Thượng nghị sỹ Mỹ John McCain đã qua đời ở tuổi 81 tại quê nhà Arizona. Là một quan chức cấp cao và uy tín của Mỹ, ông luôn dành tình cảm đặc biệt cho Việt Nam và luôn thúc đẩy mối quan hệ Việt - Mỹ theo hướng tích cực.
Sinh năm 1936, trong một gia đình danh giá với cả cha và ông nội đều là Đô đốc hải quân 4 sao, John McCain ngay từ nhỏ đã được hưởng một nền giáo dục toàn diện và chịu ảnh hưởng của gia đình giàu truyền thống binh nghiệp.
Khi trưởng thành, McCain quyết định theo học Học viện Hải quân Mỹ. Ông tốt nghiệp trường này vào năm 1958 và trở thành phi công hải quân sau 2 năm.
John McCain lần đầu tiên đến Việt Nam với tư cách là một phi công hải quân Mỹ tham gia chiến dịch ném bom miền Bắc. Máy bay của ông McCain bị bắn rơi ở Hà Nội vào ngày 26/10/1967, ông bị bắt làm tù binh và bị giam ở Hỏa Lò gần 6 năm. Trong nỗ lực đàm phán kết thúc chiến tranh Việt Nam, ông được trả tự do vào năm 1973.
 |
| John McCain lần đầu tiên đến Việt Nam với tư cách là một phi công hải quân Mỹ tham gia chiến dịch ném bom miền Bắc. |
 |
| Máy bay của đại úy McCain bị bắn rơi ở Hà Nội vào ngày 26/10/1967. Ông bị bắt làm tù binh và bị giam ở Hỏa Lò trong hơn 5 năm. |
Sau khi về nước, McCain bắt đầu sự nghiệp chính trị, trở thành một thượng nghị sĩ và đã nỗ lực hết mình để cải thiện quan hệ Việt - Mỹ. Ông đã gặp mặt Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Nguyễn Cơ Thạch tại Đồi Capitol ngày 17/10/1990. Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Cơ Thạch là bộ trưởng Ngoại giao đầu tiên của Việt Nam tới thăm Washington kể từ khi Việt Nam giành độc lập.
Trong những năm 1990, McCain gánh trên vai trọng trách nặng nề, nỗ lực tìm kiếm thi hài binh lính Mỹ mất tích trong chiến tranh, đồng thời bình thường hóa quan hệ với Việt Nam.
Bà Tôn Nữ Thị Ninh, nguyên Phó chủ nhiệm ủy ban đối ngoại Quốc hội và là nhà ngoại giao lâu năm của Việt Nam, khi nói về quá trình bình thường hóa quan hệ Việt – Mỹ từng nhận định: “Trong bình thường hóa, chúng ta may mắn có hai anh bạn John. Đó là Thượng nghị sĩ John Kerry và Thượng nghị sĩ John McCain. Một người là phe Cộng hòa, một người là phe Dân chủ, chúng ta có sự ủng hộ quan trọng từ cả lưỡng đảng”.
Trong khi đó, nhân một bài phát biểu vào khoảng thời gian hai nước bình thường hóa quan hệ, McCain khẳng định việc bình thường hóa quan hệ với Việt Nam là điều rất cần thiết, một phần vì "đã đến lúc hàn gắn... đó là một cách để kết thúc chiến tranh, đến lúc nhìn về phía trước", một phần bởi đó là điều cốt yếu vì lợi ích quốc gia của Mỹ.
 |
| Sau Hiệp định Paris năm 1973, McCain và nhiều tù nhân chiến tranh Mỹ được trao trả về nước. Ảnh: AP |
 |
| Sau khi trở về nước và thành một chính trị gia, ông John Mccain là người có đóng góp vô cùng lớn trong mối quan hệ Việt - Mỹ. Ảnh: AP |
 |
| McCain (phải) và Ngoại trưởng Mỹ khi đó là John Kerry đến thăm Bảo tàng Quân sự tại Hà Nội năm 1993. Ảnh: Reuters. |
 |
| Thượng nghị sĩ John McCain và Thượng nghị sĩ John Kerry (trái) tại buổi lễ khi Tổng thống Bill Clinton công bố bình thường hóa quan hệ Việt - Mỹ tháng 7/1995. Ảnh: AP |
 |
| Năm 1996, McCain (thứ ba từ trái sang) đến Việt Nam và gặp lại ông Mai Văn Ổn, một trong những người đã cứu ông từ hồ Trúc Bạch khi McCain phải nhảy dù xuống đây năm 1967. Ảnh: AP |
 |
| Năm 2000, kỷ niệm 25 năm kết thúc chiến tranh, ông đã quay lại thăm Việt Nam và nhà tù Hỏa Lò. Ảnh: Getty |
 |
| Ông John McCain với Thượng tướng Đỗ Bá Tỵ, Tổng tham mưu trưởng quân đội Việt Nam, trong chuyến thăm Quốc hội Mỹ tháng 6/2013. Ảnh: Reuters. |
 |
| McCain (giữa) chụp ảnh cạnh bức phù điêu kỷ niệm chiến tích bắt sống phi công Mỹ ở hồ Trúc Bạch tháng 6/2017 |
Giang Trần (tổng hợp)
