phó Giám đốc công ty, ba nhân viên trong ca trực bảo vệ tại khai trường mỏ đêm xảy ra vụ việc.

Nhóm PV