Thời gian gần đây, sự việc hàng trăm trẻ mầm non ở Bắc Ninh bị nhiễm sán lợn khiến dư luận hoang mang.
Bệnh sán dây, ấu trùng sán lợn thường lành tính. Tuy nhiên, người nhiễm sán sẽ gặp nguy hiểm nếu ấu trùng sán lợn tấn công vào não và mắt.
Nhiễm sán lợn có nguy hiểm không?
Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế) cho biết, để biết xem có phải mắc bệnh sán dây, ấu trùng sán lợn hay không cần dựa vào các biểu hiện triệu chứng bệnh như: Đi ngoài ra đốt sán, rối loạn tiêu hóa, đau bụng kéo dài và các xét nghiệm.
Theo đó, Bệnh ấu trùng sán lợn được điều trị khỏi bằng các thuốc Praziquantel và Albendazole. Người bệnh cần được chẩn đoán sớm và điều trị để tránh bệnh lây lan ra cộng đồng.
Thịt lợn nổi nhiều hạch trắng được sử dụng để chế biến thức ăn cho trẻ ở Trường Mầm non Thanh Khương, Bắc Ninh (Ảnh: PHCC/Báo Lao động)
Theo các bác sĩ Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, bệnh sán dây lợn hay còn gọi là bệnh sán dải phân bố ở nhiều nơi trên thế giới, có thể lây do nhiễm các ký sinh trùng trong đất, trong nước (ăn các rau thủy sinh không rửa sạch, không nấu chín) hoặc lây từ các thực phẩm không được nấu chín.
Người ăn phải trứng sán dây lợn nhiễm trong thức ăn, sau khi ăn hay nuốt phải trứng sán, trứng vào dạ dày, nở ra ấu trùng, đến ruột non, ấu trùng xuyên qua thành ống tiêu hóa vào máu và di chuyển đến ký sinh tại các cơ vân, não, mắt,…
Tùy thuộc vào vị trí ký sinh của nang sán mà có những biểu hiện khác nhau. Nếu nang sán nằm trong cơ sẽ thấy có những u nhỏ, chắc, kích thước khoảng 1 - 2 cm, di động dễ, không ngứa, không đau, nằm ở vị trí cơ vân, không ở trên đường đi của hạch bạch huyết. Nếu nang sán nằm trong não, người bệnh có thể bị động kinh, liệt tay, chân hay liệt nửa người, nói ngọng, rối loạn trí nhớ hoặc đau đầu dữ dội. Nếu nang sán nằm trong mắt có thể gây tăng nhãn áp, giảm thị lực hoặc mù.
Trường hợp bệnh sán trưởng thành ở ruột, khi đến dạ dày, ấu trùng sán sẽ thoát nang và bám dính vào ruột non rồi phát triển thành sán dây trưởng thành.
Sán dây trưởng thành phát triển dần bằng cách nẩy chồi, sinh đốt mới từ cổ, tạo ra hàng nghìn đốt sán mới, mỗi đốt có khoảng 50.000 trứng, kéo dài chiều dài của sán trưởng thành lên tới 2-12 m, chúng ký sinh trong ruột non nhiều năm.
Bệnh sán dây trưởng thành thường không biểu hiện rõ rệt. Người bệnh thường xuyên có cảm giác khó chịu, bứt rứt, có những đốt sán tự rụng theo phân ra ngoài (đốt sán là những đoạn nhỏ, dẹt, trắng ngà như xơ mít, đầu sán phẳng), một số trường hợp phát hiện thấy có trứng sán trong phân.
Do nhiễm sán thường không có dấu hiệu, triệu chứng điển hình, không sốt… nên người bệnh không đi khám và điều trị, để nhiễm sán dài ngày và hậu quả là suy giảm thể lực, rối loạn tiêu hoá, lâu năm trở nên gầy mòn.
Phòng và điều trị bệnh sán dây, ấu trùng sán lợn thế nào?
Theo Nông nghiệp Việt Nam, Giáo sư Nguyễn Văn Đề, nguyên Trưởng Bộ môn Ký sinh trùng - Trường Đại học Y Hà Nội cho biết ở Việt Nam có tới 50 tỉnh mắc sán dây lợn, trong đó nam giới chiếm 70% có bệnh nhân mang tới 300 nang sán dưới da, đa số bệnh nhân mang nang sán dưới cơ kèm theo nang sán trong não.
Nhiều phụ huynh ở Bắc Ninh đưa con em lên xuống Hà Nội khám bệnh vì bị nghi nhiễm giun sán.
Các bác sĩ đưa ra lời khuyên, nếu nghi ngờ mình và người thân có thể bị mắc sán dây, ấu trùng sán lợn, hãy đến Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương, Viện Sốt rét ký sinh trùng côn trùng Trung ương và các bệnh viện chuyên khoa để được tư vấn và làm các xét nghiệm cần thiết.
Để biết xem có phải mắc bệnh sán dây, ấu trùng sán lợn hay không, cần dựa vào các biểu hiện triệu chứng bệnh như: Đi ngoài ra đốt sán, rối loạn tiêu hóa, đau bụng kéo dài…; và các xét nghiệm.
Các chuyên gia cũng nhấn mạnh, chỉ sau 10-15 ngày ăn phải thịt lợn mắc sán gạo thì xét nghiệm máu chuyên sâu có thể phát hiện chính xác có mắc bệnh hay không. Nếu người bệnh dương tính với sán lợn thì chỉ cần uống thuốc theo bác sĩ kê đơn và khám lại sau một thời gian. Ở những trường hợp mới nhiễm sán thì việc điều trị đơn giản hơn những người bị sán lâu ngày khiến sán đóng kén.
Tờ phiếu kết quả xét nghiệm dương tính với sán lợn của một học sinh.
Để chủ động phòng bệnh sán dây và ấu trùng sán dây lợn, Cục Y tế dự phòng khuyến cáo người dân: Không ăn các thực phẩm sống như thịt lợn, nem chua, thịt lợn tái (nguy cơ nhiễm sán dây trưởng thành), rau sống không đảm bảo vệ sinh (nguy cơ mắc bệnh ấu trùng sán lợn). Người có sán trưởng thành trong ruột phải được điều trị, không phóng uế bừa bãi; quản lý chặt chẽ tiêu chuẩn vệ sinh các lò mổ lợn.
