Bước vào năm 2016, Châu Âu và Trung Đông vẫn là hai khu vực có nguy cơ chính trị tương đối cao. Hai cuộc bầu cử tổng thống của Mỹ và Đài Loan cũng sẽ mang đến sự bất ổn về việc giao lưu kinh tế chính trị giữa hai nước Trung Mỹ. Ở các nước châu Phi và châu Mỹ Latinh, quyết tâm cải cách cũng như ủng hộ về chính trị sẽ tạo ra sự khác biệt nhiều hơn về biểu hiện kinh tế giữa các quốc gia. Các quốc gia có nền chính trị ổn định như Đông Nam Á và Trung Âu sẽ là những “ngôi sao sáng” hiếm có trong một năm mà nền kinh tế suy thoái như năm 2016.
Căn cứ vào mức độ phá hủy cũng như khả năng xảy ra, bài viết sẽ chọn ra 10 yếu tố chính trị ảnh hưởng đến việc các doanh nghiệp Trung Quốc “vươn ra” thế giới.
1. Anh chưng cầu dân ý về việc tách khỏi EU
Việc Anh tách khỏi EU sẽ gây ảnh hưởng lớn đến sự bền vững của kinh tế thế giới nói chung và EU nói riêng. Chỉ một năm trước, một số người cho rằng tỉ lệ việc Anh tách khỏi EU rất nhỏ. Nhưng sự bùng nổ về người di cư cũng như vụ khủng bố Paris xảy ra vừa qua, tỉ lệ người dân Anh ủng hộ việc tách khỏi EU đã chiếm đa số.Dự đoán theo tình hình trước mắt, cuộc chưng cầu ý dân này sẽ được tổ chức vào nửa cuối năm 2016.
Là trung tâm dịch vụ, đặc biệt là trung tâm tài chính của EU, Anh là cửa ngõ tiến vào EU của rất nhiều các doanh nghiệp Trung Quốc. Anh cũng là nơi thu hút nhiều vốn đầu tư nhất của các doanh nghiệp Trung Quốc. Việc Anh tách khỏi EU sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến các doanh nghiệp của Trung Quốc tại Anh. Đầu tiên, các doanh nghiệp sẽ bị hạn chế sự tự do khi đi vào thị trường EU. Thứ hai, sự thay đổi này của Anh khiến các doanh nghiệp Trung Quốc “cõng” hai thể chế Anh-EU, từ đó gia tăng chi phí. Hơn nữa, việc doanh nghiệp thuê nhân công tại EU cũng gặp rất nhiều khó khăn.
2. Ba thách thức của EU
Năm 2016 có thể nói là một năm đầy khó khăn của liên minh EU. Khủng hoảng người di cư, chủ nghĩa khủng bố cũng như chiến dịch chống thắt lưng buộc bụng sẽ dần “cắt đứt” tình đoàn kết của các nước EU. Đầu tiên, cuộc khủng hoảng người di cư vẫn đang có diễn biến tương đối phức tạp. Hiện nay mới có khoảng 6% người di cư của Syria đến được EU, việc dòng người di cư tiếp tục tiến đến EU trong năm 2016 sẽ gia tăng áp lực tài chính cho các quốc gia EU.
Năm 2016, bóng tối của các cuộc tấn công khủng bố sẽ tiếp tục bao trùm khắp châu Âu. Do ảnh hưởng của cuộc khủng bố tại Paris vừa qua, ngành du lịch Pháp dự đoán phải đến giữa năm 2016 mới có thể khôi phục lượng khách bình thường. Việc các phần tử khủng bố thường hòa cùng dòng người di cư đổ vào EU khiến tinh thần chống khủng bố của các nước Châu Âu ngày càng tăng.
Trong vấn đề tài chính, một cuộc họp mới của Bồ Đào Nha đã thông qua chiến dịch chống thắt lưng buộc bụng, đã nhận được sự ủng hộ của Italia và Tây Ban Nha. Vì vậy, tài chính hai miền Nam Bắc Âu sẽ phải đối diện với một rủi ro mới được mở rộng. Nếu quốc gia Nam Âu từ bỏ Chính sách này, trái phiếu Euro sẽ chịu một cú sốc niềm tin, khu vực sử dụng đồng tiền này sẽ lại tiếp tục hỗn loạn.
3. Mối đe dọa toàn cầu- IS
Năm 2015, Tổ chức nhà nước Hồi giáo tự xưng IS đã hoàn thành quá trình chuyển đổi thành công, mục Tiêu Chiến lược nâng từ khống chế lãnh thủ Trung Đông lên tăng cường khủng hoảng toàn cầu. Thời gian IS chuẩn bị cho việc máy bay Nga nổ tung trên bầu trời Ai Cập rất ngắn, điều này có thể chứng minh khả năng lập kế hoạch và phát động khủng bố trên toàn cầu của IS.
Dưới sự tấn công mạnh mẽ của liên minh chống khủng bố, IS liên tục mất đất trên lãnh thổ Syria, thế nhưng rất khó hủy diệt “tư tưởng cực đoan” của IS và mạng lưới khủng bố quốc tế bằng bom. Lượng tiền mặt dồi dào, quản Lý Hiện đại và sự tàn nhẫn của tổ chức IS đã vượt xa, nguy hiểm hơn nhiều so với tổ chức Al-Qaeda và các mối đe dọa khác. Năm 2016, IS sẽ tiếp tục khủng bố an ninh các quốc gia Trung Đông, Châu Âu, Châu Phi, Nam Á và Đông Nam Á, đặc biệt là vùng có sự quản lí an ninh kém như châu Á và châu Phi. So với phương Tây, các doanh nghiệp khai thác tài nguyên và xây dựng cơ sở hạ tầng cần thuê một lượng lớn nhân công. Làm thế nào để đảm bảo sự an toàn cho những người công nhân này trở thành thách thức lớn với các doanh nghiệp Trung Quốc.
4. Brasil chống tham nhũng
Phong trào chống tham nhũng tại Brasil trong năm 2015 chính là hình ảnh thu nhỏ của việc tăng cường chiến dịch chống tham nhũng toàn cầu. Đối với một quốc gia mà trước đó coi việc tham nhũng là bình thường, phẫn nộ cũng không dám nói như Brasil, cơ quan tư pháp lần đầu điều tra một số lượng lớn quan chức cấp cao đã cho thấy sự cải thiện trong chiến dịch chống tham nhũng của Brasil. Để đáp ứng nhu cầu của người dân, chính phủ các quốc gia đang phát triển từ Colombia đến Nigeria đang gia tăng sức mạnh trong vấn đề chống tham nhũng. Một công ty Trung Quốc vì một tin đồn liên quan đến tham nhũng đã mất hợp đồng với đường sắt cao tốc của chính phủ Mexico.
Doanh nghiệp Trung Quốc đang kinh doanh tương đối nhiều ở các quốc gia đang phát triển như vậy. Đối mặt với những chính sách ngày càng khắt khe tại các quốc gia này, làm thế nào để việc kinh doanh của các doanh nghiệp Trung Quốc không bị ảnh hưởng đang là một vấn đề nan giải. Đại đa số doanh nghiệp Trung Quốc vẫn chưa có kinh nghiệm trong vấn đề giải quyết nguy cơ tham nhũng. Nội bộ các doanh nghiệp vẫn chưa có một cơ chế nào để xác định chính sách phát triển phù hợp.
5. Bầu cử tổng thống Đài Loan
Cuộc bầu cử Tổng thống Đài Loan vào tháng 1 năm 2016 sẽ có tác động tiêu cực với nền kinh tế của hai bờ eo biển Đài Loan. Theo các cuộc thăm dò hiện nay, việc Đảng dân tiến sẽ nắm giữ quyền lực cả cơ quan hành pháp và lập pháp là kết quả chắc chắn. Sự suy thoái của mối quan hệ hai bờ là không thể tránh khỏi. So với việc hủy bỏ các chính sách hiện nay, Đảng dân tiến có thể gây thêm trở ngại trong việc thực thi chính sách, đồng thời còn có thể ngăn cản sự ra đời của một dự luật mới để làm chậm xu thế hội nhập chính trị và kinh tế giữa hai bờ eo biển.
Đối với việc các doanh nghiệp Đài Loan đầu tư tại Trung Quốc, một số lĩnh vực như thực phẩm, hóa chất, chất bán dẫn, tài chính, truyền thông và xây dựng cơ sở hạ tầng vẫn phải đối diện với nhiều lệnh cấm. Đối với việc các doanh nghiệp Trung Quốc đầu tư tại Đài Loan, các nhà chức trách Đài Loan chỉ mở một phần năm ngành công nghiệp, và hạn chế về nhân lực và cổ phiếu. Ngoài ra, các doanh nghiệp đại lục vẫn thường chịu sự can thiệp chính trị, vì vậy, tâm lý đầu tư tại Đài Loan không nhiều, lượng đầu tư giảm mạnh trong hai năm trở lại đây. Dự kiến, Đảng dân tiến sau khi lên nắm quyền sẽ tăng cường kiểm tra hành chính, giám sát thường xuyên sẽ đem lại ngày càng nhiều những rắc rối cho doanh nghiệp Trung Quốc.
6. Brasil khởi động điều tra tham nhũng của Tổng thống Rousseff
Kinh tế Brasil sẽ chạm đáy trong năm 2016. Đối với việc điều tra tham nhũng của công ty dầu mỏ quốc gia Brasil khởi động năm 2015, công ty thầu và ngân hàng đầu tư lớn nhất Brasil cũng bị cuốn vào vòng điều tra. Hiện nay, đã có hơn 50 người trong quốc hội bị kết tội, quốc hội đang khởi động điều tra về Tổng thống Dilma Rousseff.
Về lĩnh vực cụ thể, năng lượng, ngân hàng và xây dựng là trọng tâm điều tra của cuộc chiến chống tham nhũng này, vì vậy cổ phiếu của những doanh nghiệp có liên quan đến các lĩnh vực trên sẽ tiếp tục giảm điểm trong năm 2016. Nhìn trong thời gian tới, khủng hoảng chính trị 2016 sẽ kích hoạt sự thay đổi chính trị trong tương lai, từ đó giải phóng tiềm năng kinh tế to lớn của Brasil. Nhà đầu tư Trung Quốc có thể suy nghĩ đầu tư vào Brasil vào cuối năm 2016, có thể nắm bắt cơ hội sau khi kinh tế Brasil hồi phục trong một hai năm tới.
7. Sự không chắc chắn của cuộc tuyển cử Venezuela
Sự đại thắng của phe đối lập Venezuela trong cuộc họp tổng tuyển cử sẽ ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế của Venezuela và lợi ích của Trung Quốc tại quốc gia này. Chiến thắng được 2/3 phiếu bầu đồng nghĩa với việc phe đối lập có quyền bãi miễn các bộ trưởng chính phủ và luận tội Tổng thống Nicolás Maduro. Do thành phần phe đối lập tương đối lỏng lẻo, vì vậy một số vấn đề về chính trị vẫn chưa đạt được sự nhất trí chung. Một bộ phận nhỏ hy vọng nhanh chóng chưng cầu dân ý về việc luận tội Tổng thống, còn đại đa số lại quan tâm làm thế nào cải thiện được nền kinh tế đang bên bờ vực sụp đổ.
Hơn một nửa khoản vay của Trung Quốc tại các quốc gia Mỹ Latinh là đầu tư vào Venezuela, sau này có thể thanh lý tài sản để kéo dài đến năm 2017. Tuy phe đối lập đe dọa sẽ điều chỉnh các chính sách với Trung Quốc, nhưng phe đối lập cũng biết điều kiện cho vay của Trung Quốc rất tốt, vì vậy Venezuela ít có khả năng từ bỏ khoản đầu tư này. Khi xem xét hạng mục về “khoản vay dầu mỏ”, trang thiết bị cũng như các hợp đồng về cơ sở hạ tầng, một số doanh nghiệp có liên quan của Trung Quốc đang gặp những rủi ro kinh tế tương đối lớn.
8. Tổng tuyển cử Mỹ
Cuộc tổng tuyển cử Mỹ có thể chính là sự kiện chính trị quốc tế được chú ý nhất trong năm 2016. Theo cuộc thăm dò, hiện nay, bà Clinton có xác suất thành công cao nhất, nhưng đây chưa chắc là một điều tốt cho kinh tế Mỹ trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm 2018. Đối lập với chính trị trong nước, chính sách ngoại giao sẽ trở thành “vũ đài” để bà thực hiện quyền lực. Bà Clinton sẽ quan tâm làm thế nào gia tăng vị thế cũng như tính cạnh tranh kinh tế của mình trong khu vực Châu Á-Thái Bình Dương. Rất có thể, bà sẽ áp dụng những chính sách mạnh tay hơn Tổng thống Obama với những vấn đề của Trung Quốc. Nhưng, những chính sách này chỉ được thực hiện sau khi bà nhậm chức năm 2017.
Là trung tâm chú ý của giới truyền thông, tuy tỷ lệ thắng cử tương đối thấp, nhưng nếu thắng cử, có lễ một số chính sách kinh tế của ông với Trung Quốc sẽ khiến căng thẳng kinh tế giữa hai nước Trung Mỹ gia tăng.
9. Cuộc “phiêu lưu” của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ
Thách thức lớn nhất của Thổ Nhĩ Kỳ bắt nguồn từ Tổng thống Erdogan. Nhờ sự phát triển kinh tế nhanh chóng của Thổ Nhĩ Kỳ trong hơn chục năm nay, Tổng thống Erdogan đã có được sự ủng hộ của đa số người dân. Thế nhưng, một khi được gia tăng quyền lực, tham vọng ngoại giao cũng như đàn áp đối thủ chính trị cũng vì thế mà gia tăng.
Trong vấn đề ngoại giao, việc Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ máy bay của Nga đã phần nào ảnh hưởng đến nền kinh tế. Là thị trường quan trọng trong lĩnh vực du lịch, thực phẩm, việc Nga áp dụng một số chế tài là một sự đả kích lớn với những ngành này.
10. Ả Rập Saudi
Nếu yếu tố nào đó có khả năng khiến Giá dầu tăng trở lại, lý do đầu tiên chỉ có thể là “sự kiện thiên nga đen” đến từ Ả Rập Saudi. Tuy nguy cơ chính trị của Saudi không cao, nhưng cục diện chính trị đang gia tăng vô cùng rõ ràng.
Đối mặt với tình hình tài chính ảm đạm và việc Iran cạnh tranh thị phần trong lĩnh vực dầu mỏ, chính phủ Ả Rập Saudi đang đối mặt với một tình thế khó xử về vấn đề cắt giảm sản lượng dầu. Áp lực kinh tế sẽ làm nổi bật tính dễ tổn thương chính trị, từ đó gia tăng khả năng giảm sản lượng dầu của nước này.
Nghiêm Thu (Duowei)
