Nhiều cá trên sông Mara ở châu Phi bỗng chết hàng loạt vào mỗi mùa mưa và mới đây thì các nhà khoa học cũng tìm ra "thủ phạm" ít người ngờ tới.
Nguyên nhân nhiều hàng loạt trên dòng sông Mara ở châu Phi hóa ra là do lượng phân khổng lồ mà những con "phát thải" ở thượng nguồn.
"Chết vì phân" có lẽ là ch "ra đi" khó chịu nhất, nhưng đây lại đang là thực trạng mà những con cá ở sông Mara đang phải hứng chịu rất nhiều lần.
Hiện tượng cá chết được các chuyên gia chú ý tới khi phát hiện nhiều xác cá phơi trên bờ khi nước sông dâng lên cao sau trận mưa lớn.
Cá ở sông Mara chết nhiều sau mỗi mùa mưa. Ảnh: Yale University
Bằng cách tiến hành xét nghiệm và phân tích trong nhiều năm liền, cuối cùng các nghiên cứu cũng tìm ra thủ phạm khiến cá chết ở sông Mara là do . Cụ thể, nguyên nhân gây chết cá là do nước đổ xuống từ thượng nguồn, nơi loài vật to lớn này cư trú.
Phân của hà mã được cho là nguyên nhân khiến cá chết hàng loạt ở sông Mara. Ảnh: Internet
Emma Rosi, nhà sinh thái học ở Viện nghiên cứu Sinh thái Cary, cho biết: "Tổng cộng số hà mã trên sông Mara đã phát thải ra khoảng 8.500 kg phân có chứa một phần thực vật tiêu hóa ra sông mỗi ngày.
Chúng tôi rất quan tâm đến cách thức của dòng chất thải hữu cơ khổng lồ và chất dinh dưỡng này ảnh hưởng tới đời sống thủy sinh".
"Chất độc" từ phân hà mã có thể khiến cá chết hàng loạt
Nhóm các chuyên gia nghiên cứu đã phải mất tới 3 năm để quan sát, trong đó họ theo dõi hóa chất có trong nước từ 171 địa điểm hà mã sinh sống và phần còn lại của dòng sông để tìm kiếm câu trả lời.
Phân của hà mã khiến suy giảm oxy trong nước và đây là nguyên nhân khiến cá chết ngạt. Ảnh: Sciexaminer
Vì hà mã là loài vật rất nguy hiểm đối với con người, nên các chuyên gia phải sử dụng thuyền điều khiển từ xa mang các cảm biến để tiến hành kiểm tra các khu vực cư trú của chúng.
Khi những con hà mã bài tiết, phân của chúng sẽ chìm xuống đáy sông. Tuy nhiên, khi khối lượng phân khổng lồ phân hủy, vi khuẩn tiêu hóa phân cũng sẽ sử dụng oxy trong nước và điều này gây ra hiện tượng khử oxy.
Hà mã sinh sống khá nhiều ở sông Mara. Ảnh: iStock
Bên cạnh đó, hoạt động của vi khuẩn cũng làm sinh ra các hóa chất như amoni, hydro sulfua, methane và cacbon dioxide. Đặc biệt, hai trong số các chất này có khả năng gây độc cho cá.
Tình trạng phân hủy chất thải của hà mã vẫn ổn định khi nước không bị chảy khỏi khúc sông mà hà mã sinh sống. Nhưng nó sẽ trở thành vấn đề lớn khi mưa lớn tạo ra dòng chảy ồ ạt cuốn theo lượng nước thiếu oxy xuống hạ nguồn và vào môi trường sống của các loài cá trên sông.
Dòng nước thiếu oxy bất ngờ đổ dồn đến có thể gây suy giảm lượng oxy trong nước sông tại hạ nguồn và điều này khiến cho những con cá chết ngạt.
Cá chết hàng loạt vì lượng oxy trong nước đột ngột suy giảm. Ảnh: Shutterstock
David Post, một nhà sinh thái học tại ĐH Yale (Mỹ), nhận định:
"Chất thải của con người, trang trại nuôi lợn hoặc các chuồng gia súc đều có thể dẫn tới tình trạng thiếu oxy, và điều này cũng xảy ra do "thủ phạm" là các động vật hoang dã ở những con sông không được kiểm soát".
Trong suốt ba năm, nhóm nghiên cứu do Christopher Dutton, nhà sinh thái học tại ĐH Yale đứng đầu, đã tiến hành ghi chép về 55 dòng chảy tràn khi nước sông chảy mạnh và nhanh gấp đôi so với tốc độ thông thường.
Thời gian này, các chuyên gia nghiên cứu nhận thấy 49 dòng chảy trong số đó có lượng oxy giảm thấp tới mức đủ để giết chết cá tới 13 lần.
Nhưng nhóm nghiên cứu cũng nhấn mạnh rằng đây thực chất là một quá trình tự nhiên. Không những làm sạch dòng sông mà dòng chảy tràn còn góp phần cung cấp một nguồn thức ăn cho các loài động vật khác sống trong khu vực, chẳng hạn như chim và cá sấu.
Những đặc điểm trên sông Mara có thể cung cấp một cánh cửa nhìn vào "quá khứ" và minh họa cách các hệ sinh thái có thể hoạt động trước những tác động của con người.
Nghiên cứu này được công bố trên tạp chí Nature Communications.
Nguồn: Sciencealert, Nature Communications
