Mới đây, Chính phủ ban hành Nghị định 85 về tuyển dụng và quản lý viên chức, trong đó sửa đổi tiêu chuẩn, điều kiện đăng ký dự xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp.
Cụ thể, Nghị định mới đưa ra một số tiêu chuẩn, điều kiện để viên chức được đăng ký dự xét thăng hạng lên chức danh nghề nghiệp cao hơn liền kề.
Viên chức phải được xếp loại chất lượng ở mức hoàn thành tốt nhiệm vụ trở lên trong năm công tác liền kề trước năm dự xét thăng hạng; có phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp tốt; không trong thời hạn xử lý kỷ luật. Viên chức có năng lực, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ để đảm nhận chức danh nghề nghiệp ở hạng cao hơn.
Viên chức phải đáp ứng yêu cầu về văn bằng, chứng chỉ và yêu cầu khác của tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp dự xét thăng hạng, phải đáp ứng yêu cầu về thời gian công tác tối thiểu.
Ngoài tiêu chuẩn, điều kiện quy định nêu trên, Bộ quản lý chức danh nghề nghiệp viên chức chuyên ngành có trách nhiệm quy định cụ thể tiêu chuẩn, điều kiện xét thăng hạng đối với trường hợp thăng lên hạng II và hạng I thuộc ngành, lĩnh vực quản lý gắn với yêu cầu của vị trí việc làm tương ứng với hạng chức danh nghề nghiệp dự xét, bảo đảm yêu cầu nâng cao chất lượng đội ngũ và quyền lợi của viên chức.
Như vậy, Chính phủ đã bỏ hình thức thi thăng hạng và giữ quy định về xét thăng hạng.
Để được đăng ký xét thăng hạng, viên chức cần đáp ứng yêu cầu về văn bằng, chứng chỉ và yêu cầu khác của tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp dự xét thăng hạng.
Trường hợp tại thời điểm xét thăng hạng mà Bộ quản lý chức danh nghề nghiệp viên chức chuyên ngành chưa ban hành quy định nội dung, chương trình, hình thức, thời gian bồi dưỡng thì không phải đáp ứng yêu cầu về chứng chỉ bồi dưỡng chức danh nghề nghiệp; viên chức được xét thăng hạng được coi là đáp ứng tiêu chuẩn, điều kiện của hạng được xét.
Bên cạnh đó, viên chức cũng cần đáp ứng yêu cầu về thời gian công tác tối thiểu giữ chức danh nghề nghiệp hạng dưới liền kề theo yêu cầu của tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp dự xét thăng hạng, trừ trường hợp xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp mà chức danh nghề nghiệp đó theo quy định tại thời điểm xét không có hạng dưới liền kề.
Ngoài ra, với viên chức đã thi hoặc xét thăng hạng trước đó vẫn áp dụng theo quy định cũ trong thời hạn 6 tháng tiếp theo. Sau 6 tháng, nếu các đơn vị không hoàn thành phê duyệt kết quả thăng hạng viên chức đã thi hoặc xét thăng hạng thì phải thực hiện theo Nghị định này.
Việc bỏ thi thăng hạng chức danh nghề nghiệp viên chức và giữ xét thăng hạng được sự đồng tình, ủng hộ cao của các bộ, ngành, địa phương và đội ngũ viên chức, đặc biệt là viên chức trong ngành giáo dục, y tế.
Về các lý do bỏ thi thăng hạng theo Bộ Nội vụ đó là: Viên chức tập trung chủ yếu ở ngành giáo dục, y tế, khoa học công nghệ là những ngành chưa ban hành quy định về tiêu chuẩn, điều kiện để tổ chức thi, do vậy rất khó để tiến hành tổ chức thi.
Viên chức được quy định vị trí việc làm chưa rõ ràng, mà số lượng viên chức rất lớn, khoảng gần 2 triệu viên chức trong cả nước. Việc tổ chức thi hàng năm rất khó, số lượng tổ chức thi được rất ít. Do vậy, những người đủ tiêu chuẩn, điều kiện xếp hàng dài chưa được thi, ảnh hưởng rất lớn đến việc nâng cao trình độ, quyền lợi chính đáng của đội ngũ viên chức, đặc biệt là giáo viên.
Trong việc thi có tiêu chuẩn điều kiện là phải có chứng chỉ chuyên ngành. Ví dụ phóng viên báo chí muốn thi nâng ngạch báo chí phải có chứng chỉ chuyên ngành báo chí; tương tự, bác sĩ cũng vậy. Nếu chưa tổ chức được việc học thì chưa có chứng chỉ và chưa đủ điều kiện dự thi.
Quá trình thi rất tốn kém, phải chi phí rất nhiều cho ban tổ chức thi, thí sinh cũng phải bỏ thời gian ôn thi, đi lại tốn kém và chi phí xã hội rất lớn.
Các kỳ thi thời gian qua chưa gắn với yêu cầu nâng cao chất lượng viên chức bởi nội dung còn hình thức, chưa sát vị trí việc làm, đặc thù công việc, chưa phản ánh thực chất năng lực. Viên chức trước và sau khi thăng hạng không có sự khác biệt về chất lượng công việc, năng lực.
Thực tế, trên thế giới không có nước nào thi hay xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp viên chức, mà họ trả lương theo vị trí việc làm.
Đáng chú ý, trước đó, Bộ Nội vụ cho biết các bộ quản lý các chức danh nghề nghiệp chuyên ngành chậm ban hành các hướng dẫn để triển khai, dẫn đến không kịp thời trong việc tổ chức thi, xét thăng hạng, ảnh hưởng đến quyền lợi của viên chức.
Việc tổ chức thi thăng hạng chức danh nghề nghiệp chưa thật sự gắn với yêu cầu nâng cao chất lượng đội ngũ viên chức, nội dung thi thăng hạng còn hình thức, chưa sát với vị trí việc làm và đặc thù công việc của từng chức danh nghề nghiệp dẫn tới không đạt mục tiêu nâng cao chất lượng đội ngũ của việc thăng hạng. Việc thăng hạng hiện nay chủ yếu để giải quyết chế độ tiền lương và thu nhập.
Người đứng đầu đơn vị sự nghiệp tổ chức xét thăng hạng
Nghị định cũng sửa đổi quy định về phân công, phân cấp tổ chức xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp và thẩm quyền quản lý, sử dụng viên chức của đơn vị sự nghiệp công lập. Trong đó quy định người đứng đầu đơn vị sự nghiệp tổ chức xét thăng hạng.
Nghị định có hiệu lực từ ngày 7/12, nhưng viên chức đã thi hoặc xét thăng hạng trước ngày nghị định có hiệu lực vẫn áp dụng theo quy định cũ trong thời hạn 6 tháng tiếp theo.
Sau 6 tháng, nếu các đơn vị không hoàn thành phê duyệt kết quả thăng hạng viên chức đã thi hoặc xét thăng hạng phải thực hiện theo nghị định này.
Trước đó, từ hồi tháng 6/2023, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho hay đang tham mưu Chính phủ bỏ thi thăng hạng chức danh nghề nghiệp viên chức để giảm gánh nặng thi cử, tốn kém. Nhưng trước mắt thực hiện xét thăng hạng theo tiêu chuẩn, điều kiện.
"Chúng tôi đang tính toán một vài năm nữa sẽ bỏ cả thi và xét thăng hạng viên chức để trả lương theo vị trí việc làm. Trên thế giới không có nước nào thi hay xét thăng hạng viên chức", bà Trà nói.
