Những thanh kiếm, rìu chiến, cung nỏ... sau hàng ngàn năm vẫn còn rất sắc bén, dù môi trường xung quanh cực kỳ ẩm ướt. Chuyện gì đã xảy ra ở trong lăng mộ Thủy Hoàng Đế?
Lịch sử cho thấy, Tần Thủy Hoàng đã chuẩn bị cho cái chết của mình cực kỳ kỹ càng. Ông tạo ra một lăng mộ khổng lồ giống như một cung điện, đúc một đội quân bằng đất nung gồm 6.000 tượng binh lính và ngựa với kích cỡ như thật đứng gác cổng lăng, nhằm bảo vệ giấc ngủ vĩnh hằng của Hoàng đế.
Đội quân đất nung "trấn yểm" lăng Tần Thủy Hoàng
Mọi chuyện cũng không hoàn toàn theo kế hoạch. Chỉ một thời gian ngắn sau khi ông qua đời, kẻ kế vị tấn công thẳng vào lăng mộ, thiêu cháy mọi thứ. Đội quân đất nung sụp đổ, vũ khí và tàn dư bị chôn vùi dưới tro bụi.
Lăng mộ chìm vào quên lãng, cho đến khi một người nông dân tình cờ khai quật được mảnh vỡ của một chiến binh đất nung vào năm 1974. Và kể từ đó, nhân loại có thêm một di tích xứng đáng được xếp vào hàng kỳ quan.
Với các nhà sử học, lăng mộ của ông là cả một kho tàng tri thức, ẩn chứa những chủ đề đầy bí ẩn và tò mò. Một trong số đó chính là số vũ khí bằng đồng - gồm hơn 40.000 món nằm rải rác trong khu di tích.
Bí ẩn nằm ở chỗ, trải qua hơn 2.200 năm dưới nền đất ẩm ướt, số vũ khí này vẫn cực kỳ sắc bén, thậm chí có phần bóng loáng - một điều thực sự không tưởng, nhưng nó đã xảy ra.
Bí ẩn vũ khí ngàn năm vẫn sắc bén của đội quân đất nung trong lăng Tần Thủy Hoàng
Số vũ khí nằm rải rác trong mộ Hoàng đế bao gồm gươm kiếm, rìu chiến, cung nỏ với đầu bịt kim loại... Thời nhà Tần, đồng là kim loại chủ yếu, nên tất cả các vũ khí này đều được làm bằng đồng.
Vũ khí bằng đồng qua thời gian sẽ có màu xanh đặc trưng
Các vật dụng bằng đồng qua thời gian phải bị oxy hóa thành sắc xanh lá cây. Nhưng số vũ khí này thì không hẳn, chúng nghiêng về màu xám kim loại nhiều hơn, đặc biệt là ở phần lưỡi sắc.
Tại sao vậy? Bí ẩn này đã làm đau đầu rất nhiều chuyên gia. Nhưng cuối cùng, chúng ta cũng có câu trả lời từ bản phân tích do Viện nghiên cứu Kim loại Trung Quốc và Học viện khoa học khảo cổ quốc gia cung cấp.
Theo đó, số vũ khí này đã được phủ lên một lớp oxit crom dày 10 - 15 micron (1 micron = 1/1000 mm), chiếm khoảng 2% khối lượng kim loại. Lớp oxit này rất bền vững, và chính nó đã bảo vệ phần kim loại bên trong khỏi sự tấn công của thời gian.
Nhưng vấn đề nằm ở chỗ lớp oxit này ở đâu ra? Theo như lịch sử hiện đại, phương pháp phủ crom để chống hao mòn kim loại mới xuất hiện tại Đức từ năm 1937.
Người Mỹ áp dụng phương pháp này thậm chí còn lâu hơn - tận năm 1950. Vậy mà, người Trung Quốc đã áp dụng nó từ tận 2.200 năm trước.
Nhưng kiếm trong lăng Tần Thủy Hoàng lại có màu xám do được phủ crom
Lời giải thích gần đây nhất được đưa ra từ năm... 2003, bởi giáo sư Frank Walsh từ ĐH Southampton. Ông cho rằng trong quá trình rèn kiếm, nhiệt và carbon đã khiến các phân tử crom xâm nhập lên bề mặt thanh kiếm. Nó lan toả ra, trở thành một lớp bảo vệ vững chắc một cách cực kỳ tự nhiên.
Tuy nhiên, nhiều người không đồng tình với lời giải này, vì ngoài phần lưỡi sắc, các khu vực khác trên thanh kiếm vẫn bị rỉ sét, ăn mòn khá nghiêm trọng. Nếu như là quá trình tự nhiên, tại sao nó không lan đều hơn ra toàn bộ thanh kiếm?
Hơn nữa, theo như một số ý kiến của các nhà sử học, có vẻ như trình độ rèn kiếm của người Trung Quốc xưa kia thực sự rất đáng khâm phục.
Ví dụ như thanh Câu Tiễn của Việt vương từ thời Xuân Thu trước đó cũng được làm bằng đồng, nhưng lại ở trong trạng thái sắc bén và sáng bóng dù có hơn 2.000 năm tuổi.
Thanh kiếm của Việt vương Câu Tiễn, hiện được trưng bày trong bảo tàng Hồ Bắc - Trung Quốc
Các xét nghiệm cho thấy, phần thân kiếm chủ yếu làm bằng đồng, nhưng phần cạnh có tỉ lệ thiếc cao, và thành phần được trộn cả lưu huỳnh để tăng độ sáng bóng.
Điều này chứng tỏ, việc pha trộn các kim loại khác nhau để tăng độ bén và khả năng bảo quản cho kiếm là kỹ thuật đã tồn tại ở Trung Quốc từ rất lâu rồi.
Tuy nhiên, đó vẫn chỉ dừng lại ở giả thuyết. Thực sự người thời Tần đã sở hữu những kỹ thuật rèn kim loại tiên tiến, hay tất cả chỉ là sự tình cờ? Đó vẫn là bí ẩn chưa có lời giải.
