Xá lợi (còn gọi là Xá lị, tiếng Phạn là Sarira) là những hạt tinh thể rắn, có nhiều màu sắc. Ngọc xá lợi chỉ được tìm thấy trong tro cốt của những nhà tu hành Phật pháp sau khi hỏa táng. Chính vì thế, trong nhận thức của hầu hết người dân bình thường, xá lợi là một vật vô cùng huyền thoại và huyền bí, đồng thời nó cũng là vật linh thiêng được tất cả Phật tử trên thế giới tôn thờ.
Nhưng xá lợi được hình thành như thế nào? Nó chứa đựng ý nghĩa gì? Tại sao các cao tăng Phật giáo sau khi viên tịch mới để lại ngọc xá lợi? Đó là những câu hỏi bí ẩn được nhiều người đặt ra mà kiến thức khoa học không thể giải thích được.
Xá lợi là gì?
Theo Sohu, Phật giáo có nguồn gốc từ Ấn Độ, được du nhập vào Trung Quốc từ Thiên Trúc vào thời Đông Hán và phát triển thịnh vượng ở Trung Quốc. Sau đó lan ra nhiều nước châu Á trong đó có Việt Nam.
Ngày nay, nhiều người cho rằng, xá lợi và xá lợi tử đều có cùng ý nghĩa nhưng thực chất chúng đều khác nhau. Theo Phật giáo, tro cốt của một nhà sư để lại sau khi chết được gọi là "xá lợi". Trong khi đó, xá lợi tử là những viên tinh thể nhỏ như đá được tạo ra khi hỏa táng thi thể của nhà sư sau khi hỏa táng.
Người ta tìm thấy những viên xá lợi đầu tiên còn sót lại sau khi Đức Phật Thích Ca Mâu Ni viên tịch và được hỏa táng. Theo Phật giáo, sau khi Đức Phật Thích Ca viên tịch, các đệ tử của Ngài là Tôn giả Ananda và những người khác đã nhận được tổng cộng 84.000 xá lợi từ tro cốt của Ngài. Những di vật này đại khái được chia thành hai loại: một là di cốt chưa được đốt sau khi hỏa táng, bao gồm hộp xương sọ, xương vai, xương ngón tay giữa, răng, v.v.; thứ hai là những viên di vật đầy màu sắc, trong suốt như Pha lê. Xá lợi chân thân của Đức Phật quý giá nhất là những viên tinh thể có màu vàng đen, rắn chắc và không thể phá hủy.
Xá lợi của Đức Phật còn tồn tại cho đến ngày nay được khai quật từ một ngôi chùa cổ ở Nam Kinh vào thời nhà Minh. Đây là vật thiêng liêng tối cao trong toàn bộ thế giới Phật giáo.
Các xá lợi khác do Đức Phật để lại có nhiều hình dạng khác nhau. Những viên xá lợi hình hoa sen và xá lợi hình Bồ Tát quý hiếm hơn, và nhiều xá lợi có hình dạng như những viên ngọc trai, mã não, pha lê và kim cương và phát sáng lấp lánh.
Ngoài xá lợi đầu tiên của Phật Thích Ca Mâu Ni, những xá lợi tương ứng cũng sẽ xuất hiện sau khi các vị cao tăng ở thế hệ sau qua đời và được hỏa táng. Cho đến nay, ngọc xá lợi đã trở thành biểu tượng của các cao tăng Phật giáo và được các Phật tử trân trọng trân trọng như một vật linh thiêng của Phật giáo.
Ngọc xá lợi được hình thành như thế nào?
Ngọc xá lợi chỉ xuất hiện sau khi hỏa táng các vị cao tăng lỗi lạc đắc đạo giáo lý Phật giáo sâu sắc. Ngay cả các cao tăng Phật giáo bình thường sau khi qua đời cũng sẽ không có xá lợi.
Hiện nay, dù khoa học công nghệ đã phát triển đến trình độ rất cao nhưng nguyên nhân cụ thể hình thành nên những viên ngọc xá lợi vẫn là một bí ẩn khó lý giải.
Bên trong ngọc xá lợi là những thành phần là gì cho đến nay vẫn chưa có kết luận chính xác về mặt khoa học, nhưng người ta đã đưa ra một số giải thích dựa trên dữ liệu hiện có.
Trước hết, có người cho rằng việc hình thành xá lợi có liên quan đến thói quen ăn uống của các nhà sư.
Phật giáo cấm ăn thịt, cá, họ ăn chay quanh năm sẽ hình thành một lượng lớn photphat và cacbonat trong cơ thể con người, sau đó sẽ lắng đọng trong cơ thể dưới dạng tinh thể. Tuy nhiên, nhận định này quá hời hợt vì trên thế giới có nhiều người ăn chay, nhưng sau qua đời, cơ thể được hỏa táng thì vẫn không có ngọc xá lợi như các cao tăng Phật giáo.
Theo Sohu, một giả thuyết khác cho rằng cái gọi là ngọc xá lợi thực chất là những viên đá tồn tại trong cơ thể con người và thành phần của chúng tương tự như sỏi mật và sỏi thận sau khi đốt.
So với những người ăn chay thông thường, các nhà sư nghiên cứu Phật giáo và thiền định trong nhiều năm sẽ dẫn đến rối loạn chuyển hóa trong cơ thể và gia tăng sỏi. Hơn nữa, các nhà sư thường ăn ít đồ ăn và uống ít nước hơn, điều này dễ dẫn đến hình thành sỏi mật hoặc sỏi thân trong cơ thể.
Tuy nhiên, ý kiến này không được nhiều người đồng tình. Bởi đặc tính kỳ diệu của xá lợi đã chỉ ra rằng đây không phải là một viên đá bình thường. Các y bác sĩ cũng chưa bao giờ tìm thấy sự tồn tại của di vật trong cơ thể bệnh nhân mắc bệnh sỏi thận,... Hơn nữa, những viên sỏi trong cơ thể người bệnh rất dễ vỡ và không thể chịu được nhiệt độ cao. Trong khi đó, ngọc xá lợi được tìm thấy trong cơ thể các cao tăng Phật giáo lại cực kỳ cứng và không sợ cháy.
Ngoài ra, những viên ngọc xá lợi này còn trong suốt như pha lê và tỏa ra ánh sáng, điều đó cho thấy chúng chắc chắn không phải là chất liệu giống như đá thông thường trong cơ thể con người.
Bên cạnh còn có giả thuyết cho rằng xương người được kết tinh lại dưới nhiều hình dạng khác nhau trong quá trình đốt cháy, và những tinh thể khác nhau này chính là ngọc xá lợi.
Hơn nữa, theo dữ liệu từ lĩnh vực y tế, các nhà nghiên cứu quả thực đã phát hiện ra thành phần xương người trong các viên xá lợi Phật giáo. Điều này càng chứng tỏ rằng các di vật đó đã được chuyển hóa từ xương người sau khi bị đốt cháy.
Sự hiểu biết của Phật giáo về xá lợi
Trong “Kinh Đại Bát Niết Bàn” có đoạn: “Thấy được xá lợi của Như Lai là thấy được Phật”. Điều này cho thấy vị trí quan trọng của xá lợi trong Phật giáo là điều hiển nhiên. Ngọc xá lợi không chỉ là biểu tượng của Đức Phật mà còn là biểu hiện của công đức thâm sâu của Phật giáo.
Phật giáo tin rằng một số cao tăng Phật giáo lỗi lạc đã hoàn thành công đức của mình do tu hành chuyên sâu theo đạo Phật nên nhiều dấu hiệu tốt lành khác nhau sẽ được biểu hiện ở hình dáng bên ngoài của họ.
Để quảng bá Phật giáo và thực hiện mong muốn cứu độ tất cả chúng sinh, các cao tăng lỗi lạc thường trưng bày những dấu hiệu được cho là cát tường và để lại di vật Pháp thân.
Điều này không chỉ tạo niềm tin sâu sắc đối với Phật giáo trên thế giới mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc phổ biến và phát triển Phật giáo trên thế giới. Việc thờ cúng xá lợi cũng sẽ tạo điều kiện cho Phật tử tỏ lòng thành kính, tôn kính và chiêm bái, đồng thời cũng sẽ mang lại phước lành cho mọi chúng sinh.
Trong giáo lý nhà Phật, việc tạo ra xá lợi sau khi viên tịch là biểu hiện công đức viên mãn của người tu hành. Những cao tăng có xá lợi sẽ được Phật và các tín đồ che chở, tránh được tai họa, tránh khỏi chướng ngại ác quỷ.
Công đức, nghiệp chướng của người Phật tử sẽ được phản ánh qua xá lợi, đồng thời là lời cảnh báo các cao tăng thế hệ sau nên làm nhiều công đức hơn để tránh nghiệp chướng.
Ngoài ra còn có tin đồn rằng người bình thường sẽ nhận được sự bảo vệ lớn lao nếu nắm giữ xá lợi, có thể loại bỏ nghiệp chướng của chính họ.
