Vào ngày 6/5/1950, hai anh em Viggo và Emil Hojgaard đang khai thác than bùn trên bán đảo Jutland ở Đan Mạch thì tình cờ gặp một thi thể. Người này có chiếc mũ nhọn làm bằng da cừu và len, quanh cổ có một chiếc thòng lọng, da và tóc rám nắng. Cảnh sát nhanh chóng đến hiện trường và phát hiện đây là một thi thể trong đầm lầy - một xác ướp được bảo quản trong đầm lầy than bùn tới hàng nghìn năm.
Người ta đặt tên cho xác ướp là Tollund Man theo tên ngôi làng gần đó. Việc thi thể ông được bảo quản rất tốt sau 2 thiên niên kỷ vẫn còn gây sốc cho đến ngày nay.
Câu chuyện của Tollund Man
Việc xác định niên đại bằng carbon cho thấy Tollund Man dã hơn 2.000 tuổi, có niên đại từ khoảng năm 405 đến 380 trước Công nguyên, thuộc thời kỳ đồ sắt tiền La Mã ở Scandinavia. Người đàn ông được ước tính khoảng 40 tuổi khi chết.
Mặc dù có ý kiến cho rằng người này bị xử tử vì phạm tội, nhưng hầu hết các chuyên gia tin rằng anh ta là nạn nhân của một nghi lễ hiến tế. Nếu là tội phạm, hài cốt anh ta sẽ bị hỏa táng nhưng trên thực tế, chiếc thòng lòng bằng da vẫn quấn quanh cổ anh ta.
Các đặc điểm khuôn mặt và cơ quan nội tạng, bao gồm tim, phổi và gan được bảo quản tốt đáng kinh ngạc, mặc dù da trên cánh tay và bàn tay đã xấu đi, chỉ còn mô và xương cứng lại. Thi thể được đặt trong tư thế bào thai, nhắm mắt và miệng thả lỏng thành một nụ cười yếu ớt.
Khi tìm thấy xác ướp Tollund Man, các nhà khoa học còn lấy được dấu vân tay của anh ta. Ngay cả các cơ quan nội tạng vẫn trong tình trạng tốt. Phân tích dạ dày cho thấy bữa ăn cuối cùng của anh ta trong khoảng thời gian 12-24 giờ trước khi chết. Dựa vào thành phần, nó có thể là một loại cháo được làm chủ yếu từ hạt lanh và lúa mạch.
Những "Tollund Man" khắp Bắc Âu
Phần lớn các thi thể đầm lầy như Tollund Man được khai quật ở Bắc Âu và có niên đại từ Thời đại Đồ đồng và Đồ sắt. Theo ước tính, có 122 thi thể đầm lầy hoàn chỉnh đã được tìm thấy và có thể được xác định.
Theo Smithsonian, gần như tất cả các thi thể trong đầm lầy được tìm thấy dường như đã bị giết trong một nghi lễ hiến tế hoặc trừng phạt nào đó . Theo giáo sư khảo cổ học và tác giả Peter Vilhelm Glob, các thi thể có thể đã được hiến tế cho nữ thần ngoại giáo Nerthus, còn được gọi là Mẹ Trái đất, người gắn liền với hòa bình và thịnh vượng.
Những xác ướp đầm lầy đầu tiên được tìm thấy vào thế kỷ thứ 17. Một cái được phát hiện ở Đức vào năm 1640 và được cho là xác ướp đầm lầy đầu tiên. Vào năm 1780, một thợ cắt than bùn ở Bắc Ireland tìm thấy một cái tiếp theo.
Cho đến nay, xác ướp đầm lầy lâu đời nhất được phát hiện là Koelbjerg Man. Hài cốt của ông có niên đại khoảng 8000 năm trước Công nguyên. Toàn bộ cơ thể của ông không được tìm thấy, chỉ có một hộp sọ và các mảnh xương, nhưng đây là bộ xương người lâu đời nhất từ trước đến nay. được tìm thấy ở Đan Mạch.
Bí ẩn ướp xác
Những thi thể đầm lầy như Tollund Man thường được cho là "ướp xác tự nhiên" do các thi thể được bảo quản một cách đáng kinh ngạc bởi các yếu tố tự nhiên.
Nước trong các mỏ than bùn có tính axit cao do nằm gần các vùng nước mặn lạnh, chẳng hạn như Biển Bắc của Scandinavia. Hàm lượng muối cao cho phép rêu than bùn phát triển tự do trong đầm lầy và khi rêu thối rữa, nó sẽ giải phóng một lượng axit đáng kể vào đầm lầy.
Theo Bảo tàng Silkeborg, nước trong những đầm lầy này có độ pH gần như cân bằng với giấm, khiến bất kỳ hài cốt nào của con người còn sót lại trong đầm lầy đều được bảo quản theo cách tương tự như rau củ được ngâm trong giấm. Axit ngăn chặn vi khuẩn phát triển mạnh, có thể khiến thi thể bị hư hỏng và phân hủy.
Tất cả các thi thể trong đầm lầy đều được đặt trong nước vào mùa đông, khi nhiệt độ nước thấp hơn 4 độ C. Nhiệt độ này tương tự như trong tủ lạnh, ngăn vi khuẩn phát triển.
Phân tích thành phần dạ dày của Tollund Man đã xác nhận điều này, vì bữa ăn cuối cùng của anh ta bao gồm lúa mạch và các loại hạt, kiểu bữa ăn mùa đông điển hình.
Tình trạng Tollund Man hiện nay
Xác ướp Tollund Man hiện đang được trưng bày tại Bảo tàng Silkeborg ở Đan Mạch. Tuy nhiên, phần lớn thi thể đã khô héo do kỹ thuật bảo quản kém vào thời điểm phát hiện. Chỉ có đầu, bàn chân và ngón tay cái được giữ nguyên trạng thái ban đầu. Phần còn lại của cơ thể đã bị tái tạo.
Ole Nielsen, giám đốc Bảo tàng Silkeborg cho biết: “Khi được tìm thấy vào năm 1950, họ đã chụp X-quang cơ thể và đầu của ông ấy, vì vậy bạn có thể thấy bộ não được bảo quản khá tốt. Họ khám nghiệm tử thi giống như làm với một cơ thể bình thường, lấy ruột ra và sau đó đặt trở lại. Ngày nay, chúng ta xử lý mọi việc hoàn toàn khác".
Bảo tàng tuyên bố rằng Tollund Man “có lẽ là thi thể được bảo quản tốt nhất từ thời tiền sử trên thế giới”.
