Khi sử dụng, thực hiện một hoạt động nào đó nằm trong sự quản lý của cơ quan chức năng và cơ quan có thẩm quyền, người thực hiện phải được sự đồng ý của những cơ quan đó và sự đồng ý này thường được thể hiện qua một loại giấy tờ gọi là giấy phép.
Việc sử dụng và điều khiển phương tiện là xe cộ lưu thông trên đường bộ cũng nằm trong sự quản lý của cơ quan nhà nước, vì vậy người nào muốn điều khiển các loại phương tiện trên thì phải có giấy phép lái xe. Loại giấy phép này sẽ được cấp cho người có nhu cầu khi họ đã trải qua kỳ thi sát hạch kiểm tra trình độ và khả năng của họ trong việc điều khiển xe, đồng nghĩa với việc cơ quan có thẩm quyền công nhận việc họ có thể sử dụng xe để tham gia giao thông và dùng nó làm một trong các công cụ quản lý người điều khiển.
Như vậy, có thể hiểu, giấy phép lái xe là một loại bằng cấp, chứng chỉ do cơ quan nhà nước hoặc cơ quan có thẩm quyền cấp cho một người cụ thể cho phép người đó được phép vận hành, lưu thông, tham gia giao thông bằng xe cơ giới các loại như xe máy, xe hơi, xe tải, xe buýt, xe khách hoặc các loại hình xe khác trên các con đường công cộng sau khi họ đã trải qua sự kiểm tra đánh giá năng lực.
Giấy phép lái xe là một trong những chứng chỉ quan trọng mà người điều khiển bắt buộc phải mang theo khi tham gia giao thông. Mỗi loại bằng lái đều có thời hạn sử dụng nhất định và được quy định rõ ràng trong các văn bản Luật. Việc sử dụng bằng lái xe hết hạn là hành vi vi phạm pháp luật và có thể bị phạt hành chính.
Điều 17 Thông tư 12/2017/TT-BGTVT, được sửa bởi Thông tư 01/2021/TT-BGTVT đã chỉ rõ thời hạn của giấy phép lái xe như sau:
- Giấy phép lái xe hạng A1, A2, A3 không có thời hạn.
- Giấy phép lái xe hạng B1 có thời hạn đến khi người lái xe đủ 55 tuổi (nữ) và đủ 60 tuổi (nam); trường hợp người lái xe trên 45 tuổi (nữ) và trên 50 tuổi (nam) thì giấy phép lái xe được cấp có thời hạn 10 năm, kể từ ngày cấp.
- Giấy phép lái xe hạng A4, B2 có thời hạn 10 năm, kể từ ngày cấp.
- Giấy phép lái xe hạng C, D, E, FB2, FC, FD, FE có thời hạn 5 năm, kể từ ngày cấp.
Thời hạn của giấy phép lái xe sẽ được ghi trên giấy phép lái xe, người sử dụng có thể nhìn vào đó và biết thời hạn của mình khi nào phải đi xin cấp đổi.
Những hạng giấy phép lái xe có thời hạn sẽ phải cấp lại, trường hợp quá thời hạn sử dụng dưới 3 tháng, được xét cấp lại giấy phép lái xe.
Theo quy định khoản 3 Điều 36 Thông tư này, trường hợp giấy phép lái xe quá thời hạn sử dụng trên 3 tháng, người dân sẽ phải thi sát hạch lại để được cấp lại, cụ thể:
- Giấy phép lái xe quá hạn từ 3 tháng đến dưới 1 năm phải sát hạch lại lý thuyết.
- Giấy phép lái xe quá hạn từ 1 năm trở lên phải sát hạch lại cả lý thuyết và thực hành.
Như vậy, theo quy định những người có bằng lái xe cấp tới tháng 12/2023 tròn 10 năm cần phải đi đổi lại là người có bằng lái xe hạng A4, hạng B2 được cấp tháng 12/2013.
Ngoài ra, có 3 nhóm đối tượng có bằng lái xe thời hạn 5 năm cần phải đi đổi lại trong tháng 12/2023 là người có bằng lái xe hạng C, D, E cấp tháng 12/2018 thì tới tháng 12/2023 là tròn 5 năm cần phải đi đổi lại.
Theo quy định của Luật Giao thông đường bộ thì khi tham gia giao thông cần phải mang giấy phép lái xe còn thời hạn sử dụng, do đó những trường hợp điều khiển ô tô khi giấy phép lái xe hết thời hạn sử dụng sẽ bị xử phạt.
Căn cứ vào Điều 21 Nghị định 100/2019/NĐ-CP quy định các xử phạt đối với hành vi điều khiển ô tô khi hết hạn giấy phép lái xe như sau:
- Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 7.000.000 đồng đối với người điều khiển xe ô tô, máy kéo và các loại xe tương tự xe ô tô vi phạm một trong các hành vi sau đây:
- Có Giấy phép lái xe nhưng đã hết hạn sử dụng dưới 03 tháng;
- Có Giấy phép lái xe quốc tế do các nước tham gia Công ước về Giao thông đường bộ năm 1968 cấp (trừ Giấy phép lái xe quốc tế do Việt Nam cấp) nhưng không mang theo Giấy phép lái xe quốc gia;
- Sử dụng Giấy phép lái xe không hợp lệ (Giấy phép lái xe có số phôi ghi ở mặt sau không trùng với số phôi được cấp mới nhất trong hệ thống thông tin quản lý Giấy phép lái xe).
- Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 12.000.000 đồng đối với người điều khiển xe ô tô, máy kéo và các loại xe tương tự xe ô tô vi phạm một trong các hành vi sau đây:
+ Có Giấy phép lái xe nhưng không phù hợp với loại xe đang điều khiển hoặc có Giấy phép lái xe nhưng đã hết hạn sử dụng từ 03 tháng trở lên;
+ Không có Giấy phép lái xe hoặc sử dụng Giấy phép lái xe không do cơ quan có thẩm quyền cấp hoặc sử dụng Giấy phép lái xe bị tẩy xóa.
Theo căn cứ đã đưa ra thì hành vi sử dụng giấy phép lái xe hết hạn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 7.000.000 đồng nếu giấy phép đã hết hạn sử dụng dưới 03 tháng. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 12.000.000 đồng giấy phép đã hết hạn sử dụng từ 03 tháng trở lên.
