Nghiên cứu mới của Oxfam cho biết 1% người giàu nhất thải ra lượng khí thải carbon dioxide (CO2) nhiều bằng 2/3 dân số nghèo nhất hành tinh.
Những nhà tài phiệt được báo cáo xác định bao gồm Larry Ellison - người sáng lập American Oracle, Carlos Slim - doanh nhân người Mexico và Elon Musk - ông chủ Tesla và X.
Nó nói rằng 'thế giới đang là của những nam tỷ phú da trắng này', trong khi phụ nữ, người da màu và người bản địa 'đang phải chịu đựng hậu quả nặng nề của sự suy thoái khí hậu'. Lượng khí thải 'khổng lồ' và 'gây sốc' từ những người đàn ông này và nhiều người khác đến từ bộ sưu tập các khoản đầu tư, nhà ở, siêu du thuyền, máy bay... khổng lồ.
Như tác giả chỉ ra, trên thực tế, nhiều người siêu giàu trên thế giới đang chuẩn bị trốn khỏi Trái đất trong trường hợp khẩn cấp do thay đổi khí hậu. Ví dụ, Elon Musk, giám đốc điều hành của Tesla, SpaceX và X (trước đây là Twitter), đang có kế hoạch di tản khỏi Trái Đất để đến sao Hỏa.
Báo cáo mới của Oxfam – Bình đẳng khí hậu: Hành tinh dành cho 99% – dựa trên nghiên cứu của Viện Môi trường Stockholm (SEI) và được Guardian xuất bản. Những phát hiện của nghiên cứu nêu bật khoảng cách giữa lượng khí thải carbon của giới siêu giàu, những người có lối sống và đầu tư vào nhiên liệu hóa thạch chứa nhiều carbon, và phần còn lại của thế giới.
Chiara Liguori, cố vấn Chính sách công lý khí hậu cấp cao của Oxfam, nói rằng những người siêu giàu đang 'cướp bóc hành tinh' trong khi người nghèo phải trả giá. Bà nói: “Quy mô bất bình đẳng về khí hậu khổng lồ được tiết lộ trong báo cáo nêu bật cách hai cuộc khủng hoảng này liên kết một cách không thể tách rời – kích thích lẫn nhau – và nhu cầu cấp thiết là đảm bảo chi phí gia tăng của biến đổi khí hậu rơi vào những người có trách nhiệm và có khả năng chi trả cao nhất”.
"Khoảng cách giữa những người siêu giàu và phần còn lại của chúng ta là rất lớn. Mất khoảng 1.500 năm cho người thuộc phần dưới 99% tạo ra lượng carbon tương đương với những tỷ phú giàu nhất làm trong một năm. Điều này về cơ bản là không công bằng".
Một trong những bài viết giới thiệu của báo cáo do Greta Thunberg, nhà hoạt động biến đổi khí hậu người Thụy Điển 20 tuổi viết ra. Cô có giá trị tài sản ròng ước tính khoảng 1 triệu USD. Theo Thunberg, 'những người giàu nhất thế giới vẫn tiếp tục giàu hơn' và đang 'lợi dụng con người và hành tinh vì lợi ích cá nhân' mặc dù năm 2023 đang trên đà trở thành 'năm nóng nhất từ trước đến nay'.
"Những gì chúng ta đang chứng kiến hiện nay chỉ là sự bắt đầu của biến đổi khí hậu do khí thải nhà kính của con người gây ra", cô nói.
"Chúng ta không phải chịu trách nhiệm một cách công bằng về những phát thải này, cũng như về những hậu quả chúng gây ra. Họ đã đánh cắp tài nguyên của hành tinh chúng ta để cung cấp năng lượng cho lối sống xa xỉ của họ. Một chuyến đi ngắn trên máy bay tư nhân sẽ tạo ra lượng carbon nhiều hơn so với mức phát thải trung bình mà một người phát thải trong cả năm. Họ đang hiến tế chúng ta trước bàn thờ của lòng tham của họ".
Để thực hiện báo cáo, nhóm các nhà nghiên cứu, cố vấn, chính trị gia đã sử dụng các nghiên cứu trước đây về dữ liệu phát thải và chi tiêu quốc gia để đánh giá lượng phát thải tiêu dùng của các nhóm thu nhập khác nhau.
Những người này bao gồm những người siêu giàu và người giàu (tương ứng với 1% và 10% người có thu nhập cao nhất), nhóm thu nhập trung bình (40% người có thu nhập cao nhất) và những người nghèo nhất (50% người có thu nhập thấp nhất).
Họ đã sử dụng công thức 'chi phí tử vong' gồm 226 trường hợp tử vong vượt mức trên toàn thế giới cho mỗi triệu tấn carbon thải ra để xem biến đổi khí hậu có đe dọa tính mạng của người dân ở từng quốc gia hay không.
Họ nhận thấy lượng khí thải của 1% người giàu nhất sẽ gây ra 1,3 triệu ca tử vong quá mức liên quan đến nhiệt - gần tương đương với dân số Dublin - chủ yếu xảy ra trong khoảng thời gian từ năm 2020 đến năm 2030.
Lượng khí thải carbon từ 1% những người giàu nhất làm mất đi lợi ích của 1 triệu tuabin gió, vốn cung cấp nguồn năng lượng tái tạo thay thế cho than và khí đốt thải carbon.
Để so sánh, sẽ mất khoảng 1.500 năm để một người thuộc nhóm 99% có thu nhập thấp nhất có thể sản xuất ra lượng carbon nhiều như những tỷ phú giàu nhất sản xuất trong một năm.
Những người siêu giàu chịu trách nhiệm về tỷ lệ phát thải khí nhà kính lớn nhất vì họ sở hữu nhiều tài sản có lượng khí thải carbon lớn, chẳng hạn như ô tô, máy bay và các tòa nhà.
Khi những khí này đi vào khí quyển, chúng giữ nhiệt và góp phần làm khí hậu nóng lên.
Điều này đã làm tan băng ở các vùng cực và nước tan chảy này đang tràn vào các đại dương, dần dần gây tăng mực nước biển và lũ lụt nghiêm trọng.
Các tác giả nghiên cứu cho biết các quốc gia nghèo nhất bị ảnh hưởng nặng nề hơn bởi tác động của biến đổi khí hậu, một phần vì họ không thể chi trả cho các biện pháp giảm thiểu khí hậu, như phòng chống lũ lụt hoặc điều hòa không khí, dẫn đến nguy cơ tử vong cao hơn.
Ví dụ, số người chết do lũ lụt ở những quốc gia bất bình đẳng nhất cao gấp 7 lần so với những quốc gia bình đẳng hơn.
Lượng khí thải carbon của 1% người giàu nhất dự kiến sẽ cao hơn 22 lần so với mức phù hợp với mục tiêu 1,5°C của Thỏa thuận chung Paris vào năm 2030.
Báo cáo này được đưa ra trước Hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của Liên hợp quốc tiếp theo, COP28, diễn ra tại Dubai từ ngày 30/11 đến ngày 12/12. Các nhà lãnh đạo thế giới sẽ cùng nhau thảo luận về biến đổi khí hậu và thống nhất các biện pháp nhằm hạn chế sự nóng lên toàn cầu theo Thỏa thuận Paris, nhưng công lý về khí hậu phải đượcưu tiên trong chương trình nghị sự.
Liguori nói: “Các chính phủ trên toàn cầu, bao gồm cả Vương quốc Anh, cần phải giải quyết hai cuộc khủng hoảng kép là bất bình đẳng và biến đổi khí hậu, bằng cách nhắm mục tiêu vào lượng khí thải quá mức của giới siêu giàu thông qua việc áp thuế cao hơn”.
"Điều này sẽ tạo nguồn thu nhập cần thiết có thể hướng đến một loạt nhu cầu chi tiêu xã hội quan trọng, bao gồm chuyển đổi công bằng sang năng lượng sạch, tái tạo cũng như thực hiện các cam kết quốc tế của chúng ta để hỗ trợ các cộng đồng đang phải gánh chịu cuộc khủng hoảng khí hậu".
